| Tỷ lệ tiêm chủng đã giảm xuống mức báo động trong đại dịch Covid-19. |
Nguyên nhân của tình trạng này là do sự gián đoạn trong vận chuyển và dịch vụ tiêm chủng gây ra bởi đại dịch Covid-19.
Theo các số liệu thống kê mới của WHO và UNICEF, sự gián đoạn này đe dọa đẩy lùi những tiến bộ phải khó khăn lắm mới đạt được trong việc tiêm chủng cho trẻ em và vị thành niên, những tiến bộ vốn đã bị chững lại trong vòng một thập kỷ qua.
Gián đoạn và đình trệ vì Covid-19
Theo các số liệu ước tính của WHO và UNICEF về bao phủ vaccine trong năm 2019 và những tháng đầu năm 2020, những cải thiện trong tiêm chủng như mở rộng việc tiêm vaccine ngừa ung thư cổ tử cung (HPV) trên 106 quốc gia và những nỗ lực bảo vệ được nhiều trẻ em hơn khỏi các bệnh tật đang có nguy cơ bị giảm xuống trong đại dịch Covid-19.
Mặc dù những thành quả trong tiêm chủng đã chững lại từ trước khi có Covid-19, với chỉ 85% trẻ được tiêm vaccine bạch hầu, uốn ván và ho gà (DTP3) và sởi, thì theo các số liệu thống kê sơ bộ 4 tháng đầu năm 2020, số trẻ em hoàn thành tiêm chủng 3 mũi vaccine bạch hầu, uốn ván và ho gà (DTP3) thậm chí giảm mạnh. Đây là lần đầu tiên trong 28 năm qua tỷ lệ tiêm chủng DTP3 giảm xuống.
Bên cạnh đó, do đại dịch Covid-19, có ít nhất 30 chiến dịch tiêm vaccine sởi đã không được thực hiện hoặc có nguy cơ bị hủy, điều này có thể dẫn đến bùng phát bệnh sởi vào năm 2020 và những năm sau đó.
Theo một cuộc khảo sát nhanh mới đây do UNICEF, WHO và Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (Gavi) thực hiện với sự hợp tác của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Mỹ, Viện vaccine Sabin và Trường Đại học Y tế công cộng Johns Hopkins Bloomberg, 3/4 trong số 82 quốc gia tham gia khảo sát báo cáo rằng, các quốc gia này có những gián đoạn trong chương trình tiêm chủng do Covid-19 gây ra tính đến tháng 5/2020.
Có nhiều nguyên nhân gây ra sự gián đoạn này. Ngay cả khi có dịch vụ tiêm chủng, người dân vẫn không được tiêm chủng vì không muốn ra khỏi nhà, vì giao thông đình trệ, vì những khó khăn kinh tế, hạn chế di chuyển, hoặc do sợ nguy cơ tiếp xúc với những người bị Covid-19. Nhiều nhân viên y tế cũng không thể tiếp tục công việc do bị hạn chế đi lại hoặc do được điều chuyển công tác để ứng phó với Covid-19, hoặc do thiếu các trang thiết bị bảo hộ.
Nỗ lực giành giật mạng sống và sự tiến bộ
Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nhấn mạnh: "Vaccine là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất trong lịch sử y tế công cộng và hiện nay có nhiều trẻ em được tiêm chủng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, đại dịch đã làm cho những tiến bộ này đứng trước nguy cơ bị đe dọa".
Theo ông Tedros, những bệnh tật và tử vong ở trẻ em do không được tiêm vaccine thường xuyên còn nhiều hơn do Covid-19, cho rằng "điều này không đáng phải xảy ra. Vaccine có thể được vận chuyển một cách an toàn ngay cả trong thời gian dịch bệnh và chúng tôi kêu gọi các quốc gia hãy đảm bảo tiếp tục chương trình tiêm chủng thiết yếu”.
Thế giới đã đạt được một số tiến bộ trong tiêm chủng vaccine. Tỷ lệ tiêm chủng 3 mũi DTP ở khu vực Nam Á đã tăng 12% trong 10 năm qua, đáng chú ý là ở các quốc gia như Ấn độ, Nepal và Pakistan. Tuy vậy, tiến bộ vất vả mới đạt được này có thể sẽ bị đẩy lùi bởi sự gián đoạn do Covid-19 gây ra. Các quốc gia đã đạt được những tiến bộ đáng kể như Etiopia và Pakistan hiện đang có nguy cơ bị thụt lùi nếu các dịch vụ tiêm chủng không được tiếp tục ngay khi có thể.
Tình hình đặc biệt đáng lo ngại ở khu vực Mỹ Latinh và vùng Caribbean, nơi tỷ lệ tiêm chủng giảm mạnh trong thập kỷ qua. Ở Brazil, Bolivia, Haiti và Venezuela, tỷ lệ tiêm chủng giảm ít nhất 14% kể từ năm 2010. Những quốc gia này hiện đang đối mặt với sự gián đoạn nghiêm trọng và rất nghiêm trọng do Covid-19 gây ra.
Theo thống kê, năm 2019, gần 14 triệu trẻ em không được tiêm chủng các vaccine thiết yếu như sởi và DTP3, trong đó, 2/3 các em sống tập trung ở 10 quốc gia có thu nhập trung bình và thấp như Angola, Brazil, Cộng hòa Congo, Ethiopia, India, Indonesia, Mexico, Nigeria, Pakistan và Philippines. Trong số này, trẻ em ở những nước có thu nhập trung bình có xu hướng tăng.
Theo Giám đốc điều hành UNICEF Henrietta Fore: “Covid-19 đã tạo nên những thử thách khắc nghiệt cho chương trình tiêm chủng thường xuyên. Chúng ta phải ngăn chặn tình trạng tỷ lệ tiêm chủng bị giảm hơn nữa và nhanh chóng tiếp tục thực hiện chương trình tiêm chủng trước khi cuộc sống của trẻ em bị bệnh tật đe dọa. Chúng ta không thể đánh đổi khủng hoảng y tế này bằng một cuộc khủng hoảng y tế khác”.