Chiến tranh vì dầu mỏ

Ngày 20/3/2011, Liên quân Pháp - Anh - Mỹ bắt đầu chiến dịch “Bình minh Odissey” nhằm tấn công các căn cứ quân sự chế độ của Đại tá Muammar Gaddafi với danh nghĩa bảo vệ người dân Libya. Song dưới con mắt của các nhà bình luận chính trị, thế giới đang chứng kiến sự khởi đầu của một cuộc tranh giành các mỏ dầu chiến lược của Libya.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Ảnh minh họa

Các cường quốc trên thế giới đang “lao mình” vào chiến sự tại Libya bởi trữ lượng dầu mỏ không nhỏ của quốc gia Bắc Phi này. Đó là nhận định của ông Praveen Swami, chuyên gia phân tích hàng đầu của tờ báo Anh Telegraph. Nhận định này cũng trùng với rất nhiều tác giả. Phải chăng cuộc chiến đó vì dầu?

Nhìn về lịch sử

Nguồn năng lượng đã làm nên cuộc Cách mạng Công nghiệp ở Anh hồi thế kỷ 18 là than đá. Trong các nhiên liệu hóa thạch, than đá là thứ phổ biến nhất trên Trái đất, nhưng nó cũng là nguồn gây ô nhiễm nhất. Vì vậy, khi dầu thô được phát hiện đầu tiên ở Đông Pennsylvania (Mỹ) năm 1850, hàng loạt ứng dụng xăng dầu đã ra đời và có vị trí ở Mỹ.

Sau đó, những trữ lượng dầu lớn hơn lại được phát hiện ở Cận Đông, đầu tiên là ở Iraq, vào đầu thế kỷ 20, và ở Saudi Arabia trong những năm 1930. Sự hợp tác chặt chẽ đã được tăng cường giữa Saudi Arabia, nhà sản xuất dầu chủ yếu và Mỹ, nước tiêu thụ dầu nhiều nhất. Chính sự giàu có về dầu đã tiếp nhiên liệu cho các nỗ lực chiến tranh của Mỹ và đồng minh trong Thế chiến II. Những đường ống dẫn dầu được mở rộng khắp nước Mỹ trong chiến tranh để bảo vệ những nguồn cung dầu khỏi mối đe dọa từ tàu ngầm Đức. Đến cuối chiến tranh, dầu đã thay thế than trở thành nguồn năng lượng của nền kinh tế Mỹ.

Để tránh rớt giá dầu quá nhiều, một số quốc gia sản xuất dầu mỏ, nhất là những nước nằm ở vùng Cận Đông, đã thành lập nhóm gọi là các nước sản xuất và xuất khẩu dầu (OPEC). Khi ngành công nghiệp dầu khí phát triển, một số lượng lớn các công ty dầu khí “độc lập” được thành lập, dẫn tới ngày càng khó hạn chế sản xuất và kiểm soát giá cả.

Năm 1964, một yếu tố nữa của sự bất ổn đã được tạo ra do việc phát hiện ra một trữ lượng dầu lớn ở Libya. Mỏ dầu này nằm gần bề mặt, nên chi phí khai thác rẻ. Chất lượng dầu lại cao và thân thiện môi trường. Mỏ dầu lại nằm gần thị trường châu Âu và miền Đông Bắc nước Mỹ, những khu vực tiêu thụ dầu lớn, nên đe dọa tính cạnh tranh của các công ty dầu mỏ lớn. Hơn nữa, tình hình Libya thay đổi khi một nhà lãnh đạo mới lên nắm quyền. Muammar Gaddafi không tiếp tục duy trì những quy tắc cũ vốn được xác lập giữa chính phủ các nước sản xuất dầu và các công ty dầu mỏ lớn. Gaddafi đã quốc hữu hoá phần lớn các cơ sở sản xuất dầu mỏ ở Libya và nắm quyền kiểm soát giá cả từ các công ty dầu khí ở đó, khẳng định quyền kiểm soát nguồn dự trữ dầu quốc gia mình.

Động cơ ngầm

Năm 1970, Mỹ, quốc gia vốn tăng tỷ lệ tiêu thụ dầu ổn định khi nền kinh tế phát triển, lần đầu tiên không thể sản xuất dầu kịp với tốc độ tiêu thụ. Kể từ lúc đó, Mỹ đã trở thành một nước nhập khẩu dầu. Phụ thuộc vào thị trường dầu quốc tế cũng có nghĩa là Mỹ không còn có thể xuất khẩu dầu để ổn định giá.

Nhiều người còn nhớ cuộc khủng hoảng dầu lửa bắt nguồn từ cuộc chiến tranh Ai Cập-Israel cuối năm 1973 chỉ trong mấy tháng đã “cuốn sạch” một nửa bán cầu rộng lớn. Tuy nhiên, điều mà ít người biết là sự bùng nổ cuộc khủng hoảng này trên thực tế là hậu quả của các hãng dầu lớn và các nhà đầu cơ tài chính của Anh và Mỹ đã nhúng tay vào dưới sự ủng hộ của chính phủ.

Theo Chinanews, một học giả chính trị người Đức đã dùng lịch sử khoa học thực tế để phân tích, vén bức màn bí mật về việc các nước phương Tây (chủ yếu là Anh, Mỹ) sử dụng vũ khí dầu mỏ để tạo dựng sự bá quyền toàn cầu. Theo đó, tháng 5/1973, 84 chính trị gia và nhà tài chính hàng đầu thế giới đã tề tựu tại đảo Baden (Thụy Điển) nhằm thao túng dòng chảy đô-la dầu mỏ sắp xảy ra.

Từ năm 1945, do các công ty dầu mỏ của Mỹ thống lĩnh thị trường năng lượng, đồng USD với tiêu chuẩn định giá dầu mỏ đã trở thành thông lệ quốc tế. Do đó, với việc giá dầu quốc tế đột nhiên tăng mạnh cũng đồng nghĩa với việc lượng nhu cầu đồng USD dùng để thu mua dầu mỏ cũng đã tăng theo. Để hành động, họ đã quyết định sử dụng vũ khí quyền lực tối cao để khống chế dòng chảy dầu mỏ của thế giới.

Có điều, chưa kịp thu lợi từ các nước OPEC như dự định, chiến tranh Ai Cập -Israel nổ ra ngày 6/10/1973 đã để lại hậu quả khôn lường. Vì hỗ trợ Israel quá mạnh, nên từ ngày 17/10/1973, các nước OPEC cùng với Ai Cập và Syria quyết định ngừng xuất khẩu dầu mỏ sang các nước ủng hộ Israel. Sự kiện này đã khiến giá dầu thế giới tăng cao đột ngột và gây ra cuộc khủng hoảng kinh tế 1973-1975 có quy mô toàn cầu.

Dầu cũng là “động cơ ngầm” để liên quân do Mỹ lãnh đạo can thiệp quân sự vào Iraq và Kuwait, những nước có trữ lượng dầu lớn ở Trung Đông, mặc dù lý do chính thức được đưa ra là để giải phóng Kuwait khỏi sự xâm lược của Iraq (1990) hay tấn công Iraq (2003) vì nước này có vũ khí hạt nhân...

Tại sao lại là... Libya?

Trước cuộc tấn công quân sự của Mỹ và phương Tây vào Libya hiện nay, dư luận thế giới đặt câu hỏi tại sao mục tiêu lại là Libya? Các quốc gia phương Tây, đứng đầu là Pháp, lý luận ngay rằng Tổng thống Gaddafi đã hoặc đang dùng mọi biện pháp đàn áp các cuộc nổi dậy chống lại chế độ độc tài hơn 40 năm qua. Tuy nhiên, theo giới quan sát quốc tế, thế giới đang chứng kiến sự khởi đầu của cuộc xâm lược, chiếm đóng mỏ dầu thô ở vị trí chiến lược của Libya. Libya đang trở thành Iraq thứ hai.

Đúng vậy. Trên lục địa Bắc Phi, cuộc nổi loạn và sự trả thù các phiến quân nổi loạn ở Somalia là một ví dụ tồi tệ nhất. Somalia là một chính quyền hỗn loạn, tan rã và thất bại. Nước này không có chính phủ ổn định kể từ năm 1991. Các quốc gia phương Tây không can thiệp cứu lấy cuộc sống của thường dân vì Somalia không có dầu thô. Rồi cuộc thảm sát ở Rwanda năm 1994 khiến gần 1 triệu người thiệt mạng. Lòng căm thù và sự xung đột sắc tộc giữa người Hutu và người Tutsi gây ra tội ác diệt chủng kinh hoàng. Các quốc gia phương Tây khoanh tay đứng nhìn bất chấp sự hiện diện của quân LHQ! Hay như Cộng đồng Kinh tế Tây Phi phải chi hàng tỷ USD vào việc giữ gìn hòa bình và ổn định cho Liberia và Sierra Leone, nhưng không hề có gợi ý can thiệp quân sự để bảo vệ tính mạng cho thường dân vô tội ở đây. Phải chăng những nước này không giống Libya và Iraq: không có dầu mỏ?

Theo PressTV, các nhà phân tích chính trị nhận định động cơ chính đứng sau cuộc tấn công của phương Tây là trữ lượng dầu mỏ phong phú tại quốc gia Bắc Phi này. Báo chí quốc tế những ngày này cũng cho rằng cuộc chiến sặc mùi “dầu”. Chẳng hạn, tờ PC Latest news bình luận, lý do thực sự cho hành động quân sự của Mỹ ở Libya cũng tương tự như ở Iraq và Afghanistan. Đó là dầu mỏ. Cuộc tấn công thứ nhất của Mỹ vào Afghanistan là để kiểm soát hệ thống đường ống dẫn khí đốt tự nhiên từ Turkmenistan qua Afghanistan tới Pakistan và Ấn Độ. Cuộc chiến tranh thứ hai - Mỹ đánh Iraq là để kiểm soát các trữ lượng dầu của Iraq. Và cuộc tấn công lần này vào Libya nhằm kiểm soát nguồn dầu mỏ lớn nhất ở châu Phi và lớn thứ chín trên thế giới.

Còn theo báo Assabah, cuộc can thiệp quân sự lớn nhất của phương Tây tại thế giới Ảrập kể từ năm 2003 “làm dấy lên nhiều lo lắng và khiến ký ức về những gì xảy ra tại Iraq trở lại”. Tờ báo bình luận: “Không còn nghi ngờ gì nữa, các lợi ích vật chất là động lực chính cho sự can thiệp quân sự này và nó bắt đầu từ dầu mỏ”. Tại Algeria, tờ báo bán chạy hàng đầu El Khabar đăng bài bình luận trang nhất tiêu đề “Khi dầu trộn lẫn với máu người Libya”. Tờ báo khẳng định “sự bất đồng quốc tế - về việc can thiệp quân sự - là kết quả của một cuộc chạy đua giành mỏ dầu Libya”.

Mạnh mẽ hơn, theo NgEx!, phần lớn lãnh thổ chưa được thăm dò và như thế Libya có thể có nguồn tài nguyên dầu nhiều hơn nữa. Mà chỉ cần nguồn tài nguyên dầu thô có giá trị cao (hay còn gọi là dầu thô ngọt) và vị trí địa lý chiến lược của Libya chắc chắn đã là động lực cho một cuộc tranh cướp tài nguyên mới giữa các nước phương Tây trên lục địa châu Phi và khu vực Trung Đông... Không bàn đến Saddam Hussein hay Muammar Gaddafi có vô tội hay không, song cuộc tấn công này không phải vì người dân Libya. Họ đang cố gắng kiểm soát nguồn tài nguyên quan trọng trên thế giới.

Hoàng Minh (tổng hợp từ PressTV, FT, Telegraph)

Đọc thêm

Khơi thông 'điểm nghẽn', tìm cách thúc đẩy phát triển bền vững khu công nghiệp Việt Nam

Khơi thông 'điểm nghẽn', tìm cách thúc đẩy phát triển bền vững khu công nghiệp Việt Nam

Việc phát triển các khu công nghiệp thời gian qua đã bộc lộ một số 'điểm nghẽn', hạn chế, đòi hỏi cần phải có chính sách và hành động để ...
Vì sao những kẻ khủng bố nhà hát Crocus được tìm ra nhanh chóng?

Vì sao những kẻ khủng bố nhà hát Crocus được tìm ra nhanh chóng?

Những kẻ khủng bố nhà hát Crocus đã nhanh chóng bị cảnh sát Nga bắt giữ bởi những hình ảnh ghi lại từ camera giám sát.
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Trung Quốc

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Trung Quốc

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn sẽ thăm chính thức Trung Quốc từ ngày 3-4/4/2024 theo lời mời của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị.
Điện mừng Tổng thống Cộng hòa Indonesia

Điện mừng Tổng thống Cộng hòa Indonesia

Nhân dịp ông Prabowo Subianto được bầu làm Tổng thống Indonesia, Quyền Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân và Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi điện chúc mừng.
Bình luận của Việt Nam về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây

Bình luận của Việt Nam về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây

Chiều 28/3, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Nguyễn Đức Thắng đã bình luận về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga ...
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Mỹ tính 'đục thủng' túi tiền ở nước ngoài dành cho vũ khí Triều Tiên, Moscow-Bình Nhưỡng hợp tác đối phó thách thức

Mỹ tính 'đục thủng' túi tiền ở nước ngoài dành cho vũ khí Triều Tiên, Moscow-Bình Nhưỡng hợp tác đối phó thách thức

Mỹ đã công bố các biện pháp trừng phạt đối với 6 cá nhân và hai tổ chức với cáo buộc chuyển tiền cho các chương trình vũ khí của Triều Tiên.
Đã từng thân thiết, Niger nay vội gây sức ép muốn Mỹ rút quân, Nga có thế chân?

Đã từng thân thiết, Niger nay vội gây sức ép muốn Mỹ rút quân, Nga có thế chân?

Chính phủ Niger cho hay, Mỹ sẽ sớm đệ trình đề xuất rút binh lính của họ khỏi quốc gia Tây Phi này.
Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Sự hiện diện của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tại Seoul lần này cũng cho thấy quan hệ đồng minh tiếp tục gắn kết chặt chẽ giữa Mỹ và Hàn Quốc.
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu về Ukraine mới đây tại Paris với những lời kêu gọi tiếp tục hỗ trợ Ukraine nhưng đã không đưa ra được biện pháp cụ thể nào.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động