Công bố Báo cáo Quốc gia Việt Nam 2022: Khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam

Theo TS. Detlef Briesen, Đại học Justus Liebig, Giessen, Khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam là ấn phẩm thứ 4 trong chuỗi Báo cáo Quốc gia về Việt Nam hợp tác giữa Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), Đại học Justus Liebig, Giessen (Đức) và Quỹ Hanns Seidel (Đức) thực hiện. Trong Báo cáo lần này, nhóm nghiên cứu có thêm sự hợp tác của một đối tác mới - Viện Nghiên cứu Hòa bình Hà Nội (HANPRI).

Với ấn phẩm đặc biệt này, các tác giả tập trung vào một vấn đề chưa được quan tâm một cách thấu đáo từ góc độ học thuật - vấn đề giải quyết hậu quả chiến tranh ở một đất nước đã trải qua nhiều cuộc chiến trong gần 50 năm như Việt Nam.

"Trong quá trình biên soạn Báo cáo, chúng tôi nhận thấy rằng đối phó với hậu quả của chiến tranh là một chủ đề dường như bị lãng quên, ngay cả trên bình diện quốc tế - ít nhất là nếu người ta so sánh chủ đề này với một số lượng lớn các luận thuyết học thuật hoặc mô tả phổ biến trong các tiểu thuyết, hồi ký, phim ảnh...

Vì vậy, trọng tâm của Báo cáo số này là tiếp cận vấn đề khắc phục hậu quả của chiến tranh ở Việt Nam từ góc độ chính trị-xã hội: Việt Nam được tái thiết như thế nào sau sự tàn phá của chiến tranh? Và Việt Nam đã cố gắng giải quyết những hậu quả xã hội của chiến tranh như thế nào?", TS. Detlef Briesen nhấn mạnh.

Báo cáo thấy, có quá nhiều vấn đề chính trị - xã hội cần giải quyết ở Việt Nam kể từ khi Thế chiến thứ hai bùng nổ. Đặc biệt là sau năm 1954 và 1975, phần lớn lãnh thổ của Việt Nam ngày nay đã bị tàn phá khủng khiếp, hàng trăm nghìn sinh mạng mất đi, và hàng trăm nghìn người khác sống sót sau chiến tranh rơi vào cảnh góa bụa, mồ côi hoặc bị tổn thương nặng nề về thể chất và tinh thần.

Những hậu quả lâu dài của chiến tranh vẫn còn hiện rõ cho đến ngày nay, nhiều năm sau khi chiến tranh kết thúc, cụ thể là vô số vật liệu nổ còn sót lại vẫn có thể tìm thấy ở khắp mọi nơi trên đất nước Việt Nam. Và khủng khiếp hơn nữa là những hậu quả lâu dài đối với con người và môi trường gây ra bởi 2 các chất độc hóa học, chất khai quang, đặc biệt là chất độc da cam/ dioxin mà Mỹ sử dụng trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam.

May mắn thay, ngày nay tất cả chỉ còn là quá khứ và Việt Nam đã và đang nhận được sự hợp tác từ các tổ chức quốc tế khác nhau cũng như các tổ chức viện trợ chính phủ và phi chính phủ từ nhiều quốc gia trên thế giới để rà phá bom mìn, khử ô nhiễm đất và cải thiện tình hình của những người bị ảnh hưởng. Tương lai thuộc về những nỗ lực này.

Nội dung ấn phẩm được chia thành 9 mục: Khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam; Chính sách ưu đãi người có công ở Việt Nam; Chăm sóc sức khỏe – Khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam; Chính sách xây dựng vùng kinh tế mới sau năm 1975: Mục tiêu và thành tựu; Vấn đề bom mìn và vật liệu nổ từ góc độ kinh tế - xã hội sau năm 1975; Giải quyết hậu quả của chất độc hóa học được sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam; Nghiên cứu đặc biệt: Điều kiện sống của nạn nhân chất độc da cam và gia đình của họ ở Việt Nam – Dựa trên khảo sát thực địa tại tỉnh Thanh Hóa; Các chính sách khắc phục hậu quả của chiến tranh trong thế kỷ 20 – Nghiên cứu trường hợp Việt Nam; Thể chế và sáng kiến ở Việt Nam.

Nhóm nghiên cứu thực hiện Báo cáo đã rút ra một số nhận định ngắn gọn: Sau khi kết thúc cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, Việt Nam không chỉ lo khắc phục hậu quả chiến tranh trước mắt mà còn quan tâm đến công cuộc tái thiết đất nước nói chung, vượt qua hậu quả của thời kỳ thuộc địa và xây dựng một đất nước đi theo con đường xã hội chủ nghĩa.

“Chúng tôi hy vọng rằng ấn phẩm của chúng tôi sẽ gợi ra nhiều vấn đề để suy ngẫm hoặc thậm chí có thể giúp đưa ra các biện pháp cải thiện tình hình trong tương lai, bởi vì dù sao thì quá khứ cũng không thể thay đổi: Chiến tranh đã để lại rất nhiều người tàn tật hoặc chấn thương và môi trường của một số khu vực, ví dụ như ở những nơi lưu trữ vũ khí hóa học trước đây của Mỹ như chất độc màu da cam bị ô nhiễm nặng, không được an toàn về mặt sức khỏe và sinh thái", TS. Detlef Briesen cho hay.