Hành lang nhân đạo: Giải pháp bảo vệ dân sự toàn diện

Quang Đào
Xung đột Nga - Ukraine dần chạm đến mốc ngày thứ 30. Khi hai bên chưa đạt thỏa thuận chung về lợi ích, giải pháp hòa bình tạm thời dừng lại ở việc thiết lập các hành lang nhân đạo.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Hành lang nhân đạo là một trong những biện pháp xúc tiến hòa bình, nhằm đảm bảo an toàn và cứu trợ cho dân thường, trong bối cảnh các cuộc xung đột vẫn chưa thể chấm dứt.

Người dân Ukraine sơ tán khỏi thành phố Kiev tập hợp tại một cây cầu ở vùng ngoại ô thủ đô. (Nguồn: AP)
Người dân Ukraine sơ tán khỏi thành phố Kiev tập hợp tại một cây cầu ở vùng ngoại ô thủ đô. (Nguồn: AP)

Nghĩa vụ pháp lý

Hầu hết hành lang nhân đạo là những con đường được bảo vệ bởi các lực lượng vũ trang; thiết lập trong một khu vực xác định, trong khoảng thời gian cụ thể với sự nhất trí của các bên tham chiến; bảo đảm dân thường có thể rời khỏi các khu vực nguy hiểm và nhận được sự hỗ trợ về thực phẩm, vật tư y tế và các nhu yếu phẩm khác.

Để hành lang nhân đạo hoạt động hiệu quả, các bên tham chiến cần tôn trọng các thỏa thuận ngừng bắn và đảm bảo an ninh, an toàn cho người dân sơ tán trên những tuyến đường này.

Theo bà Kirsten Gelsdorf, giám đốc chính sách nhân đạo toàn cầu thuộc Đại học Virginia (Mỹ), việc thiết lập hành lang nhân đạo không phải là dấu hiệu cho thấy các bên xung đột nhượng bộ nhau, mà thực chất là việc tuân thủ nghĩa vụ pháp lý theo Công ước Geneva.

Cụ thể, Công ước Geneva năm 1949 yêu cầu các quốc gia cho phép “vận chuyển nhanh chóng và không bị cản trở” các mặt hàng cứu trợ, bao gồm thực phẩm và quần áo cho những người đang gặp nguy hiểm, tức là các biện pháp bảo vệ nhân đạo cho dân thường bị kẹt trong chiến tranh.

Sau đó, vào năm 1990, Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) đã ban hành nghị quyết 45/100 công nhận khái niệm về các hành lang cứu trợ vì mục đích nhân đạo, chứ không phải vì các mục đích chính trị hay quân sự.

Trong hầu hết các trường hợp, việc mở hành lang nhân đạo do LHQ đàm phán. Đôi khi chúng có thể được thiết lập bởi các bên tham chiến hay các tổ chức địa phương. Các bên tham chiến quyết định ai là người được tiếp cận hành lang nhân đạo, xác định khoảng thời gian, khu vực và phương tiện giao thông là xe tải, xe buýt hay máy bay được phép qua đây.

Thông thường, hành lang nhân đạo chỉ được giới hạn sử dụng cho các tổ chức trung lập, các tổ chức thuộc LHQ, tổ chức cứu trợ như Hội Chữ thập đỏ, hay các nhà báo muốn tiếp cận để đưa tin.

Rất hiếm khi những hành lang này chỉ do một bên tham chiến thiết lập. Tuy vậy, điều đó đã xảy ra ở cuộc không vận của Mỹ sau khi Liên Xô phong tỏa Berlin năm 1948-1949.

Vùng an toàn có thực sự an toàn?

Có rất ít nghiên cứu về mức độ hiệu quả của các hành lang nhân đạo.

Trong quá khứ, việc lần đầu tiên triển khai hành lang nhân đạo một cách chính thức được ghi nhận trước Thế chiến II. Từ năm 1938-1939, khoảng 10.000 trẻ em, phần lớn là người Do Thái, được sơ tán khỏi quốc gia do Đức Quốc xã kiểm soát trên các chuyến tàu, thuyền và máy bay để đến Anh. Cuộc sơ tán này được đặt tên là “kindertransports”.

Tuy vậy, phải tới năm 1989, trong cuộc nội chiến Sudan, các tuyến đường sơ tán mới được sử dụng trở lại. Khi đó, LHQ đã làm trung gian để đưa ra một thỏa thuận thiết lập các hành lang nhân đạo vận chuyển viện trợ cho cả hai bên.

Không phải hành lang nhân đạo nào cũng thực sự an toàn. Những năm 1990, khi cuộc chiến Bosnia đang lên tới đỉnh điểm, LHQ đã thiết lập “vùng bảo vệ” tại thị trấn Srebrenica, phía Đông Bosnia & Herzegovina, do lực lượng gìn giữ hòa bình của Hà Lan (Dutchbat) quản lý. Khu vực Srebrenica, dù vậy, liên tục bị tấn công và lực lượng lính mũ nồi xanh Hà Lan buộc phải rút lui. Kết cục là, lực lượng quân sự của người Serbia tại Bosnia do tướng Ratko Mladic chỉ huy dễ dàng tiến vào Srebrenica. Theo tờ Le Temps, chỉ trong vài ngày, 8.372 nam giới Hồi giáo từ 12-60 tuổi đã bị thảm sát, trở thành một trong những thảm họa nhân đạo tồi tệ nhất tại châu Âu sau Thế chiến II.

Tin liên quan
Nga-Ukraine thúc đẩy sơ tán dân thường qua các hành lang nhân đạo Nga-Ukraine thúc đẩy sơ tán dân thường qua các hành lang nhân đạo

Hành lang nhân đạo thường xuyên được thiết lập trong cuộc xung đột tại Syria, Libya, Dải Gaza và nhiều khu vực khác.

Trong cuộc nội chiến kéo dài nhiều ngày ở Syria, cả Nga và Syria đã thống nhất đưa ra các hành lang nhân đạo, thông báo cho dân thường và thậm chí là một số binh lính có thể rời đi.

Hành lang được tạo ra ở các khu vực bị bao vây xung quanh Damascus và một số thành phố Homs và Hama. Việc thiết lập hành lang nhân đạo gây tiếng vang nhất có lẽ ở phía Đông Aleppo vào cuối năm 2016 được nhất trí thông qua sau bốn năm khu vực này bị bao vây giữa súng đạn tàn khốc.

Tuy nhiên, trong nhiều cuộc xung đột, các hành lang nhân đạo đã không được thiết lập. Chẳng hạn trong nội chiến đang diễn ra ở Yemen, LHQ đã thất bại trong đàm phán với các bên.

Tuyến đường Mariupol - Nikolske - Rozivka - Polohy - Orikhiv - Zaporizhzhia đã được chọn làm hành lang nhân đạo giữa Ukraine và Nga. Tuyến đường dài 64km và việc di chuyển bằng xe ô tô sẽ mất hơn 1 giờ đồng hồ..

Hiệu quả trong xung đột Nga-Ukraine

Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, một trong những vấn đề chính hai bên đưa ra trong các cuộc đàm phán là thiết lập các hành lang nhân đạo, đảm bảo an toàn cho người dân, một động thái được cộng đồng quốc tế hoan nghênh.

Bắt đầu từ ngày 5/3, Nga và Ukraine đã cùng nhau thiết lập một số hành lang nhân đạo, cho phép người dân Ukraine sơ tán khỏi một số thành phố như Chernihiv, Sumy, Kharkov, Mariupol và Kiev... để tới Nga, Belarus, Ba Lan hay Romania...

Thời gian đầu, việc triển khai gặp không ít khó khăn do cả Nga và Ukraine đều cáo buộc lẫn nhau không tôn trọng lệnh ngừng bắn, khiến các hành lang nhân đạo ở Mariupol và Volnovakha của Ukraine không thể sử dụng trong ngày 5/3.

Tuy nhiên, hai bên đã tích cực đẩy mạnh đàm phán, việc sơ tán dân thường sau đó diễn ra trôi chảy hơn. Thượng tướng Mikhail Mizentsev, người đứng đầu Trung tâm Kiểm soát phòng thủ quốc gia trực thuộc Bộ Quốc phòng Nga cho biết, chỉ tính riêng ngày 18/3, có 42.992 người đã được sơ tán khỏi Mariupol; 134 tấn thuốc men, thực phẩm, nhu yếu phẩm đã được chuyển tới thành phố này.

Theo ông, Bộ Quốc phòng Nga đã nhận được gần 2,7 triệu yêu cầu từ người dân ở Ukraine muốn sơ tán tới Nga. Tướng Mizintsev nhấn mạnh việc sơ tán công dân Ukraine và người nước ngoài đến các khu vực an toàn vẫn đang được thực hiện cùng các biện pháp khôi phục cuộc sống hòa bình tại nhiều vùng lãnh thổ ở Ukraine.

Phía Ukraine cũng báo cáo về việc tổ chức sơ tán dân thường. Hành lang nhân đạo từ Mariupol về phía Tây trở thành tuyến đường chính cho người dân sơ tán và các đoàn xe chở hàng nhân đạo tới thành phố này. Phó Thủ tướng Ukraine Irina Vereshchuk cho biết, với 4/7 hành lang nhân đạo hoạt động theo kế hoạch, có tổng cộng 7.295 người đã được sơ tán trong ngày 20/3. Theo số liệu của LHQ, tính đến ngày 20/3 hơn 3,3 triệu người Ukraine đã sơ tán đến các nước láng giềng kể từ khi xảy ra xung đột.

Theo bà Gelsdorf, bất kể hành lang nhân đạo được sử dụng như thế nào, chúng phải là một phần của chiến lược bảo vệ dân sự toàn diện, bao gồm những động thái như: đạt được các thỏa thuận ngừng bắn ở mức độ rộng hơn, cung cấp viện trợ nhất quán và các thỏa thuận không tấn công các cơ sở dân sự như bệnh viện...

Với việc đạt được các thỏa thuận ban đầu về xây dựng và triển khai các hành lang nhân đạo hiệu quả, cộng đồng quốc tế hy vọng rằng, tình hình Nga - Ukraine sẽ cải thiện, hai bên sớm đạt được thỏa thuận ngừng bắn toàn diện vì an toàn, hòa bình và ổn định chung tại khu vực.

Nga-Ukraine thúc đẩy sơ tán dân thường qua các hành lang nhân đạo

Nga-Ukraine thúc đẩy sơ tán dân thường qua các hành lang nhân đạo

Trên cơ sở đồng thuận giữa Nga và Ukraine, nhiều hành lang nhân đạo tiếp tục được mở để sơ tán dân thường ra khỏi ...

Tướng Nga: Quân đội Ukraine vi phạm chế độ hành lang nhân đạo

Tướng Nga: Quân đội Ukraine vi phạm chế độ hành lang nhân đạo

Ngày 12/3, người đứng đầu Trung tâm Kiểm soát quốc phòng Nga - Thượng tướng Mikhail Mizintsev cho hay, Kiev đã từ chối nhiều nỗ ...

(tổng hợp)

Xem nhiều

Đọc thêm

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Công dân Hàn Quốc và Slovakia đã được thêm vào danh sách những người không cần thị thực để đến thăm trong tối đa 15 ngày
Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 140.000 – 141.200 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024, giá vàng chao đảo trước một cuộc bầu cử Mỹ nhiều biến số. Thị trường trong nước biến động cùng chiều thế giới.
Cùng hòa mình vào văn hóa các dân tộc Việt Nam tháng 11 này

Cùng hòa mình vào văn hóa các dân tộc Việt Nam tháng 11 này

Tháng 11, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ tổ chức các hoạt động với chủ đề “Về miền ...
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernández

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernández

Chiều 2/11, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp đồng chí Esteban Lazo Hernández, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ ...
Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận chính thức khánh thành dự án “Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - Tiểu dự án tại thành phố Phan Rang - Tháp Chàm".
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu thức.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Chương trình của tỷ phú Elon Musk tặng 1 triệu USD ngẫu nhiên cho cử tri khi tham gia bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 5/11 tới vướng vào kiện tụng.
Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Các chuyên gia Liên hợp quốc cho rằng, kể từ khi xung đột ở Gaza bắt đầu vào năm ngoái, người Houthi đang “lợi dụng tình hình” để “chuyển mình”
Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bang Washington huy động trực chiến sau khi có thông tin cũng như lo ngại khả năng xảy ra bạo lực liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024.
Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Triều Tiên khẳng định cần tăng cường kho vũ khí hạt nhân của mình và hoàn thiện khả năng sẵn sàng tấn công hạt nhân trả đũa nếu cần thiết.
Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Quân đội Israel đã tiêu diệt quan chức cấp cao của Hamas là Izz al-Din Kassab trong một cuộc không kích vào Khan Younis ở phía Nam Dải Gaza.
Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Có thể khẳng định rằng AI không còn là một công nghệ của tương lai mà đã và đang định hình lại cục diện địa chính trị.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Thảm họa vũ khí hạt nhân: Cảnh báo, suy đoán và kịch bản

Thảm họa vũ khí hạt nhân: Cảnh báo, suy đoán và kịch bản

Nga nhiều lần cảnh báo ‘lằn ranh đỏ’. Có người lo sợ về một thảm họa hạt nhân, nhưng cũng có ý kiến cho đó là ‘đe dọa bằng lời nói’!
Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Dư luận về leo thang căng thẳng ở bán đảo liên Triều chưa kịp lắng lại bùng lên với thông tin quân đội Triều Tiên xuất hiện ở Nga.
Tổng thống Phần Lan thăm Trung Quốc: Tìm khuôn khổ mới

Tổng thống Phần Lan thăm Trung Quốc: Tìm khuôn khổ mới

Chuyến thăm Trung Quốc ngày 28 - 31/10 của Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb phản ánh nỗ lực nâng tầm khuôn khổ hợp tác giữa một thế giới đầy biến động.
Tổng tuyển cử tại Nhật Bản: Cần hơn một chiến thắng

Tổng tuyển cử tại Nhật Bản: Cần hơn một chiến thắng

Cuộc tổng tuyển cử sắp tới tại Nhật Bản sẽ là bài kiểm tra khó dành cho liên minh cầm quyền của đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đảng Công minh (Komeito).
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Theo Will Fee - nhà nghiên cứu của Tập đoàn Yuri có trụ sở tại Tokyo và là tác giả bài viết trên tờ Nikkei Asia có tiêu đề 'các nhà tuyển dụng Nhật Bản ...
Phiên bản di động