Iran tuyên bố quyết 'dấn bước' dù phải trả giá đắt

Phá vỡ giới hạn về dự trữ uranium là bước đi liều lĩnh của Iran. Không chỉ Mỹ, các nước còn lại trong nhóm P5+1 cũng sẽ cân nhắc có những biện pháp mới với Iran.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
iran da quyet dan buoc du phai tra gia dat Nếu quan hệ Mỹ - Iran chuyển sang 'vùng đỏ', Israel sẵn sàng can dự bằng quân sự
iran da quyet dan buoc du phai tra gia dat Vượt giới hạn uranium làm giàu, ông Trump nói Iran đang đùa với lửa, quốc tế kêu gọi Tehran tuân thủ JCPOA
iran da quyet dan buoc du phai tra gia dat
Mỹ cảnh báo Iran về việc vượt hạn mức dự trữ uranium làm giàu. (Nguồn: The Canadian Press)

Iran gần đây đã tuyên bố nước mức uranium làm giàu ở cấp độ thấp của nước này đã vượt phạm vi giới hạn của thỏa thuận hạt nhân năm 2015 - còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) mà Tehran đã ký với các cường quốc phương Tây. Tuyên bố này làm dấy lên cảnh báo từ Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng Iran "đang đùa với lửa".

Hãng thông tấn bán chính thức Fars của Iran cho biết, lượng dự trữ uranium của Iran đã vượt hạn mức 300kg theo thỏa thuận JCPOA. Từ Vienna, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) - cơ quan chịu trách nhiệm giám sát hoạt động hạt nhân của Iran - xác nhận Tehran đã vượt quá giới hạn cho phép. Phát biểu với báo giới khi được hỏi liệu ông có gửi thông điệp gì cho Iran hay không, Tổng thống Trump nói: "Không có thông điệp nào cho Iran. Họ biết điều họ đang làm. Họ biết họ đang đùa với cái gì và tôi cho rằng họ đang đùa với lửa".

Trước đó, Nhà Trắng tuyên bố sẽ tiếp tục áp đặt "sức ép tối đa" đối với Iran cho đến khi "giới lãnh đạo nước này thay đổi phương thức hành động". Mỹ cũng nhấn mạnh Tehran cần duy trì mức độ chuẩn làm giàu uranium được cho phép theo thỏa thuận.

Tuyên bố của Tehran đánh dấu bước đi lớn đầu tiên mà Iran thực hiện vượt ra khỏi khuôn khổ các thỏa thuận của thỏa thuận hạt nhân kể từ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này cách đây hơn một năm. Tuy nhiên, ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif khẳng định, bước đi này không vi phạm thỏa thuận, giải thích rằng Tehran có quyền đáp trả việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận. Tuy nhiên, bước đi này có thể gây ra những hệ lụy sâu rộng trên mặt trận ngoại giao trong bối cảnh các nước châu Âu đang nỗ lực kéo Mỹ và Iran quay trở lại đối thoại thay vì đối đầu như hiện nay. Động thái này của Tehran diễn ra chưa đầy 2 tuần sau khi ông Trump tuyên bố đã ra lệnh không kích Iran và chỉ lệnh hủy cuộc tấn công này vào phút chót.

Bài toán cho châu Âu

Các cường quốc châu Âu, vốn vẫn tham gia thỏa thuận và lâu nay cố gắng duy trì sự tồn tại của thỏa thuận, đã kêu gọi Iran không có các bước đi tiếp theo vi phạm thỏa thuận này. Các nước này không tuyên bố từ bỏ thỏa thuận cũng như không tuyên bố áp đặt các biện pháp trừng phạt của họ đối với Tehran.

Viết trên trang mạng xã hội Twitter, Ngoại trưởng Iran Zarif khẳng định: “Ngay khi E3 tuân thủ nghĩa vụ của họ, chúng tôi sẽ đảo ngược quyết định của mình”. E3 bao gồm Anh, Pháp và Đức. Iran cũng nói rằng nước này muốn duy trì thỏa thuận song không thể mãi tuân thủ các điều khoản khi các đòn trừng phạt của Mỹ đã lấy đi lợi ích mà đáng nhẽ ra Tehran được hưởng từ việc tuân thủ cắt giảm chương trình hạt nhân của mình.

Sau một cuộc họp nhằm cứu vãn thỏa thuận hạt nhân, hôm 28/6, Liên minh châu Âu cho biết đã thiết lập một cơ chế thanh toán đặc biệt để giúp Tehran lách các đòn trừng phạt của Washington. Với tên gọi INSTEX, cơ chế này cuối cùng đã "đi vào hoạt động" và các giao dịch đầu tiên đang được tiến hành. Thế nhưng, Ngoại trưởng Zarif cho rằng những "nỗ lực của châu Âu là chưa đủ, do đó, Iran sẽ thực hiện các biện pháp đã tuyên bố của mình". Ông Zarif nói thêm rằng, cơ chế INSTEX mới chỉ ở "giai đoạn bắt đầu" chứ chưa thực sự được triển khai đầy đủ.

Tuyên bố này là một phép thử đối với ngoại giao châu Âu khi mà trước đó giới chức Pháp, Anh và Đức cam kết sẽ đưa ra cách đáp trả ngoại giao mạnh mẽ nếu Iran về cơ bản vi phạm thỏa thuận. Trước đó, các nước châu Âu này, vốn phản đối Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận, đã viện dẫn việc Iran tuân thủ thỏa thuận hạt nhân. Ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt nói rằng, London muốn duy trì thỏa thuận vì không muốn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân song nếu Iran vi phạm thỏa thuận thì London cũng sẽ ra khỏi thỏa thuận này.

iran da quyet dan buoc du phai tra gia dat
Các cường quốc châu Âu đang ở thế khó xử với việc Iran vượt quá giới hạn uranium làm giàu. (Nguồn: Iran Daily)

Theo ông David Albright, cựu thanh sát viên vũ khí hạt nhân của Liên hợp quốc từng tham vấn giới chức châu Âu về thỏa thuận hạt nhân Iran, mặc dù E3 "nóng mặt" trước việc Iran phá vỡ mức trần cho phép song sự vi phạm này không đủ nghiêm trọng để họ phải ngay lập tức tìm kiếm các đòn đáp trả thông qua trừng phạt quốc tế. Các nước châu Âu vẫn đang chờ đợi những vi phạm to tát hơn vốn là dấu hiệu cho thấy Tehran đang trở lại chương trình phát triển vũ khí hạt nhân mà cả CIA và IAEA đều khẳng định Tehran đã từ bỏ từ năm 2003. "Sẽ có những ồn ào, song không có hành động to tát nào để đáp trả", ông Albright hiện là Giám đốc Viện nghiên cứu Khoa học và An ninh Quốc tế có trụ sở ở Mỹ chia sẻ với hãng tin Reuters.

Chia sẻ quan ngại với châu Âu, người phát ngôn Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cho rằng, bước đi này của Tehran không giúp duy trì thỏa thuận cũng như bảo toàn lợi ích kinh tế cho người dân, đồng thời kêu gọi giải quyết tình hình hiện nay bằng cơ chế thỏa thuận. Nhân dịp này, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahy kêu gọi các nước châu Âu áp đặt đòn trừng phạt vào đối thủ Iran thay vì thực hiện các cam kết của mình. Trong khi đó, đồng minh Moscow của Tehran đã lên tiếng bênh vực khi Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov nói rằng, động thái của Iran là "đáng tiếc" song cũng là "một hệ quả tự nhiên của các sự việc gần đây" và cũng là hệ quả của "sức ép chưa có tiền lệ" từ Mỹ.

Cuộc chiến kinh tế

Hồi tháng Năm vừa qua, Iran tuyên bố sẽ đẩy mạnh sản xuất uranium làm giàu nhằm đáp lại việc Chính quyền Trump mạnh tay trừng phạt Iran vào tháng đó. Hiện Washington đã kêu gọi được tất cả các nước ngừng mua dầu mỏ của Iran hoặc sẽ phải đối mặt với đòn trừng phạt, điều mà Tehran gọi là "cuộc chiến kinh tế" nhằm làm sa sút tinh thần người dân nước này.

Trong vòng 2 tháng kể từ khi các đòn trừng phạt được thắt chặt, cuộc đối đầu Mỹ - Iran đã lan sang lĩnh vực quân sự. Washington đã chỉ trích Tehan tấn công các tàu chở dầu, bắn hạ máy bay không người lái của Mỹ, khiến Washington quyết định tấn công đáp trả song hủy vào phút chót. Ngoại trưởng Zarif tuyên bố bước đi tiếp theo của Iran sẽ là làm giàu uranium vượt mức tối đa cho phép 3,67% bắt đầu từ ngày 7/7 tới.

Cho đến thời điểm này, các động thái của Iran dường như là một phép thử được tính toán đối với các cơ chế thực thi thỏa thuận hạt nhân cũng như cách thức đối phó về mặt ngoại giao. "Đây không phải là bước đi không thể đảo ngược mà Iran đã thực hiện. Iran cùng với các đối tác còn lại có thể quyết định cách thức họ sẽ xử lý vấn đề", bà Wendy Sherman, Giám đốc Trung tâm Lãnh đạo Công chúng tại trường Harvard Kennedy bình luận trên Reuters.

Các lệnh trừng phạt sẽ "hồi sinh"

Việc Iran đã phá vỡ giới hạn về dự trữ uranium rất có thể sẽ dẫn tới việc tái áp đặt các biện pháp trừng phạt quốc tế chống Tehran.

Hầu hết những biện pháp trừng phạt của Liên hợp quốc đều được gỡ bỏ khi thỏa thuận hạt nhân được thực thi vào tháng 1/2016. Tháng 5/2018, Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ khỏi JCPOA với lí do thỏa thuận này không triệt để và không giải quyết được chương trình tên lửa hay các hoạt động của Iran ở Trung Đông.

Iran tranh luận rằng việc nước này vượt quá giới hạn dự trữ uranium không vi phạm thỏa thuận hạt nhân, mà thay vào đó, đây là sự đáp trả việc Mỹ rút khỏi JCPOA.

Trong một thông cáo được gửi đến các nước thành viên của IAEA vào ngày 1/7, Iran cho biết nước này đã chính thức triển khai thủ tục giải quyết tranh cãi về thỏa thuận hạt nhân từ ngày 10/5/2018, sau khi Mỹ rút khỏi JCPOA. Theo đó, nếu như một bên không hài lòng với những nỗ lực nhằm giải quyết những khiếu nại của họ thì họ có thể "coi những vấn đề chưa được giải quyết là cơ sở để ngừng thực hiện toàn bộ hoặc một phần các cam kết của mình".

Quá trình giải quyết tranh cãi về thỏa thuận hạt nhân có thể diễn ra trong 65 ngày, trừ phi các bên nhất trí kéo dài thêm. Sẽ có 6 bước để giả quyết vấn đề này. Trong đó có khả năng mọi biện pháp trừng phạt trong tất cả các nghị quyết trước đây của Liên hợp quốc sẽ được tái áp dụng, trừ phi HĐBA có quyết định khác. Nếu các biện pháp trừng phạt trước đây được tái áp dụng, chúng sẽ không có hiệu lực hồi tố đối với các thỏa thuận mà Iran đã ký kết.

iran da quyet dan buoc du phai tra gia dat

Ngoại trưởng Javad Zarif: Nếu muốn nói chuyện với Iran, Washington trước hết nên thể hiện sự tôn trọng

Ngày 1/7, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif tuyên bố, nước này sẽ không bao giờ khuất phục trước sức ép của Mỹ và nếu Washington ...

iran da quyet dan buoc du phai tra gia dat

Áp lệnh trừng phạt mới với Iran, Mỹ chưa tham vấn các đồng minh

Ngày 24/6, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin tuyên bố, Mỹ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với 8 chỉ huy ...

iran da quyet dan buoc du phai tra gia dat

Mỹ áp lệnh mới trừng phạt Iran, Tehran cáo buộc Washington ngăn chặn tham dự phiên họp tại HĐBA

Ngày 24/6, Đại sứ Iran tại Liên hợp quốc (LHQ) Majid Takht Ravanchi cáo buộc Mỹ ngăn không cho đại diện Iran tham dự phiên ...

Thu Hiền (theo Reuters)

Xem nhiều

Đọc thêm

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Tỷ số cân não trước trận đấu cuối cùng, đại gia Elon Musk rộng đường vung tiền cho ông Trump

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Tỷ số cân não trước trận đấu cuối cùng, đại gia Elon Musk rộng đường vung tiền cho ông Trump

Cả 3 mô hình dự báo kết quả Bầu cử tổng thống Mỹ 2024 đều cho thấy cuộc đua sẽ rất sít sao và gần như không thể nói trước ...
Ruben Amorim bị HLV từng thất bại ở MU cảnh báo

Ruben Amorim bị HLV từng thất bại ở MU cảnh báo

David Moyes đã lên tiếng cảnh báo Ruben Amorim về sức ép khủng khiếp khi ngồi ghế nóng tại MU.
Chính trị gia đối lập hàng đầu Mozambique bị ám sát hụt ở Nam Phi

Chính trị gia đối lập hàng đầu Mozambique bị ám sát hụt ở Nam Phi

Chính trị gia Mozambique Venancio Mondlane tuyên bố thoát khỏi một vụ ám sát bất thành ở Nam Phi.
Bầu cử Mỹ 2024: Cuộc đấu của những người sở hữu vận may đáng kinh ngạc, chương cuối trong câu chuyện dài kỳ khó đoán

Bầu cử Mỹ 2024: Cuộc đấu của những người sở hữu vận may đáng kinh ngạc, chương cuối trong câu chuyện dài kỳ khó đoán

Hành trình trở thành ứng cử viên Tổng thống Mỹ trong cuộc bầu cử 2024 của ông Donald Trump và Kamala Harris có rất nhiều yếu tố bất ngờ.
'Nút báo động' và đội SWAT: An ninh thắt chặt trước cuộc bầu cử Mỹ

'Nút báo động' và đội SWAT: An ninh thắt chặt trước cuộc bầu cử Mỹ

Lực lượng Vệ binh Quốc gia được kích hoạt, sở chỉ huy FBI được thành lập tại Washington và các đội vũ khí đặc biệt được triển khai trên các ...
Kiến tạo thần sầu và như máy, Marc Casado đạt mốc 9 năm có 1

Kiến tạo thần sầu và như máy, Marc Casado đạt mốc 9 năm có 1

Tiền vệ Marc Casado thiết lập dấu mốc kiến tạo ấn tượng ở trận Barcelona thắng Espanyol 3-1 tại vòng 12 La Liga.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 sẽ tác động tới tình hình thế giới thế nào và chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris khác biệt ra sao?
Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Theo Đại sứ Phạm Quang Vinh, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay rất sít sao, nhưng dù là ai thì quan hệ Việt Nam-Mỹ vẫn tiếp đà phát triển tích cực.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ luôn có ý nghĩa quan trọng không chỉ trong nội bộ nước Mỹ mà còn với cộng đồng quốc tế.
Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Có thể khẳng định rằng AI không còn là một công nghệ của tương lai mà đã và đang định hình lại cục diện địa chính trị.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Dư luận về leo thang căng thẳng ở bán đảo liên Triều chưa kịp lắng lại bùng lên với thông tin quân đội Triều Tiên xuất hiện ở Nga.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Phiên bản di động