Làm ông làm bà ở Việt Nam

TGVN. (tiếp theo và hết) Vị trí và vai trò của “ông bà” như trên là do tính chất của nền văn hóa Việt. Hai nhà nhân học văn hóa Hofstede và E. Hall xếp các nền văn hóa thế giới làm hai loại: loại mang nặng dấu ấn cá thể (Tây Âu và Bắc Mỹ), loại được đặc trưng bởi ý thức cộng đồng (đặc biệt là châu Á). Văn hóa Việt thuộc loại thứ hai. 
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
lam ong lam ba o viet nam Làm ông, làm bà ở Việt Nam
lam ong lam ba o viet nam Phải chăng Hồ Xuân Hương đã có thơ về Vịnh Hạ Long?

Sở dĩ ý thức cộng đồng người Việt mạnh là vì nhiều lý do lịch sử: tinh thần dân tộc sớm hình thành ngay trong Thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên do liên minh các bộ lạc phải đoàn kết chống thiên tai (lụt) và ngoại xâm - trong hai nghìn năm, Khổng học, một thứ triết học đạo đức và chính trị, tác động như một chất keo gắn bó dân tộc để chống ngoại xâm và xây dựng quốc gia. Trong khung cảnh văn minh lúa nước, cơ sở xã hội là xóm làng, làng xã gôp lại thành quốc gia. Cơ sở xóm làng là gia tộc, gia đình.

lam ong lam ba o viet nam

Trong một bản luận án nghiên cứu so sánh hiện tượng “sĩ diện” giữa hai nước theo Khổng học (Nhật Bản và Việt Nam), bà Higuchi đánh giá thứ tự quan trọng trong quan hệ xã hội của hai nước như sau:

Nhật Bản: 1) Bạn bè, 2) gia đình, 3) quan hệ nơi làm việc

Việt Nam: 1) gia đình, 2) bạn bè, 3) quan hệ nơi làm việc

Điều này cho thấy mặc dù ngày nay đang bị suy thoái, gia đình ở ta vẫn còn là một giá trị văn hóa quan trọng trong bản sắc dân tộc. Điều chính có lẽ là do nó gắn với tâm linh, với thờ cúng tổ tiên. Người ông bao giờ cũng có nhiệm vụ khấn giỗ Tết, bảo ban về cưới xin tang lễ, việc làng, đặt tên cho con cháu, duy trì dòng họ. Thường thường, ông bà già ở với gia đình một con trai (nhất là con cả); dù nghèo, nhưng ít khi ở với gia đình con gái, vì gia đình ta thuộc phụ hệ, trong nhà có gia phong, tiếng nói ông bà là quyết định. Tuổi già được kính trọng, trìu mến. Đến tuổi 50, con cháu đóng góp làm lễ “lên bô”, “vào bô” trong làng và lễ “mừng thọ” trong nhà. Gia đình “tứ đại đồng đường”, được coi là “phúc ấm”.

Ông bà là linh hồn của gia đình. Ông bà phải gương mẫu về các đức tính, về cách cư xử với nhau và với con cháu, hòa thuận và khoan dung. Tùy khả năng sức khỏe, ông bà đóng góp vào cộng đồng nhỏ: làm việc vặt trong nhà, thổi cơm, chăm sóc, dạy học, vui chơi với các cháu... Ông bà là hạt nhân đoàn kết, góp phần giải quyết những mâu thuẫn giữa vợ chồng con cái. Gia đình truyền thống của ta không có “hố ngăn cách các thế hệ” (generation gap) như ở phương Tây, mà có tính liên tục hài hòa kính già yêu trẻ. Cho đến khi chết, ông bà vẫn gắn bó hữu cơ với tế bào gia đình. Và cả sau khi sang thế giới bên kia, qua hương hoa thờ cúng, vẫn trở về với con cháu. Đó là một nét bản sắc dân tộc.

“Bản sắc dân tộc là gì? Trả lời câu phỏng vấn ấy của anh Nguyễn Đắc Xuân (Hồn Việt, số 12/2008), thiền sư Thích Nhất Hạnh đáp: “Bản sắc văn hóa dân tộc có thể cảm nhận được, nhưng nói ra cho đầy đủ thì rất khó”.

Ông chỉ đưa ra một thí dụ cụ thể về bữa ăn Việt Nam ngày trước: đi ăn giỗ, không cần đến đúng giờ, ung dung đến lúc nào thì đến, không phải vất vả xe cộ sợ quá giờ - bữa cơm gia đình có đủ mặt là một cơ hội tình cảm gắn bó, nay vì công nghiệp hóa khó giữ được. Thích Nhất Hạnh kết luận là xưa ta nghèo nhưng có nếp sống nhàn nhã, ấm tình người, tiền không mua được: “Văn hóa Việt Nam là một cái mỏ vàng”, ta cần “tinh lọc cho được thứ vàng ròng” rồi thay đổi “cho hợp với nếp sống hiện đại”.

Tôi đồng tình với Thiền sư, nên coi kiểu sống của ông bà với gia đình một người con là một nét bản sắc tốt đẹp của người Việt. Nhiều bạn phương Tây của tôi rất thèm được như vậy. Theo họ, tỷ lệ người cao tuổi tự tử ở nước họ cao vì người già ở một mình cảm thấy cô đơn khủng khiếp, mặc dù vật chất đầy đủ. Tiếc thay, truyền thống ông bà ở với gia đình con ở ta mất dần do đạo đức xuống cấp qua mấy chục năm chiến tranh, cải cách ruộng đất, chủ nghĩa cá nhân và văn hóa đồng tiền cùng chủ nghĩa tiêu thụ của phương Tây tràn vào. Ngay ở nông thôn một số ông bà cũng muốn ở riêng, phần do thiếu thốn về kinh tế, chỗ ở, phần do mất gốc truyền thống. Cần khôi phục nếp sống ông bà ở với gia đình một người con, nhưng cải tiến đi cho hợp nếp sống hiện đại: có thể sống với gia đình một con trai hay một con gái (không phân biệt nam nữ) hoặc sống luân phiên trong gia đình con cái tương đồng với nhau các chi tiết về đời sống hàng ngày, tôn trọng quyền lợi và sở thích từng cá nhân (không có phụ quyền, biết kính nể người trên và mến thương người dưới, bớt cái “tôi” của mình đi để chịu đựng cái tôi của người khác, ông bà tự nguyện giúp đỡ chứ không phải là người ở). Làm được như vậy thì người già sống có ý nghĩa hơn, không cô đơn và sẽ sống lâu hơn - không chịu bơ vơ tủi nhục như một số cụ Việt kiều ở Mỹ tâm sự.

Ở Mỹ, cái mà ngày xưa chúng ta mơ ước là câu “vui thú điền viên” với con cháu lúc về già không có. Con cái thì đầu tắt mặt tối cả ngày. Các cháu nội ngoại thì mê máy tính hơn là thích vuốt râu cho ông hay nhổ tóc bạc cho bà... Niềm vui ngày càng nhỏ lại, nỗi cô đơn ngày càng lớn... Một anh bạn đã nói giễu với tôi: “Cuối cùng thì chỉ còn lại hai ông bà già chơi với nhau, rồi nếu một trong hai người ra đi, thì người kia “chơi” một mình”

(Trần Văn An - người Việt ở Mỹ, 2002).

lam ong lam ba o viet nam Cái thiện và cái ác

Người ta sinh ra là Thiện, theo thuyết của Mạnh Tử hay Rousseau. Còn theo thuyết của Tuân Tử hay Rochefoucault thì người ta sinh ...

lam ong lam ba o viet nam Nhớ lại một bài thơ Anh

Tiếng Đức có từ Wanderlust nghĩa là: khát vọng lãng du, thèm đi... Trong số thi phẩm trên thế giới ca ngợi cái thú lang thang, ...

lam ong lam ba o viet nam Những hành tinh khác có người không?

Phải chăng người ở các hành tinh khác da màu xanh lục như các tiểu thuyết viễn tưởng thường tả? Ngoài Trái đất có sự ...

Hữu Ngọc

Xem nhiều

Đọc thêm

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Tuyên bố chung về nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Malaysia

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm, hai bên đã nâng cấp quan hệ Việt Nam-Malaysia lên Đối tác chiến lược toàn diện.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn hội đàm với Chủ tịch Quốc hội Campuchia

Hai Chủ tịch Quốc hội đã trao đổi thực chất, hiệu quả về các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước, hai Quốc hội trong thời ...
Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Lần thứ hai liên tiếp trúng cử thành viên UNCITRAL: Vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được củng cố, nâng cao

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn trả lời phỏng vấn nhân dịp Việt Nam trúng cử thành viên UNCITRAL nhiệm kỳ 2025-2031.
Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Việt Nam-Campuchia: Khánh thành công trình biểu tượng của tình đoàn kết, hữu nghị truyền thống giữa hai nước

Tòa nhà hành chính Quốc hội Campuchia là công trình được Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam trao tặng Đảng, Nhà nước và nhân dân Campuchia.
Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024: Mất mốc quan trọng, hồ tiêu chịu sức ép khi dòng tiền vẫn đổ mạnh về kinh doanh cà phê và USD neo cao

Giá tiêu hôm nay 22/11/2024 tại thị trường trong nước quay đầu giảm nhẹ ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 138.000 – 139.500 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Những hành khách trên 'đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số' chạy ban đêm ở Osaka (Nhật Bản) sẽ có dịp chiêm ngưỡng khung cảnh theo cách đặc biệt.
Tà Lài (Đồng Nai): Nơi giao thoa giữa văn hóa và thiên nhiên

Tà Lài (Đồng Nai): Nơi giao thoa giữa văn hóa và thiên nhiên

Tà Lài không chỉ nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, mà còn là một địa phương giàu bản sắc văn hóa của tỉnh Đồng Nai.
Phục vụ nhu cầu đi lại dịp Tết Nguyên đán 2025, 6 sân bay sẽ tăng thời gian khai thác đêm

Phục vụ nhu cầu đi lại dịp Tết Nguyên đán 2025, 6 sân bay sẽ tăng thời gian khai thác đêm

Cục Hàng không Việt Nam sẽ tổ chức theo dõi tình hình đặt giữ chỗ, giá vé máy bay trên các đường bay nội địa trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025.
Thái Lan tăng số ngày nghỉ lễ trong năm 2025 để kích cầu du lịch

Thái Lan tăng số ngày nghỉ lễ trong năm 2025 để kích cầu du lịch

Thái Lan sẽ có 21 ngày nghỉ chính thức, không kể ngày nghỉ bù, vào năm 2025 để để thúc đẩy du lịch và nền kinh tế nói chung.
Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Bắc Ninh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan họ với nhiều cơ chế đặc thù.
Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Một xác tàu đắm được các nhà nghiên cứu Na Uy phát hiện ra tại Hồ Mjøsa của nước này, được xác định là có niên đại khoảng 7 thế kỷ trước.
Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Mang tên 'Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản', bộ sưu tập độc đáo đến từ thượng hiệu lụa DeSilk đã được giới thiệu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Công văn gửi UBND tỉnh Quảng Trị về việc xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'.
Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức trưng bày chuyên đề 'Dấu chân Hồ Chí Minh ở Trung Quốc'.
Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Từ 11-30/11, nhiều hoạt động được tổ chức nhân dịp kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của ...
Phiên bản di động