Lão lương y “nhặt lỗi” Truyện Kiều

Lương y Nguyễn Khắc Bảo, chủ hiệu thuốc Đông y gia truyền “Hiệu Cao Chọi” ở thành phố Bắc Ninh dày công sưu tầm và sửa lỗi các bản dịch Truyện Kiều.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
lao luong y nhat loi truyen kieu Rằng trăm năm cũng từ đây…
lao luong y nhat loi truyen kieu Đưa nàng Kiều trở lại nước Đức

Ông Bảo sinh năm 1947 trong một gia đình có truyền thống Nho giáo và chuyên nghề bốc thuốc cứu người, tại làng Chọi (thành phố Bắc Ninh).

Ông nổi tiếng bởi hơn 20 năm qua đã dày công sưu tầm các bản Kiều cổ. Vốn là thầy giáo dạy toán nhưng ông Bảo được kế thừa nghề thuốc Đông y gia truyền, do “các cụ để lại” với rất nhiều sách cổ viết bằng chữ Hán và chữ Nôm. Do đó ông phải tự học để dịch những bài thuốc sang chữ quốc ngữ cho đời sau.

Ông kể: “Tôi tự học chữ Hán - Nôm, nhà lại có sẵn cuốn Kiều cổ, vậy là tôi đem ra làm “từ điển”. Đọc nhiều bản Kiều, tôi phát hiện có rất nhiều câu chữ khác nhau. Tôi tò mò và quyết tâm đi tìm nguyên tác Truyện Kiều. Một kiệt tác như Truyện Kiều của Nguyễn Du, đời sau không thể làm tam sao thất bản được”.

lao luong y nhat loi truyen kieu
Ông Nguyễn Khắc Bảo đang giới thiệu một số bản Kiều cổ trong bộ sưu tập của mình.

Ông lý giải: Cụ Nguyễn Du viết Truyện Kiều bản chính thống đến tầm “tuyệt tác” nhưng khi các dịch giả tiếp cận thì từng câu, từng chữ của cụ được họ luận và dịch theo một nghĩa khác. Để giải tỏa mối băn khoăn của mình, ông Bảo quyết  tâm sưu tầm thật nhiều bản Kiều, sau đó tìm điểm chung và đúng nhất, hay nhất giữa các bản Kiều nôm để “trả lại nguyên bản từng chữ cho cụ Nguyễn Du”.

Ông Bảo đi khắp nơi, từ Nam ra Bắc, nghe đồn ở đâu có bản Kiều cổ là ông tìm đến hỏi mua hoặc xin sao chép lại. Nhiều cuốn cổ quý, ông phải bỏ rất nhiều tiền để mua, hoặc đánh đổi, có cuốn phải nhờ bạn bè photo lại từ các thư viện ở Pháp, Mỹ, Canada.

Hiện nay, ông đang giữ kỷ lục sưu tầm được nhiều bản Kiều cổ nhất Việt Nam: 60 bản Kiều cổ chữ Nôm (bao gồm 54 bản khắc gỗ và 6 trang chép tay) trong khi các thư viện cả nước (như thư viện Quốc gia, thư viện Hà Nội, thư viện Hán Nôm...) cũng chỉ có tất cả 18 cuốn. Đặc biệt, có 25 “độc bản” mà ông Bảo là người duy nhất có, một trong số những bản Kiều cổ nhất là bản của nhà xuất bản Liễu Văn Đường in năm 1866.

Ông Bảo đã phát hiện bản dịch Truyện Kiều của học giả Đào Duy Anh xuất bản năm 1979 có nhiều từ sai so với bản Kiều cổ. Thế là ông viết bài, phản biện, sửa lại 918 từ trong 701 câu trong Truyện Kiều của Đào Duy Anh, với đầy đủ lý lẽ chắc chắn, được các nhà nghiên cứu ngôn ngữ thừa nhận.

Dựa trên 60 bản Kiều cổ có trong tay, ông Bảo đã phục nguyên được 918 từ trong tổng số 3254 câu trong tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du. Việc phục nguyên này đã được đông đảo các nhà nghiên cứu, các tạp chí chuyên ngành thừa nhận là “có lý có tình”.

Lấy ví dụ, câu 1951 với nhiều bản dịch là “Quản chi lên thác xuống ghềnh” – sau nhiều lần đối chiếu với hơn 20 bản Kiều cổ, ông đã sửa thành “Quản chi trên các dưới duyềnh” cho đúng với nguyên tác của Nguyễn Du. Ông lý giải: cụ Nguyễn Du viết câu thơ này dựa vào điển tích “Dương Hùng đầu các nhi tử. Khuất Nguyên tự trầm Mịch La” nên phải dùng chữ “duyềnh” mới đúng với điển tích chứ không phải như nhiều bản quốc ngữ dịch là “ghềnh” – theo ông, dịch như vậy nghe thì hay nhưng chưa đúng với ý của tác giả. Ông giải thích: Dương Hùng là một nhà Nho đời Hán, do xấu hổ vì sự phản bội của mình nên đâm đầu từ trên gác xuống tự tử (đầu các nhi tử), còn vị quan thanh liêm Khuất Nguyên do chịu oan khuất mà phải gieo mình xuống sông Mịch La chết (tự trầm Mịch La). Ở đây, Thúc Sinh ngụ ý nói với Kiều là mình không quản ngại “nhảy lầu” hay “trầm mình”, song vì chưa có con nối dõi (tông đường chút chửa cam lòng, cắn răng bẻ một chữ đồng làm hai) nên chưa thể chết.

Ý kiến của ông đã được nhiều dịch giả và công chúng công nhận sau khi đăng trên tạp chí Ngôn ngữ và đời sống năm 1998. Năm 2011, ông được bầu là Phó Chủ tịch Hội Khoa học nghiên cứu Truyện Kiều Việt Nam và chính thức trở thành nhà Kiều học. Đến nay, ông đã xuất bản được 5 đầu sách viết về Truyện Kiều và hàng trăm bài báo phân tích chuyện “chữ nghĩa” của tác phẩm, cũng như các bài viết về phương pháp chữa bệnh bằng cây thuốc dân gian.

“Với tôi việc sưu tầm Truyện Kiều và sửa lại cho đúng với nguyên bản không phải để nổi tiếng. Tôi đến với Truyện Kiều cũng bởi một chữ “duyên”, mà đã có duyên thì tự nhiên lại có “phận”. Cả đời tôi đến nay cũng chỉ theo đuổi vì chữ “duyên” này chứ không đòi hỏi danh phận hay thứ gì khác”, ông tâm sự.

lao luong y nhat loi truyen kieu Đại lễ Vu lan báo hiếu của kiều bào tại Thái Lan

Ngày 28/8, tại Bangkok, đã diễn ra Đại lễ Vu lan báo hiếu và lễ cầu siêu cho đồng bào và các anh hùng chiến ...

lao luong y nhat loi truyen kieu Truyện Kiều xác lập kỷ lục thế giới

Ngày 2/12, Tổ chức Liên minh Kỷ lục thế giới đã chính thức xác nhận kỷ lục thế giới mới dành cho tác phẩm Truyện ...

lao luong y nhat loi truyen kieu Tình yêu từ mạch nguồn truyền thống

Thầy giáo dạy văn hồi trung học của tôi sinh ra tại Hà Tĩnh, làm việc ở Nghệ An. Thời đó, nhiều lúc, trong các ...

Trung Hiếu

Đọc thêm

XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 7. kết quả xổ số ngày ...
XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3 - Kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. SXMT 30/3. trực tiếp kết quả xổ số miền Trung 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. xổ số miền ...
XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3 - kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. trực tiếp xổ số miền Nam 30/3/2024. xổ số miền Nam thứ 7. xo so mien nam. SXMN 30/3/2024. ...
Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmitry Kuleba đến thăm New Delhi trong bối cảnh Ukraine nỗ lực giành lấy sự ủng hộ của Ấn Độ.
Bạn có thể bị trầm cảm trong công việc nếu xuất hiện những thói quen sau

Bạn có thể bị trầm cảm trong công việc nếu xuất hiện những thói quen sau

Tờ HuffPost đã tham khảo các nhà trị liệu để tổng kết ra 5 thói quen làm việc thường được ngụy trang là dấu hiệu của trầm cảm. Xin giới ...
Hoa hậu Thanh Hằng duyên dáng trong áo dài 4 tà của NTK Tiến Trần

Hoa hậu Thanh Hằng duyên dáng trong áo dài 4 tà của NTK Tiến Trần

Với vẻ đẹp nữ tính, cổ điển, Hoa hậu Thanh Hằng khoe trọn thân hình mềm mại qua bộ áo dài voan 2 lớp, rũ mềm theo vóc dáng.
Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Lựa chọn một điểm đến phù hợp, tối giảm chi phí mà vẫn tận hưởng được những cảm xúc mới mẻ, tuyệt vời đang trở thành xu hướng lan rộng trong ngành du lịch toàn ...
Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia có nền lịch sử lâu đời và nền văn hóa chứa đựng nhiều điều thú vị, đặc biệt là những lễ hội đặc sắc, ấn tượng.
Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội đền Hùng, tỉnh Phú Thọ sẽ tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang lại cho du khách những trải nghiệm mới.
Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Hơn 1,2 tỷ tín đồ Hindu trên thế giới đã đón lễ hội Holi, một lễ hội mùa Xuân nổi tiếng với những sắc màu rực rỡ.
Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Việc khai thác lợi thế sẵn có về vị trí, dịch vụ sẽ mở ra những cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển du lịch thể thao, thu hút du khách đến Hà Nội.
Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô được mệnh danh là hòn ngọc xanh của vùng Đông Bắc, đồng thời là nơi có vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng của Tổ quốc.
Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp - Balade en France 2024 sẽ trở lại Việt Nam từ ngày 5-7/4 tại Công viên Thống Nhất, Hà Nội với số lượng gian hàng tăng gấp rưỡi năm ngoái.
Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Xuất hiện thường xuyên trong các bộ phim cổ trang, trâm hoa nhung dần trở thành một xu hướng thời trang mới. Tuy vậy, ít ai biết đây là một di sản văn hoá.
Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất là giải thưởng do Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức với mong muốn phát hiện thêm những cây bút viết cho thiếu nhi.
Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Cú 'sốc' tương lai: Tên cuốn sách nổi tiếng của Alvin Toffler có thể dùng để miêu tả người Mỹ sống trong tâm trạng 'sốc' do nhịp độ sống gấp, cập rập...
Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Lịch Hồi giáo không có tháng nhuận giống như một số lịch khác khiến tháng lễ Ramadan năm 2024 chính thức bắt đầu trong tiết trời mùa Đông.
Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Đại sứ quán Azerbaijan và Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam phối hợp cùng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội 'Tết Novruz'.
Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Chính phủ Mexico vừa mua được ba cuốn sách cổ chép tay có tranh minh họa từ một gia đình đã lưu trữ các tài liệu của người Aztec qua nhiều thế hệ.
Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Đại diện dòng họ Hồ Thanh Hóa đã trình tấu chúc văn 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly và ôn lại truyền thống lịch sử, đóng góp to lớn của Hồ Quý ...
Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang đá Mạc Cao nằm tại trung tâm của Con đường Tơ lụa huyền thoại và trở thành giao điểm văn hóa, tôn giáo Đông Tây.
Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Là một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ, đền thờ Mặt trời Konark trở thành Di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận năm 1984.
Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Được xây dựng từ thời Joseon, Thành Namhansanseong được vinh danh là di tích lịch sử quốc gia Hàn Quốc và di sản văn hóa thế giới.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Chiều 18/3, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và họa sĩ Phan Ngọc Khuê phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm 'Tranh truyện Hàng Trống'.
Phiên bản di động