Lựa chọn chiến lược của Mỹ và cách hành xử của Trung Quốc

Bài viết trên tờ Stratfor cho rằng Mỹ có bốn chiến lược cốt lõi, và mỗi lựa chọn đều có tác động lớn đến quan hệ Mỹ - Trung cũng như hành vi của Trung Quốc tại khu vực. 
Theo dõi Baoquocte.vn trên
lua chon chien luoc cua my va cach hanh xu cua trung quoc
Ảnh minh họa. (Nguồn: AP)

Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ là không thể tránh khỏi. Khi Trung Quốc càng trỗi dậy mạnh mẽ thì mâu thuẫn và cạnh tranh trong quan hệ hai nước lớn này càng lớn. Để hiểu rõ hơn vấn đề, chúng ta cần tìm hiểu cách nhìn nhận môi trường quốc tế và hình thành chính sách của hai nước lớn, đặc biệt là Mỹ. Chúng ta nên tập trung vào chiến lược của Mỹ. Bởi vì, Mỹ là cường quốc có sức mạnh quân sự và kinh tế vượt trội cũng như ảnh hưởng chính trị lớn trên thế giới, chính sách của Washington sẽ có thể tác động mạnh mẽ tới những hành xử của Bắc Kinh trong thời gian tới.

Bốn chiến lược cốt lõi

Mỹ ở thế chủ động hơn bất cứ quốc gia nào khác để xác định và thực hiện chiến lược theo ý muốn và sự lựa chọn chính sách của nước này ảnh hưởng lớn tới tương lai châu Á. Hiện nay, Mỹ có thể lựa chọn một trong bốn chiến lược đối ngoại bao gồm: Chủ nghĩa biệt lập (isolationism), cân bằng bên ngoài (offshore balancing), can thiệp có chọn lọc (selective intervention) và thống trị thêm khu vực (extraregional dominance).

Nếu Mỹ lựa chọn chủ nghĩa biệt lập, nước này phải từ bỏ hoàn toàn sự can thiệp an ninh bên ngoài biên giới Mỹ. Tuy nhiên, lựa chọn này gần như không khả thi với hoàn cảnh của Mỹ thời điểm hiện tại vì Mỹ là cường quốc lớn nhất của thế giới và có trách nhiệm bảo vệ các đường giao thông trên biển, nhằm đảm bảo trật tự kinh tế quốc tế. Mặc dù vậy, chủ nghĩa biệt lập cũng đang khá phổ biến trong tư duy của công chúng Mỹ, do đó, nó có thể ảnh hưởng tới chính sách trong tương lai của nước này. Lý lẽ bảo vệ chủ nghĩa biệt lập đang dần trở nên thuyết phục đối với nhiều người Mỹ. Theo đó, Mỹ được bảo vệ bởi hai đại dương và sỡ hữu một năng lực quốc phòng vững chắc, bao gồm cả sức mạnh hạt nhân. Vậy nên không có lí gì Mỹ phải tốn sức chuyển những nguồn lực quý giá đó ra khỏi đất nước và hướng tới gìn giữ hòa bình ở những khu vực xa xôi.

Đối với lựa chọn chiến lược thứ hai – cân bằng bên ngoài, vốn được các học giả nghiên cứu quốc tế thường xuyên đề cập tới, nếu Mỹ áp dụng chiến lược này, Washington sẽ từ bỏ can thiệp bằng quân sự khỏi một số khu vực trên thế giới. Tuy nhiên, Mỹ vẫn phải duy trì hoạt động quân sự tại một số khu vực hay xảy ra bất ổn như châu Âu, Đông Á hay Trung Đông. Những người ủng hộ chiến lược cân bằng bên ngoài tin tưởng rằng Mỹ nên can thiệp có chừng mực vào các vấn đề quốc tế và tập trung vào nỗ lực ngăn cản xu hướng bá quyền ở một số khu vực trên toàn cầu.

Lựa chọn thứ hai có nhiều điểm tương đồng với cách tiếp cận chiến lược thứ ba – can dự chọn lọc. Theo chiến lược can dự chọn lọc, Mỹ cần phải linh hoạt, chủ động để duy trì hòa bình và ngăn chặn xu hướng bá quyền tiềm năng ở châu Âu, Đông Á hay Trung Đông và gần như không can thiệp trực tiếp vào các khu vực khác. Song hai cách tiếp cận này cũng có điểm khác biệt, chính sách can dự chọn lọc đòi hỏi Mỹ phải duy trì một sự hiện diện an ninh, quân sự mạnh mẽ và tích cực ở nước ngoài mà cụ thể là các khu vực trên, thay vì chỉ đơn thuần dựa vào các đối tác hay đồng minh khu vực nhằm hiện thực hóa mục tiêu.

Chiến lược thứ tư và là lựa chọn cuối cùng của Mỹ - bá quyền thêm khu vực - được so sánh như là một chiến lược thống trị toàn cầu hoặc ngăn chặn tấn công. Cốt lõi của chiến lược này đó là Mỹ sở hữu cả quyền cũng như trách nhiệm để can thiệp vào các vấn đề, khẳng định lợi ích của mình trên toàn cầu. Quyền và trách nhiệm của Washington thể hiện ở mọi khu vực, trong các cuộc xung đột, kể cả khi các cuộc xung đột này không đe dọa nghiêm trọng tới an ninh quốc gia của Mỹ. Trong những thập kỷ qua, Mỹ đã sử dụng chiến lược thứ tư tương đối rõ ràng thông qua việc thể hiện lập trường tại các tổ chức quốc tế cũng như cách sử dụng quân đội. Kể từ khi kết thúc Chiến tranh Lạnh, cách tiếp cận tương đối khả thi này đã hình thành xương sống cho chính sách đối ngoại của Mỹ.

Duy trì cách tiếp cận “xương sống”

Các lựa chọn chính sách của Washington đã khá rõ nhưng vẫn rất khó để dự đoán chính xác chiến lược đối ngoại mà Nhà Trắng sẽ triển khai trong thời gian tới. Khi chính sách của Mỹ tác động trực tiếp tới chính sách và hành xử của Trung Quốc, một số kịch bản có thể xảy ra.

lua chon chien luoc cua my va cach hanh xu cua trung quoc

Tổng thống Barack Obama (trái) gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hội nghị biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc tháng 11/2015. (Nguồn: AP)

Trong ngắn hạn, nếu Mỹ áp dụng chiến lược thứ nhất hoặc thứ hai, có thể tạo cho Trung Quốc một môi trường quốc tế khá “thoải mái” để nước này an tâm giải quyết các vấn đề kinh tế trong nước, giảm nguy cơ Trung Quốc sẽ áp dụng một chính sách an ninh cứng rắn trong khu vực. Kịch bản này cũng sẽ làm dịu cảm giác bất an của Bắc Kinh trước nỗi lo Washington sẽ tăng cường sức mạnh hải quân và sẽ khiến Bắc Kinh hành xử “mềm” hơn trong tranh chấp chủ quyền với các nước khu vực như Nhật Bản hay Philippines. Nhưng xét dài hạn trong khoảng thời gian từ 5 đến 10 năm tới, nếu Mỹ thực hiện hai chiến lược này, Trung Quốc sẽ có thời gian chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết để phát triển lớn mạnh hơn và sẽ đe dọa tới lợi ích của Mỹ.

Tiếp theo, nếu Washington chọn áp dụng chiến lược thứ ba, thứ tư - đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ tích cực và đẩy mạnh hơn sự hiện diện quân sự trong khu vực châu Á và trên thế giới. Điều này có thể khiến Bắc Kinh gặp khó khăn về cả kinh tế và chính trị, từ đó có thể trở thành một đối thủ cạnh tranh với Washington. Đồng thời, kịch bản này cũng sẽ tăng nguy cơ leo thang căng thẳng giữa hai nước và có khả năng dẫn tới đối đầu mở giữa hai cường quốc với sự tham gia của các quốc gia ủy nhiệm như Triều Tiên, các quốc gia ở Đông Nam Á hoặc Trung Á.

Với vị thế của Mỹ trên trường quốc tế kể từ sau Chiến tranh Lạnh, có lẽ Mỹ sẽ tiếp tục lựa chọn cách tiếp cận thứ tư bởi lẽ một nước Mỹ không còn tích cực trên trường quốc tế có thể tạo đà cho một Trung Quốc phát triển mạnh mẽ và thể hiện quyết đoán hơn. Rõ ràng, đây là điều Mỹ vô cùng lo lắng.

Hằng Phạm (theo Stratfor)

Bài viết cùng chủ đề

Châu Á

Đọc thêm

Kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đồng chí Nguyễn Lương Bằng tại Nga

Kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đồng chí Nguyễn Lương Bằng tại Nga

Đại sứ quán Việt Nam tại Nga kỷ niệm 120 năm ngày sinh đồng chí Nguyễn Lương Bằng, nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng ...
Luồng gió mới của chính trường Senegal

Luồng gió mới của chính trường Senegal

Tân Tổng thống Bassirou Diomaye Faye hứa hẹn định hình lại tương lai ổn định và phát triển của Senegal.
XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. dự đoán XSMB 30/3/2024

XSMB 30/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. dự đoán xổ số miền Bắc thứ 7. kết quả xổ số ngày ...
XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Bảy ngày 30/3/2024. SXMT 30/3/2024

XSMT 30/3 - Kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. SXMT 30/3. trực tiếp kết quả xổ số miền Trung 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3. xổ số miền ...
XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Bảy 30/3/2024. xổ số hôm nay 30/3

XSMN 30/3 - kết quả xổ số ngày 30 tháng 3. trực tiếp xổ số miền Nam 30/3/2024. xổ số miền Nam thứ 7. xo so mien nam. SXMN 30/3/2024. ...
Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmitry Kuleba đến thăm New Delhi trong bối cảnh Ukraine nỗ lực giành lấy sự ủng hộ của Ấn Độ.
Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Liệu Ukraine có thuyết phục được Ấn Độ trong quan hệ với Nga?

Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmitry Kuleba đến thăm New Delhi trong bối cảnh Ukraine nỗ lực giành lấy sự ủng hộ của Ấn Độ.
Ngoại trưởng Pháp thăm Trung Quốc

Ngoại trưởng Pháp thăm Trung Quốc

Chuyến thăm của Ngoại trưởng Sejourne nhân dịp Pháp và Trung Quốc kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và đang nỗ lực tăng cường quan hệ.
Cự tuyệt kế hoạch của Ukraine, Nga sẽ chỉ tham gia hội nghị hòa bình nếu có điều kiện này

Cự tuyệt kế hoạch của Ukraine, Nga sẽ chỉ tham gia hội nghị hòa bình nếu có điều kiện này

Nếu lợi ích của Nga được tôn trọng, Moscow sẵn sàng bảo đảm lợi ích hợp pháp của các bên tham gia khác trong quá trình đàm phán về vấn đề Ukraine.
Olympic Paris 2024: Lo nguy cơ bị tấn công khủng bố, Pháp điều hàng chục nghìn quân, vẫn phải nhờ cậy thêm đồng minh

Olympic Paris 2024: Lo nguy cơ bị tấn công khủng bố, Pháp điều hàng chục nghìn quân, vẫn phải nhờ cậy thêm đồng minh

Pháp đã đề nghị các đồng minh quốc tế cử hàng nghìn nhân viên an ninh đến hỗ trợ bảo vệ Olympic Paris 2024 trước nguy cơ khủng bố.
Nga bảo vệ Triều Tiên trước động thái mới của Mỹ

Nga bảo vệ Triều Tiên trước động thái mới của Mỹ

Nga phủ quyết dự thảo nghị quyết do Mỹ đề xuất gia hạn nhiệm vụ của Nhóm chuyên gia giám sát trừng phạt Triều Tiên thêm một năm.
Khủng hoảng ở Haiti: LHQ nói thảm họa, Hội đồng chuyển tiếp quyết giảm bớt nỗi thống khổ cho người dân

Khủng hoảng ở Haiti: LHQ nói thảm họa, Hội đồng chuyển tiếp quyết giảm bớt nỗi thống khổ cho người dân

Chỉ tính riêng từ đầu năm đến ngày 22/3, số người thiệt mạng vì bạo lực ở Haiti đã là 1.554 và 826 người bị thương.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Thiếu hụt đạn dược trong xung đột với Nga, Ukraine tăng cường sản xuất vũ khí 'cây nhà lá vườn'

Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine vẫn tiếp diễn, Kiev đang nỗ lực tự sản xuất vũ khí với sự hỗ trợ của phương Tây để đáp ứng nhu cầu.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Phiên bản di động