Luật quốc tế về không gian mạng - tính cấp thiết toàn cầu trong đảm bảo quyền con người

Hội thảo được tổ chức nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan về cấu trúc luật pháp quốc tế đối với hành vi của các quốc gia trên không gian mạng. Các phiên thảo luận xem xét các quy tắc và nguyên tắc luật quốc tế chủ chốt quản lý các hoạt động mạng trong thời bình, cũng như điều chỉnh hoạt động của các quốc gia trong thời kỳ căng thẳng và xung đột quốc tế.

Tham dự sự kiện có Thiếu tướng Nguyễn Thanh Sơn, Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Công an; Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam Elsbeth Akkerman; Đại sứ, Trưởng Phái đoàn đại diện Liên minh châu Âu (EU) tại Việt Nam Giorgio Aliberti.

Hai diễn giả chính tại hội thảo trực tuyến này là ông Michael Schmitt, Giáo sư Luật Quốc tế tại trường Đại học Reading, Vương quốc Anh và bà Liis Vihul, Giám đốc Điều hành Tập đoàn Luật Quốc tế về Không gian mạng (CLI).

Sự kiện cũng có sự góp mặt của đại diện Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam; đại biểu đến từ Cục Pháp chế, Cục Cải cách Tư pháp hành chính, Cảnh sát hình sự, An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Văn phòng Cơ quan cảnh sát điều tra, Học viện An ninh nhân dân, Học viện Cảnh sát nhân dân, Trường Cao đẳng Cảnh sát nhân dân và Công an Thành phố Hà Nội.

Phát biểu tại sự kiện, Đại sứ Hà Lan tại Việt Nam Elsbeth Akkerman khẳng định là một trong những quốc gia ủng hộ việc thảo luận và phát triển luật pháp quốc tế về an ninh mạng, Hà Lan rất quan tâm việc tổ chức hội thảo này. Theo bà, việc sự kiện được tổ chức trực tuyến thể hiện tầm quan trọng, tính cấp bách của vấn đề an ninh mạng. Sự phụ thuộc của con người vào công nghệ số ngày một gia tăng và đại dịch Covid-19 đã đẩy nhanh tiến trình đó.

Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa rằng các cá nhân, công ty, tổ chức sử dụng công nghệ số có thể trở thành nạn nhân của các cuộc tấn công từ tội phạm mạng. Trong khi đó, một số quốc gia đã sử dụng công nghệ để tiến hành các cuộc tấn công mạng, phổ biến thông tin sai lệch hay tìm kiếm bí mật quân sự.

Trong bối cảnh đó, việc nắm vững kiến thức về luật pháp quốc tế liên quan đến lĩnh vực an ninh mạng là cần thiết. Đại sứ Hà Lan mong rằng sự kiện có thể cung cấp góc nhìn mới xung quanh luật pháp quốc tế về không gian mạng, từ đó áp dụng vào thực tiễn tại Việt Nam trong thời gian tới.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của hội thảo trực tuyến, Đại sứ, Trưởng Phái đoàn đại diện EU tại Việt Nam Giorgio Aliberti nhận định rằng không gian mạng hiện đã trở thành vấn đề an ninh quốc gia, có vai trò thiết yếu trong nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, song cũng ngày một phức tạp hơn. Không gian mạng giúp tăng cường tính kết nối hệ thống trong các lĩnh vực và giữa các quốc gia, song vì thế trách nhiệm đảm bảo vận hành thông suốt và hiệu quả các hệ thống này ngày một lớn.

Do đó, một vụ tấn công mạng có thể để lại hậu quả khôn lường; thực tế cho thấy, số lượng các vụ tấn công đang gia tăng đáng báo động thời gian qua, tác động tiêu cực tới nhiều lĩnh vực, đặc biệt là thương mại toàn cầu.

Bởi vậy, sự kiện này là cơ hội cung cấp những góc nhìn mới, khoa học, gợi mở về cách Việt Nam, EU và các quốc gia có thể bảo vệ hệ thống và các giá trị quan trọng, phòng tránh các vụ tấn công mạng trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Phát biểu tại sự kiện, Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Công an, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Sơn nhận định với cách mạng số, thế giới và Việt Nam đang bước vào không gian mạng cùng nhiều thách thức và cơ hội song hành. Đảm bảo an ninh, an toàn trên không gian mạng là vấn đề quan tâm của toàn cầu, có tác động mạnh mẽ, toàn diện đến các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Cũng như các quốc gia khác, Việt Nam mong muốn tạo không gian an toàn để thực hiện các giao tiếp số, tạo điều kiện phát triển kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Do đó, phổ biến luật quốc tế trên không gian mạng là cần thiết, đảm bảo sự can thiệp cần thiết của Chính phủ, định hướng hành lang pháp lý cho hoạt động trên không gian mạng.

Mở đầu phần trình bày, ông Michael Schmitt, Giáo sư Luật Quốc tế tại trường Đại học Reading, Vương quốc Anh đã trình bày một số khái niệm cơ bản của Luật quốc tế về các hoạt động trên không gian mạng, cột mốc hình thành các văn bản quan trọng và sự phát triển qua từng thời kỳ.

Tiếp theo, bà Liis Vihul, Giám đốc Điều hành Tập đoàn Luật Quốc tế về Không gian mạng (CLI) đã đề cập vấn đề chủ quyền, thẩm tra và can thiệp trong không gian mạng, nhấn mạnh nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và nghĩa vụ của quốc gia trên không gian mạng.

Trở lại trong phiên buổi chiều, bà Vihul tiếp tục đi sâu vào giải thích trách nhiệm của nhà nước về hoạt động mạng; hành vi của quốc gia, tổ chức có thể được coi là vi phạm luật pháp quốc tế về không gian mạng và biện pháp đối phó với vi phạm này.

Kết thúc phần trình bày, ông Schmitt đã đi sâu vào làm rõ các cách thức sử dụng vũ lực và tự vệ, cũng như các luật nhân đạo áp dụng trên không gian mạng.

Kết thúc Hội thảo, Đại sứ Hà Lan Elsbeth Akkerman đã trao chứng chỉ công nhận đối với các đại biểu, bày tỏ mong muốn tổ chức thêm các sự kiện tương tự trong thời gian tới, qua đó củng cố kiến thức về luật pháp quốc tế cho các quan chức Việt Nam nói riêng và thúc đẩy quan hệ hợp tác Việt Nam – Hà Lan, EU nói chung.