Mỹ có nên chia sẻ vị trí bá chủ của mình? (phần II)

Như học giả người Hy Lạp Robert Kagan đã từng viết: Các siêu cường không bao giờ rút lui, họ chỉ có thể bị buộc phải chia sẻ vị trí bá chủ của mình.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
my co nen chia se vi tri ba chu cua minh pha n ii Ai đang phá vỡ "cơ hội vàng" ở Syria ?
my co nen chia se vi tri ba chu cua minh pha n ii Mỹ: Vụ nổ tại New York có thể là hành động khủng bố

Như đã đề cập trong phần I, nước Mỹ - siêu cường số 1 thế giới với sức mạnh bá quyền kể từ sau Chiến tranh lạnh đã và đang gặp phải những thách thức chưa từng có về kinh tế, quân sự và ảnh hưởng đến từ nhiều thế lực khác trên thế giới, nổi bật là Trung Quốc.

Tuy nhiên, vị trí chủ đạo của nước Mỹ trong các khuôn khổ kinh tế - chính trị toàn cầu vốn được Washington và các đồng minh phương Tây định hình, duy trì trong nhiều thập kỷ qua không thể dễ dàng bị xóa bỏ trong tương lai gần. Bản thân nước Mỹ và những đối thủ khác cũng ý thức được điều này. Đây chính là mấu chốt khiến công cuộc cạnh tranh bá quyền toàn cầu giữa các cường quốc ngày càng trở lên phức tạp, khó lường.

my co nen chia se vi tri ba chu cua minh pha n ii
Hình minh họa. (Nguồn: The Washington Post)

Chức năng bá quyền suy yếu

Trong Chiến tranh lạnh, Mỹ đóng vai trò chủ đạo trong liên minh Thế giới tự do. Đối với các quốc gia khác trong liên minh, Mỹ là một người bảo hộ về quân sự, một thị trường cho các mặt hàng xuất khẩu và cung cấp đồng dolar làm đồng tiền dự trữ quốc tế. Sau Chiến tranh lạnh, những nhà hoạch định chính sách Mỹ đã vô cùng lạc quan khi hy vọng rằng bá quyền Mỹ sẽ lan rộng ra toàn thế giới.

Tuy nhiên hiện nay, trong một thế giới đa cực và bị chi phối bởi các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ và các cường quốc tầm trung khác thì không nước nào sẽ có khả năng nắm quyền bá chủ trong các lĩnh vực như quân sự, thương mại hay tài chính. Một hệ thống mới sẽ phải mất một thời gian dài mới có thể thay thế đồng tiền dự trữ toàn cầu bằng đồng tiền khác ngoài USD. Mặc dù vậy, hai chức năng bá quyền của Mỹ hiện cũng đang xuống cấp nghiêm trọng.

Sau những thống kê dựa trên sức mua và thị trường tỷ giá hối đoái, giờ đây nền kinh tế Mỹ chỉ còn đứng thứ hai thế giới và nó sẽ không còn là thị trường ưa thích số một của các quốc gia đang có hướng xuất khẩu. Trong tương lai, sự phát triển của các quốc gia tầm trung trên thế giới sẽ tập trung chủ yếu ở các khu vực khác trên thế giới mà không phải là phương Tây.

Hiện nay, Mỹ đang quyết tâm duy trì ảnh hưởng quân sự bá quyền của mình ở 4 khu vực, đó là Đông Á, châu Âu, Trung Đông và Bắc Mỹ. Nhưng khi Trung Quốc tiếp tục lớn mạnh cả về thế và lực thì mọi nỗ lực của Washington nhằm ngăn cản tham vọng bá quyền của Trung Quốc tại khu vực Đông Á dường như đã làm tái hiện những gì mà Anh đã làm để ngăn chặn Mỹ tại khu vực Nam Mỹ vào những năm 1900.

Về mặt lý thuyết, Mỹ có thể tăng cường sức mạnh của mình thông qua việc duy trì liên minh xuyên Đại Tây Dương với châu Âu. Châu lục này sẽ luôn sẵn lòng đón nhận những trợ giúp của Mỹ trong việc bảo vệ họ khỏi những nguy hiểm từ Trung Đông và Bắc Phi. Nhưng nếu Chiến tranh lạnh mới kiểu Trung – Mỹ nổ ra, châu Âu có thể sẽ không trở thành đồng minh với Mỹ. Một châu Âu bảo thủ, trung lập cùng với một chính sách đối ngoại bị chi phối bởi những ông lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và Mỹ, thì đây là một khả năng rất dễ xảy ra.

my co nen chia se vi tri ba chu cua minh pha n ii
Nước Mỹ sẽ phải có sự chuẩn bị cho sự chia sẻ quyền lực. (Nguồn: Reuters)

Nước Mỹ nên chuẩn bị

Khi phải đối mặt với dự báo về sự chuyển giao quyền lực toàn cầu, những kẻ hiếu thắng ở Mỹ có xu hướng kỳ vọng vào việc Trung Quốc sẽ suy thoái hoặc sụp đổ hoặc Mỹ sẽ có một phép màu trong phát triển kinh tế và quân sự. Nhưng trong những dự đoán vừa đề cập thì chỉ có việc nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc là “có khả năng” xảy ra mà thôi.

Mỹ cũng không thể làm gì để có thể tăng thị phần của mình trong GDP toàn cầu. Tỷ lệ sinh sản ở Mỹ hiện đang ở dưới mức cho phép, việc Chính phủ Mỹ tiếp tục chấp nhận người nhập cư để cân bằng ổn định dân số đang gặp rất nhiều khó khăn và dậy lên làn sóng phản đối dữ dội trong xã hội. Do sự phát triển chậm của lực lượng lao động, tăng trưởng GDP Mỹ sẽ giảm tốc. Những kẻ hiếu chiến tại Mỹ đã đề xuất việc cắt giảm phúc lợi của người về hưu và người cao tuổi với mục đích tăng chi tiêu quốc phòng. Đây thực sự là một điều không tưởng. Nếu có một cuộc so sánh ngân sách giữa người về hưu và Lầu Năm Góc thì ắt hẳn Lầu Năm Góc sẽ thua.

Bức tranh tổng thể đã hiện lên khá rõ ràng, cho dù những chi tiết có thể sai lệch đôi chút. Đến giữa thế kỷ XXI, những tiềm năng kinh tế và quân sự của toàn thế giới sẽ tập trung chủ yếu tại 4 vị trí: Trung Quốc, Ấn Độ, châu Âu và Mỹ. Trong thế giới đó, không có siêu cường duy nhất nào như nước Mỹ ở thế kỷ XX còn tồn tại để đóng vai trò gọi là “người bảo hộ an ninh toàn cầu” và thúc đẩy một bộ quy tắc kinh tế riêng.

Một thế giới đa cực sẽ là một thế giới phân cực mạnh mẽ hơn bởi sự gia tăng ảnh hưởng của các quốc gia tại khu vực và tăng cường an ninh giữa những đồng minh cũ thông qua những hiệp định thương mại và đầu tư chiến lược. Ngay cả khi nguy cơ của một cuộc Chiến tranh lạnh mới được đẩy lùi thì quan hệ giữa các nước lớn phần lớn vẫn chỉ xoay quanh sự hoài nghi và cảnh giác.

Mỹ chắc chắn sẽ tiếp tục nằm trong nhóm ba hoặc bốn cường quốc kinh tế và nhóm hai hoặc ba cường quốc quân sự trong tương lai không xa. Tuy nhiên Washington sẽ phải có những điều chỉnh nhất định khi nó không còn là nền kinh tế lớn nhất thế giới và mất vị trí siêu cường số 1. 

my co nen chia se vi tri ba chu cua minh pha n ii Mỹ thừa nhận không sẵn sàng cho cuộc xung đột quân sự với Nga

Quân đội Mỹ thừa nhận không sẵn sàng đối đầu với đối thủ có sức mạnh tương đương - như quân đội Nga chẳng hạn.

my co nen chia se vi tri ba chu cua minh pha n ii Điều gì đang xảy ra ở Mỹ?

Những gì xảy ra trong nền kinh tế số 1 thế giới đang làm cho giới chuyên gia kinh tế và nhà đầu tư cảm ...

my co nen chia se vi tri ba chu cua minh pha n ii Mỹ: Chi gần 4 nghìn tỷ USD cho an ninh, vẫn thấy bất an!

Kể từ sau các vụ tấn công ngày 11/9/2001, Chính phủ Mỹ đã chi tới 3,6 nghìn tỷ USD cho an ninh nội địa. Tuy ...

Minh Tâm (theo the National Interest)

Xem nhiều

Đọc thêm

Quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Những nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống trên thế giới xuất hiện rất nhiều ở Việt Nam với tác hại vô cùng nghiêm trọng, đặt ra yêu ...
Trừng phạt Nga hay cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây trên khắp thế giới

Trừng phạt Nga hay cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây trên khắp thế giới

Các vòng trừng phạt Nga, có thể ít tác động tới chủ thể, nhưng một cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây đã khiến toàn thế giới ...
Tăng cường nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam

Tăng cường nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam

Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam, Thường trực Hội đã có nhiều cách làm sáng tạo đem lại hiệu quả thiết ...
Dự án y tế AI giảm gánh nặng chữa bệnh cho cư dân bản địa Australia

Dự án y tế AI giảm gánh nặng chữa bệnh cho cư dân bản địa Australia

Dự án y tế Healthy Connections nhằm giải quyết những thách thức trong việc tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản của cư dân vùng hẻo lánh ở phía ...
Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Ngày 22/11, Trung Quốc thông báo mở rộng cuộc điều tra chống trợ cấp đối với các sản phẩm sữa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU).
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp ...
Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán ngày 22/11 lên tiếng chỉ trích Tòa án hình sự quốc tế (ICC) về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga chuẩn bị đối phó với bất kỳ diễn biến nào liên quan tình hình xung đột Ukraine, dù luôn ưu tiên và đã sẵn sàng cho các biện pháp hòa bình.
Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên cho rằng, các mối quan hệ quốc tế đã vượt quá điểm bùng nổ nguy hiểm và biến thành những cuộc xung đột vô cùng thảm khốc.
Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Rạng sáng ngày 22/11, nhiều tỉnh của Ukraine đã đồng loạt phát báo động phòng không kéo dài nhiều giờ liên quan đến khả năng bị tấn công bằng tên lửa đạn đạo.
Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Iran tuyên bố sẽ khởi động một loạt máy ly tâm mới và tiên tiến để đáp trả việc IAEA ra nghị quyết yêu cầu Tehran cải thiện hợp tác.
Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Phó đặc phái viên LHQ Najat Rochdi cho biết 2024 'sẽ là năm đẫm máu nhất' tại Syria trong vòng 4 năm qua.
Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Sự trở lại của Tổng thống đắc cử Donald Trump mang nhiều hàm ý cho nước Mỹ và thế giới. Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có tiểu vùng Mekong cũng không nằm ...
‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

Quan hệ giữa Mỹ và Iran, từng là đồng minh thân cận thời đầu Chiến tranh Lạnh, đã biến thành đối đầu kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động