Nửa thế kỷ sau 'cú sốc Nixon', quan hệ Mỹ-Trung đứng giữa ranh giới đỏ

Lan Phương
Biên tập viên cao cấp Katsuji Nakazawa* của tờ Nikkei Asia đã có bài phân tích về quan hệ Mỹ-Trung nửa thập kỷ sau chuyến thăm Trung Quốc năm 1972 của Tổng thống Richard Nixon.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Cuộc gặp năm 1972 giữa Mao Trạch Đông và Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon đã khởi động quá trình bình thường hóa quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc và định hình lại nền chính trị toàn cầu. (Nguồn ảnh AP và Tân Hoa xã / Kyodo)
Cuộc gặp lịch sử năm 1972 giữa Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông và Tổng thống Mỹ Richard Nixon khởi động quá trình bình thường hóa quan hệ giữa Bắc Kinh và Washington, đồng thời định hình lại nền chính trị toàn cầu. (Nguồn: AP, Kyodo)

Thế vận hội mùa Hè đã chính thức được khai mạc tại Tokyo, nhưng giới chuyên gia lại hướng sự chú ý vào Thế vận hội mùa Đông tại Bắc Kinh vào tháng 2/2022 – sự kiện được coi là sự giao thoa giữa thể thao và chính trị quốc tế.

Một ngày sau khi kết thúc Thế vận hội Bắc Kinh – ngày 21/2/2022 sẽ là một ngày quan trọng khi đánh dấu kỷ niệm 50 năm ngày Tổng thống Mỹ Richard Nixon đến Bắc Kinh và bắt tay với Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông ở Trung Nam Hải.

Ngày 21/2 của năm sau sẽ cho thấy Chủ tịch Tập Cận Bình quan tâm như thế nào đến một quyết định lịch sử được đưa ra cách đây nửa thế kỷ của Chủ tịch Mao Trạch Đông – nhà lãnh đạo mà ông Tập Cận Bình vẫn noi theo.

Nếu Mỹ và Trung Quốc dự định tổ chức hoạt động kỷ niệm cuộc gặp đã làm thay đổi trật tự quốc tế thời hậu Thế chiến II thì mọi công tác chuẩn bị phải được hai bên thực hiện trước Thế vận hội mùa Đông.

Giới quan sát cho rằng, nếu hai nước không tổ chức kỷ niệm sự kiện chính trị quan trọng này, hay Chủ tịch Tập Cận Bình không đưa ra một tuyên bố nào, thì động thái này vẫn có thể gây sự chú ý đối với cộng đồng quốc tế.

Động thái "tẩy chay"

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi hồi tháng Năm đã kêu gọi "tẩy chay ngoại giao" đối với Đại hội thể thao Bắc Kinh với lý do liên quan đến vấn đề nhân quyền ở Trung Quốc.

Trong khi đó, Thượng viện Mỹ đã thông qua dự luật vào tháng Sáu, bao gồm lệnh cấm chi tiêu liên bang áp dụng cho các quan chức chính phủ Mỹ.

Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh được cho là cũng theo chân Mỹ khi thông qua các nghị quyết kêu gọi "tẩy chay ngoại giao" đối với Thế vận hội mùa Đông nếu tình hình nhân quyền của Trung Quốc không được cải thiện.

Khi Bắc Kinh đăng cai Thế vận hội mùa Hè vào năm 2008, lễ khai mạc đã quy tụ sự tham dự của hơn 80 nhà lãnh đạo nước ngoài, trong đó có Tổng thống Mỹ George W. Bush, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy và Thủ tướng Nhật Bản Yasuo Fukuda.

Bất chấp những động thái ban đầu hướng tới việc tẩy chay lễ khai mạc do tình hình bất ổn ở Tây Tạng vào tháng 3/2008, nhiều nhà lãnh đạo nước ngoài cuối cùng vẫn tham dự sự kiện do Chủ tịch Hồ Cẩm Đào chủ trì.

Thế cờ lật ngược sau nửa thế kỷ

Truyền thông Trung Quốc cho biết, Ngoại trưởng Vương Nghị đã xác nhận sự tham dự của Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Thế vận hội mùa Đông năm 2022.

Quyết định này được đưa ra khi ông Vương Nghị gặp người đồng cấp Nga Sergey Lavrov ngày 15/7 tại Tashkent, Uzbekistan.

Về phía Nga, đây được coi là cơ hội để "lật ngược thế cờ".

Ngày 15/7/1971, Tổng thống Mỹ Nixon từng đưa ra một tuyên bố bất ngờ rằng, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Henry Kissinger đã bí mật đến thăm Trung Quốc vào đầu tháng.Tổng thống Nixon cũng nói rằng, bản thân ông sẽ thăm Trung Quốc vào năm sau, nghĩa là năm 1972.

Sự kiện đó được giới nghiên cứu quốc tế gọi là "cú sốc Nixon" ở Nhật Bản, bởi thời điểm này Mỹ và Trung Quốc chưa thiết lập quan hệ ngoại giao.

Đúng vào dịp kỷ niệm 50 năm ngày 15/7 lịch sử đó, Nga đã xác nhận chuyến thăm của Tổng thống Putin đến Bắc Kinh, dù từ nay đến khi Thế vận hội mùa Đông vẫn còn hơn 6 tháng nữa.

Đây có thể được coi là “lá bài” tốt nhất mà Nga dành cho Trung Quốc vào thời điểm này.

Sự tái hợp tác năm 1971 giữa Washington và Bắc Kinh là nhằm chống lại Liên Xô. Nhưng nửa thế kỷ sau, Trung Quốc và Nga lại đang xích gần nhau hơn.

Nửa thế kỷ sau 'cú sốc Nixon', quan hệ Mỹ-Trung đứng giữa ranh giới đỏ
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị tham dự cuộc họp tại Tajikistan vào ngày 14/7. Tổng thống Nga Vladimir Putin được cho là đã xác nhận tham dự Thế vận hội mùa Đông tại Bắc Kinh năm 2022. (Nguồn: Reuters)

Vòng luẩn quẩn của quan hệ Mỹ-Trung

Từ quan điểm ngoại giao, Trung Quốc cũng muốn ổn định quan hệ với Mỹ theo một cách nào đó trước sự kiện kỷ niệm chuyến thăm của Tổng thống Nixon.

Nền tảng của quan hệ Washington-Bắc Kinh hiện tại bắt nguồn từ Thông cáo chung Thượng Hải, được ban hành khi Tổng thống Nixon đến thăm nước này vào tháng 2/1972.

Vấn đề Đài Loan vẫn được coi là "hòn đá tảng" trong quan hệ Mỹ-Trung, khi các chính quyền tiếp theo của Mỹ vẫn thể hiện cam kết chắc chắn đối với an ninh của Đài Loan.

Giới phân tích nhận định rằng, bất kỳ sự rung chuyển nào trong nền tảng này đều có thể khiến quan hệ Mỹ-Trung trở lại tình trạng xa cách như nửa thế kỷ trước.

Một số nhà quan sát nói rằng, căng thẳng Mỹ-Trung ở một mức độ nhất định sẽ có lợi cho Chủ tịch Tập Cận Bình.

Tin liên quan
Chiến lược Chiến lược 'ngoại giao Nixon' và nỗ lực tập hợp đồng minh châu Âu của Tổng thống Mỹ Joe Biden

Nếu ngày càng có nhiều lời kêu gọi ông Tập Cận Bình tiếp tục nắm quyền với tư cách là nhà lãnh đạo duy nhất có thể giúp Trung Quốc vượt qua cơn bão, chính trị gia 68 tuổi này sẽ dễ dàng đạt được điều mình muốn.

Dù bằng cách nào, các quyết định chính sách đối ngoại của ông Tập sẽ được đưa ra dựa trên nền tảng chính trị trong nước.

Ngày 9/7 vừa qua, cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger đã tham dự một sự kiện trực tuyến đánh dấu kỷ niệm 50 năm chuyến thăm bí mật của ông tới Trung Quốc. Phó Chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn cũng tham dự và có bài phát biểu tại sự kiện.

Ông Vương Kỳ Sơn nêu rõ: “Thách thức lớn nhất đối với Mỹ không phải là Trung Quốc, mà chính là bản thân nước Mỹ. Chính sách Mỹ-Trung nên tránh biến thành một vòng luẩn quẩn của sự đánh giá sai lầm và ngộ nhận".

Trung Quốc tiếp tục "làm khó" Mỹ. Quan hệ song phương không có dấu hiệu cải thiện, một phần do lập trường cứng rắn của Tổng thống Joe Biden.

Thế vận hội mùa Hè đang diễn ra tại Tokyo bất chấp sự phức tạp của đại dịch Covid-19, được coi là “cứu tinh” cho Trung Quốc. Nếu Thế vận hội này bị hủy bỏ, áp lực quốc tế có thể dồn lên Trung Quốc khi đăng cai tổ chức Thế vận hội mùa Đông.

Từ nay đến Thế vận hội mùa Đông chỉ còn chưa đầy 200 ngày nữa. Sự kiện thể thao tại Bắc Kinh được nhìn nhận là một "phép thử" cho tương lai của quan hệ Mỹ-Trung, cũng như vị thế của Trung Quốc trên chính trường quốc tế.

Đây cũng được coi là cuộc thử nghiệm cho quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc, khi hai nước láng giềng Đông Bắc Á sẽ kỷ niệm 50 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm tới.


*Katsuji Nakazawa đã có 7 năm làm việc tại Trung Quốc với tư cách là phóng viên, sau đó là Trưởng văn phòng của Nikkei Asia tại Trung Quốc. Ông nhận giải thưởng Nhà báo quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.

Trung Quốc muốn nói gì với phần còn lại của thế giới?

Trung Quốc muốn nói gì với phần còn lại của thế giới?

Báo Indian Express (Ấn Độ) ngày 19/7 đăng bài viết của cựu Bí thư Đối ngoại Bộ Ngoại giao Ấn Độ Vijay Gokhale cho rằng, ...

Cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel: Washington đã thay đổi cách tiếp cận với Bắc Kinh

Cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel: Washington đã thay đổi cách tiếp cận với Bắc Kinh

Nhân dịp kỷ niệm 50 năm chuyến đi “bí mật” tới Trung Quốc của Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger, tờ Nikkei Asia đăng bài phỏng ...

(theo Nikkei Asia)

Bài viết cùng chủ đề

Cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc

Xem nhiều

Đọc thêm

Dự báo bão số 8: Di chuyển theo hướng Tây Nam, sẽ suy giảm thành vùng áp thấp trên vùng biển phía Bắc quần đảo Hoàng Sa

Dự báo bão số 8: Di chuyển theo hướng Tây Nam, sẽ suy giảm thành vùng áp thấp trên vùng biển phía Bắc quần đảo Hoàng Sa

Hồi 7h ngày 14/11, vị trí tâm bão số 8 vào khoảng 21,0 độ vĩ Bắc; 114,1 độ kinh Đông, trên vùng biển phía Bắc của khu vực Bắc Biển ...
Tình hình Trung Đông: Israel hứng chịu ngày đẫm máu ở Lebanon, Mỹ úp mở tín hiệu sáng về vấn đề Gaza

Tình hình Trung Đông: Israel hứng chịu ngày đẫm máu ở Lebanon, Mỹ úp mở tín hiệu sáng về vấn đề Gaza

Tình hình Trung Đông vẫn nóng ran với các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng ở Lebanon, trong khi chưa có được lệnh ngừng bắn cuối cùng ở Gaza.
Văn khấn rằm tháng 10 Âm lịch năm Giáp Thìn, bài cúng rằm gia tiên và thổ công chuẩn nhất

Văn khấn rằm tháng 10 Âm lịch năm Giáp Thìn, bài cúng rằm gia tiên và thổ công chuẩn nhất

Văn khấn rằm tháng 10 (15/10) Âm lịch năm Giáp Thìn 2024 với ước mong cho các thành viên trong gia đình luôn bình an, khỏe mạnh, nhiều may mắn.
Du lịch Hoà Bình: Tận hưởng cảnh sắc yên bình ở bản Ngòi Hoa

Du lịch Hoà Bình: Tận hưởng cảnh sắc yên bình ở bản Ngòi Hoa

Nằm bên vịnh Ngòi Hoa và những tán rừng nguyên sinh thăm thẳm, thiên nhiên còn 'trao tặng' bản Ngòi Hoa (Hoà Bình) bầu không khí mát dịu, trong lành.
Hé lộ trang phục dân tộc của Hoa hậu Kỳ Duyên tại bán kết Miss Universe 2024

Hé lộ trang phục dân tộc của Hoa hậu Kỳ Duyên tại bán kết Miss Universe 2024

'Ngọc Điệp Kỳ Nam' sẽ được Hoa hậu Kỳ Duyên trình diễn trong phần thi trang phục dân tộc (National Costume) ở bán kết Miss Universe 2024.
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 15/11/2024, Lịch vạn niên ngày 15 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 15/11/2024, Lịch vạn niên ngày 15 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 15/11. Lịch âm 15/11/2024? Âm lịch hôm nay 15/11. Lịch vạn niên 15/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tình hình Trung Đông: Israel hứng chịu ngày đẫm máu ở Lebanon, Mỹ úp mở tín hiệu sáng về vấn đề Gaza

Tình hình Trung Đông: Israel hứng chịu ngày đẫm máu ở Lebanon, Mỹ úp mở tín hiệu sáng về vấn đề Gaza

Tình hình Trung Đông vẫn nóng ran với các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng ở Lebanon, trong khi chưa có được lệnh ngừng bắn cuối cùng ở Gaza.
Mỹ tố Trung Quốc tấn công các công ty viễn thông, xác nhận sẽ gặp thượng đỉnh tại Peru

Mỹ tố Trung Quốc tấn công các công ty viễn thông, xác nhận sẽ gặp thượng đỉnh tại Peru

Cục Điều tra Liên bang và Cơ quan An ninh Mạng và An ninh Cơ sở Hạ tầng ra tuyên bố cáo buộc Trung Quốc tấn công các cơ sở hạ tầng viễn thông của ...
Ukraine 'lạc quan thận trọng' sau khi bàn tính với Mỹ việc tấn công Nga, Đức trấn an Kiev 'hãy tin tưởng'

Ukraine 'lạc quan thận trọng' sau khi bàn tính với Mỹ việc tấn công Nga, Đức trấn an Kiev 'hãy tin tưởng'

Các ngoại trưởng Mỹ và Ukraine đã thảo luận về những chủ đề như tấn công tầm xa và hội nhập châu Âu-Đại Tây Dương.
Ông Trump chính thức đề cử Ngoại trưởng Mỹ, sắp có cuộc 'thay máu' lịch sử ở Lầu Năm Góc?

Ông Trump chính thức đề cử Ngoại trưởng Mỹ, sắp có cuộc 'thay máu' lịch sử ở Lầu Năm Góc?

Ông Trump tuyên bố, Thượng nghị sĩ Marco Rubio thuộc đảng Cộng hòa đã được để cử đảm nhiệm vị trí Ngoại trưởng trong chính quyền mới.
Hezbollah tấn công loạt căn cứ đầu não của quân đội Israel

Hezbollah tấn công loạt căn cứ đầu não của quân đội Israel

Hezbollah tuyên bố lần đầu tiên sử dụng UAV và tên lửa đạn đạo tấn công trụ sở Bộ Tổng tham mưu quân đội Israel ở thành phố Tel Aviv trong ngày 13/11.
Điểm tin thế giới sáng 14/11: Mỹ ủng hộ Indonesia gia nhập OECD, Thổ Nhĩ Kỳ mua máy bay Eurofighter Typhoon, Tây Ban Nha đóng cửa trường học

Điểm tin thế giới sáng 14/11: Mỹ ủng hộ Indonesia gia nhập OECD, Thổ Nhĩ Kỳ mua máy bay Eurofighter Typhoon, Tây Ban Nha đóng cửa trường học

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin tức thế giới đáng chú ý sáng nay, 14/11.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Chiến thắng của ông Trump: 8 cụm từ đặc tả hành trình phi thường vào Nhà Trắng, đằng sau ngày thứ Ba 'nhàn nhã' là gì?

Chiến thắng của ông Trump: 8 cụm từ đặc tả hành trình phi thường vào Nhà Trắng, đằng sau ngày thứ Ba 'nhàn nhã' là gì?

Không cần phải chờ đợi thêm, ứng cử viên Donald Trump đã giành chiến thắng thuyết phục trong cuộc Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 sẽ tác động tới tình hình thế giới thế nào và chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris khác biệt ra sao?
Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Theo Đại sứ Phạm Quang Vinh, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay rất sít sao, nhưng dù là ai thì quan hệ Việt Nam-Mỹ vẫn tiếp đà phát triển tích cực.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ luôn có ý nghĩa quan trọng không chỉ trong nội bộ nước Mỹ mà còn với cộng đồng quốc tế.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Phiên bản di động