Ông Trump đang "nợ" người Mỹ một sự thật

Vì sao phải luận tội?

Tờ The New York Times nhận định, việc nhà lãnh đạo Mỹ tìm cách ngăn cản các quan chức chính quyền điều trần trước Quốc hội, viện dẫn các quyền được miễn theo Hiến pháp trong khi các cáo buộc liên quan đến Ukraine trở thành tâm điểm chú ý của cả Quốc hội và dư luận, giống như một cú đánh thẳng vào "trái tim" nền dân chủ Mỹ.

Tổng thống Donald Trump đã thẳng thừng từ chối hợp tác trong cuộc điều tra mà phe Dân chủ dẫn dắt. Ông khước từ đề nghị cung cấp các tài liệu liên quan và yêu cầu các thành viên trong chính quyền không tham gia điều trần trước Quốc hội.

Cũng có có một số quan chức vẫn bỏ qua yêu cầu của Tổng thống, tuy nhiên, luật sư riêng của ông Trump là ông Rudy Giuliani đã từ chối điều trần, Bộ trưởng Quốc phòng Mike Esper, Bộ trưởng Năng lượng Rick Perry, Ngoại trưởng Mike Pompeo và quyền Chánh Văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney đều phớt lờ trát đòi điều trần của Quốc hội.

Những trở ngại mà Tổng thống Trump tạo ra là một vấn đề lớn bởi điều này đồng nghĩa với việc hệ thống tư pháp sẽ không có cách nào kiểm soát những sai phạm (nếu có) của lực lượng hành pháp. Bộ trưởng Tư pháp William Barr nói rằng, một tổng thống đương nhiệm sẽ được miễn truy tố trước pháp luật. Luật sư của ông Trump thậm chí còn tự tin hơn khi viện dẫn nguyên tắc này và cho rằng tổng thống không bao giờ bị điều tra.

Tuy nhiên, các học giả, kể cả những người đồng tình với ý kiến miễn truy tố tổng thống đều cho rằng quá trình luận tội là cách để đối phó với một nhà lãnh đạo không tôn trọng luật pháp. Nếu không, tổng thống hoàn toàn có thể mắc phải những sai phạm nghiêm trọng và người dân Mỹ hoàn toàn không có cách nào ngăn chặn hay giải quyết chúng.

Quyền tìm kiếm sự thật

Tuy nhiên, để quá trình luận tội thực sự có ý nghĩa trong hệ thống lập pháp Mỹ, Quốc hội phải có quyền tìm kiếm sự thật. Hạ viện Mỹ khởi xướng cuộc điều tra luận tội ông Trump hôm 24/9 sau khi người tố giác đệ đơn hồi tháng 8, cáo buộc Tổng thống Mỹ hối thúc người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky điều tra cựu Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden và con trai Hunter - người từng làm việc tại công ty năng lượng Ukraine Burisma. Ông Trump và các thân tín nghi ngờ cựu Phó Tổng thống Mỹ dùng quyền lực khi còn tại nhiệm để giúp Burisma không bị điều tra hình sự.

Tổng thống và những người thân cận tất nhiên sẽ không mắc những sai phạm công khai. Họ sẽ tìm cách che giấu chúng, ông Trump có thể dùng "vỏ bọc" là một kênh đối ngoại được luật sư riêng Giuliani dẫn dắt hay một cuộc điện đàm bí mật mà chi tiết của nó được giới chức Nhà Trắng nhanh chóng xếp vào hạng cực kỳ bảo mật.

Nội dung bản ghi chép về cuộc điện đàm chỉ có thể bị rò rỉ chỉ sau khi một nhân vật trong nội bộ vụ việc tiết lộ. Trước các cáo buộc, ông Trump luôn khẳng định ông không bao giờ có ý định sai phạm. Tuy nhiên, cách duy nhất để kiểm chứng tuyên bố này là cho phép các nhân chứng điều trần về những gì tổng thống đã nói ở thời điểm đó, về những điều ông đã biết và đã yêu cầu.

Cựu Tổng thống Mỹ Richard Nixon cũng từng ngăn cản các quan chức Nhà Trắng điều trần trước Quốc hội. Tuy nhiên, Ủy ban đặc biệt về vụ Watergate của Quốc hội đã giữ vững lập trường, và cương quyết yêu cầu sự xuất hiện của các nhân chứng, nhấn mạnh sẽ bắt giam mọi cá nhân dám dùng đến đặc quyền miễn điều trần. Tổng thống Nixon cuối cùng cũng phải nhượng bộ.

Các nhân chứng phải được nói sự thật trước Quốc hội. Những cản trở mà ông Trump tạo ra đặc biệt nguy hiểm bởi đảng Cộng hòa đang kiểm soát Thượng viện. Nếu Thượng viện thuộc về đảng Dân chủ, Tổng thống Trump có thể tuyên bố rằng tiến trình luận tội chẳng qua chỉ là một cuộc đảo chính chính trị. Song vì sao ông lại lo ngại việc để các quan chức Nhà Trắng nói sự thật trong một tiến trình mà cuối cùng sẽ do các Thượng nghị sỹ Cộng hòa định đoạt?

Theo tờ The New York Times, người dân Mỹ xứng đáng được biết câu trả lời thỏa đáng. Mọi nỗ lực của người đứng đầu Nhà Trắng nhằm che giấu sự thật chính là sai lầm nghiêm trọng. Đảng Dân chủ vẫn đang rất nỗ lực khi ngày 12/11, đảng này đã công bố danh sách bổ sung thêm 8 nhân chứng sẽ tham gia phiên điều trần công khai trong khuôn khổ cuộc điều tra luận tội Tổng thống Trump.

Theo thông báo của Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, từ ngày 19/11 tới, ủy ban này sẽ bắt đầu tiến hành phiên điều trần công khai đối với 6 quan chức gồm các nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ tại Ukraine, trợ lý của Phó Tổng thống Mike Pence cùng thành viên Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ...