Quan hệ Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ: Khi bom hạt nhân hóa “gân gà”

Phan Quân
TGVN. Vũ khí hạt nhân, tài sản chiến lược bất kỳ một quốc gia nào cũng mong muốn, giờ đây lại trở thành “gân gà” của Mỹ trong quan hệ trắc trở với Thổ Nhĩ Kỳ. Bình luận của báo Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga Thổ Nhĩ Kỳ đạt thỏa thuận với Nga về lập vùng giám sát, Mỹ duy trì 500 quân ở Bắc Syria
quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga Mỹ tuyên bố phát hiện bằng chứng về tội ác chiến tranh của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria
quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga
Căn cứ không quân Incirlik, nơi cất giữ 50 quả bom hạt nhân B-61 của Mỹ. (Nguồn: Incirlik Air Base)
Thời Tam quốc, Tào Tháo từng có lần giao chiến với quân Thục, nhưng đánh không nổi Mã Siêu nên phải lui về cửa khẩu Tà Cốc. Tháo đóng quân lâu ngày, tấn công chẳng được, thu quân lại sợ Thục cười, lòng phân vân.

Đêm hôm đó, quan bếp dâng canh tới, Tháo thấy gân gà, lòng bùi ngùi, đang ngám ngẩm thì tướng Hạ Hầu Đôn bước vào xin hiệu lệnh đêm. Tháo bèn buột miệng: “Gân gà! Gân gà!”. Chủ bạ hành quân Dương Tu nghe thấy, bèn bảo mọi người sớm chuẩn bị hành trang rút về. Hạ Hầu Đôn hốt hoảng đến hỏi, Dương Tu liền giải thích: “Xem hiệu lệnh đêm nay, biết Ngụy vương sắp rút về, gân gà ăn không có thịt, vứt thì tiếc. Đánh không thắng, sợ người cười, ở đây vô ích, chi bằng về đi cho sớm.” “Gân gà” khi ấy được dùng để chỉ tình thế tiến thoái lưỡng nan.

Ngày 17/10, Tổng thống Donald Trump đã khẳng định sự hiện diện của 50 quả bom hạt nhân tại căn cứ không quân Incirlik tại Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, nhiều nguồn tin cho biết giới chức Mỹ đang thảo luận “hồi hương” tài sản chiến lược này. Song Mỹ giờ đây lại rơi vào tình cảnh Tào Tháo năm nào; thứ ai cũng muốn giờ lại là “gân gà” của Washington trong quan hệ trắc trở với Ankara.

Khi tình thân xuống cấp

Sở dĩ có câu chuyện này bởi quan hệ Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ đang chuyển biến phức tạp.

Đầu tiên, việc Moscow và Ankara nhất trí về thỏa thuận phân chia tầm ảnh hưởng tại Syria không chỉ xóa bỏ bất đồng về triển khai lực lượng ở quốc gia Trung Đông, mà còn đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới.

Đổi lại, quan hệ Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ đang trên đà đi xuống. Thỏa thuận “cực chẳng đã” của hai bên ngày 18/10 nhằm chấm dứt chiến sự ở vùng Đông Bắc Syria tỏ ra không hiệu quả. Khi giấy chưa ráo mực, Tổng thống Tayyip Erdogan đã chỉ trích Mỹ “không tuân thủ đầy đủ cam kết” và cho rằng thỏa hiệp là mở đường cho tổ chức khủng bố. Trước đó, Ankara đã phớt lờ đe dọa của Washington để tiếp nhận hệ thống phòng không S-400 của Moscow. Đáp lại, Quốc hội Mỹ đã thông qua dự luật trừng phạt giới Thổ Nhĩ Kỳ, cắt đứt nguồn cung vũ khí cho quốc gia này.

Cuối cùng, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan đã nhiều lần mong muốn phát triển vũ khí hạt nhân. Phát biểu tại Đại Hội đồng Liên hợp quốc cuối tháng 9, ông khẳng định: “Vũ khí hạt nhân nên bị cấm sử dụng hoặc được phát triển bởi bất kỳ ai…Thế giới có nhiều hơn 5 quốc gia. Đã đến lúc chúng ta thay đổi tâm thế, thể chế, tổ chức và luật chơi.” Như vậy, Thổ Nhĩ Kỳ muốn có quyền phát triển vũ khí hạt nhân, đóng vai “nước lớn” để xây dựng lại luật chơi có lợi cho mình.

quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga
Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan thưở còn thân thiết năm 2017. (Nguồn: Getty Images)

Bỏ thì nguy…

Trong bối cảnh đó, việc Mỹ cân nhắc rút tài sản chiến lược từ Thổ Nhĩ Kỳ về nước có thể được giải thích bằng một số lý do sau.

Thứ nhất, Washington không còn lợi ích khi đặt vũ khí hạt nhân tại Ankara. 50 quả bom hạt nhân B-61, vốn được chuyển đến Thổ Nhĩ Kỳ trong Chiến tranh Lạnh, đóng vai trò răn đe, kiềm chế ảnh hưởng của Liên Xô. Sau khi Liên Xô tan rã, Không quân Thổ Nhĩ Kỳ đã loại bỏ các trang thiết bị và nhân lực cần thiết để thực hiện các vụ ném bom hạt nhân. Hợp đồng mua máy bay chiến đấu tàng hình F-35 với khả năng trang bị vũ khí hạt nhân, hiện đã bị hủy bỏ.

Ngoài ra, sau vụ đảo chính năm 2016 tại Ankara, Bộ Quốc phòng và Bộ Năng lượng Mỹ đã lên kế hoạch đưa tài sản chiến lược này hồi hương, song lại chưa thực hiện được. Việc duy trì cơ sở vật chất cùng lực lượng vũ trang bảo vệ những vũ khí này cũng tiêu tốn một khoản không hề nhỏ tiền thuế Mỹ.

Thứ hai, quan hệ ngày một thân thiết của Nga với Thổ Nhĩ Kỳ đồng nghĩa rằng tài sản chiến lược của Washington trên lãnh thổ Ankara có nguy cơ bị Moscow tiếp cận.

Thứ ba, lập trường mong muốn phát triển vũ khí hạt nhân của Thổ Nhĩ Kỳ đồng nghĩa với việc nước này có thể tìm cách thu thập dữ liệu, tham khảo thông tin về tài sản chiến lược của Mỹ.

Thứ tư, từng có lập luận cho rằng việc đặt vũ khí hạt nhân tại một quốc gia thứ ba giờ là vi phạm điều I và điều II Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí hạt nhân (NPT). Như vậy, Mỹ cần tuân thủ NPT trước khi buộc Thổ Nhĩ Kỳ có hành động tương tự.

Thứ năm, dù 50 quả bom hạt nhân B-61 có được di dời khỏi Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia có vị trí chiến lược quan trọng tại châu Âu và châu Á, Mỹ vẫn còn 130 quả bom B-61 tại Bỉ, Đức, Italy, Hà Lan, sẵn sàng triển khai bất cứ lúc nào. Tuy vậy, đây vẫn là lời cảnh cáo tới thành viên châu Âu trong tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) rằng Mỹ sẽ không bảo vệ Liên minh châu Âu (EU) miễn phí nữa. Quan trọng hơn, nó tuân thủ tinh thần “Nước Mỹ trên hết” mà ông Donald Trump khởi xướng, tập trung củng cố sức mạnh quốc gia thay vì phân tán lực lượng ở bên ngoài.

... truy thì mệt

Tuy nhiên, triển khai một kế hoạch “hồi hương” tài sản chiến lược của mình như thế nào cũng là bài toán không hề đơn giản với Mỹ bởi hai lý do chính.

Đầu tiên, vận chuyển vũ khí hạt nhân rất tốn kém, phức tạp và tiềm ẩn rủi ro. Những hoạt động như vậy sẽ đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Năng lượng Mỹ. Đồng thời, đây là dự án táo bạo với ông Mark Esper, khi ông tiếp quản Lầu Năm góc chưa lâu và sai sót, dù nhỏ, vẫn có thể để lại hậu quả nghiêm trọng.

quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga
Di dời một lượng lớn vũ khí hạt nhân khỏi lãnh thổ của Ankara sẽ là nhiệm vụ “đắt đỏ” và không hề dễ dàng cho Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper. (Nguồn: AP)

Song điều Mỹ lo ngại nhất trong vấn đề này lại là lực cản từ Thổ Nhĩ Kỳ. Trong trường hợp chính quyền Tổng thống Donald Trump lỡ bước, Ankara có thể nắm bắt cơ hội, từ chối yêu cầu từ phía Washington và sử dụng 50 quả bom hạt nhân này làm tin để đàm phán điều khoản có lợi. Một trong số đó có thể là gây áp lực buộc Mỹ cho phép phát triển vũ khí hạt nhân hay thiết thực hơn, yêu cầu Washington dẫn độ Giáo sỹ lưu vong Fethullah Gulen về Ankara để xét xử vì tội phản quốc, âm mưu đảo chính năm 2016. Đây là kịch bản mà Mỹ không mong muốn.

Trong câu chuyện “gân gà”, Tào Tháo cuối cùng đã phải rút quân, mặc cho người Thục cười chê, bởi bảo toàn thực lực, tránh lãng phí tài nguyên mới là điều quan trọng. Với Washington, rút 50 quả bom hạt nhân B-61 về nước là cần thiết, song cái giá phải trả rõ ràng sẽ không hề rẻ và Tổng thống Donald Trump chắc hẳn còn cân nhắc kỹ lưỡng trước khi có quyết định cuối cùng.

quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga Thỏa thuận Nga - Thổ: Màn quảng cáo hoàn hảo của ‘nhà môi giới’ Putin

Nga - Thổ vừa chốt hạ xung đột ở Đông Bắc Syria bằng một thỏa thuận được Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ...

quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga Đạt thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ, Lực lượng Nga bắt đầu tuần tra tại Đông Bắc Syria

TGVN. Ngày 23/10, quân cảnh Nga đã bắt đầu tuần tra ở khu vực biên giới Syria, nhanh chóng xúc tiến thực hiện một thỏa ...

quan he my tho nhi ky khi bom hat nhan hoa gan ga Người Kurd rút lui hoàn toàn, Thổ Nhĩ Kỳ có khởi động chiến dịch khác?

TGVN. Sáng 23/10, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố, Mỹ đã thông báo với Thổ Nhĩ Kỳ rằng, lực lượng người Kurd đã hoàn tất ...

Phan Quân

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Ba ngày 5/11/2024: Cự Giải sự nghiệp vượng khí

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Ba ngày 5/11/2024: Cự Giải sự nghiệp vượng khí

Tử vi hôm nay 5/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 5/11/2024, Lịch vạn niên ngày 5 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 5/11/2024, Lịch vạn niên ngày 5 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 5/11. Lịch âm hôm nay 5/11/2024? Âm lịch hôm nay 5/11. Lịch vạn niên 5/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 5/11/2024: Tuổi Tuất làm việc cần cù

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 5/11/2024: Tuổi Tuất làm việc cần cù

Xem tử vi 5/11 - tử vi 12 con giáp hôm nay 5/11/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Đối ngoại trong tuần: Thủ tướng kết thúc tốt đẹp chuyến công tác Trung Đông; công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam

Đối ngoại trong tuần: Thủ tướng kết thúc tốt đẹp chuyến công tác Trung Đông; công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam

Báo TG&VN điểm lại một số hoạt động nổi bật của đối ngoại Việt Nam trong tuần từ 28/10-4/11.
Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Ít nhất 10 người đã thiệt mạng sau khi núi lửa Lewotobi Laki-laki ở miền Đông Indonesia phun trào.
Philippines tạo đà thúc đẩy ngành công nghiệp Halal với Saudi Arabia

Philippines tạo đà thúc đẩy ngành công nghiệp Halal với Saudi Arabia

Philippines đang tìm kiếm quan hệ đối tác mới với Saudi Arabia trong các lĩnh vực phát triển bền vững và Halal.
Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Ít nhất 10 người đã thiệt mạng sau khi núi lửa Lewotobi Laki-laki ở miền Đông Indonesia phun trào.
Tin thế giới 4/11: Nga tuyên bố giúp Iran một việc, Israel 'đoạn tuyệt' với một cơ quan LHQ, các ứng viên 'trắng đêm' trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ

Tin thế giới 4/11: Nga tuyên bố giúp Iran một việc, Israel 'đoạn tuyệt' với một cơ quan LHQ, các ứng viên 'trắng đêm' trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong 24h.
Nga vừa thể hiện thành ý vun đắp cho quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Syria, Ankara báo tin không vui

Nga vừa thể hiện thành ý vun đắp cho quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Syria, Ankara báo tin không vui

Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, Syria chưa sẵn sàng bình thường hóa quan hệ với phe đối lập ở nước này và theo nghĩa rộng hơn là với Ankara.
Tin Triều Tiên đưa quân đến Nga: Tổng thống Ukraine trách móc việc 'khoanh tay đứng nhìn', Tổng thư ký LHQ lên tiếng, Hàn Quốc tính sẵn kịch bản

Tin Triều Tiên đưa quân đến Nga: Tổng thống Ukraine trách móc việc 'khoanh tay đứng nhìn', Tổng thư ký LHQ lên tiếng, Hàn Quốc tính sẵn kịch bản

Tổng thư ký LHQ quan ngại trước thông tin binh sĩ Triều Tiên được đưa tới Nga và khả năng lực lượng này tiến về khu vực xung đột ở Ukraine.
Bầu cử tổng thống Mỹ 2024: Cuộc bám đuổi nghẹt thở đến 'giờ G', ứng cử viên Kamala Harris đã bỏ phiếu?

Bầu cử tổng thống Mỹ 2024: Cuộc bám đuổi nghẹt thở đến 'giờ G', ứng cử viên Kamala Harris đã bỏ phiếu?

Ngày 5/11, nước Mỹ bước vào cuộc bầu cử tổng thống tốn giấy mực nhất mỗi 4 năm. Cho đến giờ phút ấy, không ai có thể khẳng định chắc chắn điều gì.
Chảo lửa Trung Đông: Iran thề chống ách áp bức đến cùng, tiết lộ điều sẽ ảnh hưởng đến đòn đáp Israel

Chảo lửa Trung Đông: Iran thề chống ách áp bức đến cùng, tiết lộ điều sẽ ảnh hưởng đến đòn đáp Israel

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố, Tehran sẽ đáp trả mọi hành động quân sự nhằm vào lãnh thổ và an ninh của nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Phiên bản di động