Tiêu thụ còn loay hoay, nói gì đến xuất khẩu văn hóa?

TIN LIÊN QUAN
	Gian nan xuất khẩu văn hóa bằng xuất bản phẩm
	Điện ảnh và giấc mơ xuất khẩu văn hóa

Sau khối ngành nông nghiệp, công nghiệp, du lịch và dịch vụ, thì sản xuất và xuất khẩu văn hoá đã trở thành hướng đi phát triển kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới, nhất là các nước phát triển. Gần Việt Nam, có thể kể đến hàng loạt mô hình thành công rực rỡ, góp phần nâng tầm thương hiệu quốc gia, ví dụ như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, và những năm gần đây là hiện tượng Thái Lan. Thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu văn hoá không chỉ mang lại giá trị giao lưu hợp tác khu vực và quốc tế trong bối cảnh toàn cầu hoá, mà còn giúp một đất nước tăng cường quyền lực mềm, gia tăng sức ảnh hưởng, vị thế chiến lược quốc gia.

Xuất khẩu mới chỉ khởi đầu

Ở Việt Nam, chúng ta chứng kiến và ghi nhận sự nỗ lực cũng như thành quả của một số lĩnh vực văn hoá nghệ thuật trên trường quốc tế. Hát Xoan, Quan họ, chèo tuồng, cải lương… rất được bạn bè quốc tế năm châu nồng nhiệt đón nhận. Thỉnh thoảng một vài bộ phim điện ảnh Việt được vinh danh tại các giải thưởng, liên hoan nghề nghiệp, hay một hai ca sĩ trẻ được giới thiệu tại các sự kiện âm nhạc khu vực Đông Á, Đông Nam Á.

Tuy nhiên, tất cả mới là khởi đầu, vẫn còn con đường dài cơ hội và thách thức phía trước. Chưa vội bàn đến vấn đề sản xuất và xuất khẩu văn hoá ra sao, đã xứng tầm với tiềm năng, nội lực của đất nước hay chưa, chỉ với việc tiêu thụ các sản phẩm văn hoá, cả văn hoá nội lẫn văn hoá ngoại, chúng ta cũng đã và đang có hàng loạt câu chuyện cần thảo luận để tìm ra giải pháp.

Những hiện tượng chưa tích cực gần đây như: giang hồ mạng được hoan nghênh; một bộ phận cộng đồng mạng hiếu chiến trong các cuộc tranh luận bảo vệ thần tượng của mình (chẳng hạn như các diễn viên ca sĩ Hàn bất ngờ bị tố cáo phạm pháp, khi các nghệ sĩ tố nhau và các fan “hỗn chiến”…) bất chấp đúng sai phải trái; các ấn phẩm kém chất lượng, không phù hợp thuần phong mỹ tục ngang nhiên xuất hiện, được quảng bá rầm rộ và được nhiệt tình hưởng ứng đón nhận… đang phần nào phản ánh những vệt tối về bức tranh tiêu thụ các sản phẩm văn hoá của người xem Việt.

tieu thu con loay hoay noi gi den xuat khau van hoa

Hoạt động của một câu lạc bộ Hát Xoan của những người trẻ ở Phú Thọ. (Nguồn: TTXVN)

Gian nan hơn chính là định hướng tiêu thụ

Đào tạo nghệ sĩ để hoạt động văn hoá nghệ thuật đã khó. Nhưng để đào tạo khán, thính giả, độc giả thưởng thức nghệ thuật còn khó khăn gấp bội. Mà công chúng lại chính là một thành tố vô cùng quan trọng, trong dây chuyền khép kín, ảnh hưởng tác động qua lại của vòng quay văn hoá. Dự kiến chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ được áp dụng trên cả nước bắt đầu từ năm học 2020-2021. Hy vọng, với sự đổi mới trong chương trình đào tạo này, trình độ và kỹ năng thưởng thức thẩm mỹ sẽ được nâng cao ở công chúng. Tuy vậy, đó là kết quả của nhiều năm sau nữa.

Trước mắt, rất cần, cần lắm, việc công chúng được trang bị những kỹ năng chọn lọc trong việc thưởng thức văn hoá nghệ thuật. Công chúng phải có nhu cầu, ý thức xem các sản phẩm tử tế, văn minh, có giá trị thẩm mỹ cao. Để xây dựng một "khí quyển" lành mạnh trong việc tiêu thụ văn hoá, các cơ quan hữu quan cũng cần phải tăng cường chức năng nhiệm vụ của mình, không thể buông lỏng thị trường, thờ ơ trách nhiệm, hay chồng chéo quản lý, không thống nhất quan điểm.

Vai trò của người lớn trong việc định hướng con trẻ tiêu thụ văn hoá cũng phải được quan tâm hơn nữa, nhất là trong tình hình không gian mạng thượng vàng hạ cám, tiềm ẩn nhiều nguy cơ tiêu cực như hiện nay. Nếu cả xã hội không cùng nhận thức một cách đầy đủ về việc định hướng thưởng thức văn hoá, tiêu thụ văn hoá, thì hậu quả sẽ rất khôn lường và thật khó để cứu vãn trong ngày một ngày hai.