| Tổng thống Mỹ Donald Trump và Quốc vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani ký loạt thỏa thuận trị giá 1200 tỷ USD. (Nguồn: the Guardian) |
Báo Thế giới & Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Châu Á – Thái Bình Dương
*Trung Quốc miễn thị thực cho công dân từ một loạt nước Nam Mỹ: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm ngày 15/5 xác nhận nước này sẽ miễn thị thực nhập cảnh cho công dân Brazil, Argentina, Chile, Peru và Uruguay trong thời gian một năm, kể từ ngày 1/6 tới.
Thông báo được đưa ra sau diễn đàn cấp cao giữa các quan chức Trung Quốc và khu vực Mỹ Latinh và Caribe tổ chức tại Bắc Kinh trong tuần này. (Reuters)
*Ấn Độ đề xuất thỏa thuận thương mại không thuế quan với Mỹ: Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 15/5 tiết lộ Ấn Độ đã đề xuất với Mỹ một thỏa thuận thương mại "không áp thuế quan".
New Delhi đang tìm cách đạt được thỏa thuận thương mại với Washington trong thời gian tạm dừng 90 ngày mà ông Trump công bố ngày 9/4 về việc tăng thuế đối với các đối tác thương mại chính, trong đó có mức thuế 26% với Ấn Độ.
Mỹ là đối tác thương mại lớn nhất của Ấn Độ, với tổng kim ngạch thương mại song phương đạt khoảng 129 tỷ USD trong năm 2024. Cán cân thương mại hiện đang nghiêng về phía Ấn Độ, với thặng dư 45,7 tỷ USD với Mỹ. (Reuters)
*Xung đột Ấn Độ - Pakistan đã được giải quyết: Ngày 15/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết sự thù địch giữa Pakistan và Ấn Độ đã được giải quyết, sau khi ông kêu gọi hai nước tập trung vào thương mại thay vì chiến tranh.
Trong chuyến thăm vùng Vịnh, ông Trump nói với binh sĩ Mỹ tại một căn cứ ở Qatar rằng Pakistan và Ấn Độ đều hài lòng với điều đó.
Hai nước láng giềng sở hữu vũ khí hạt nhân này đã chấm dứt cuộc giao tranh tồi tệ nhất trong gần 3 thập kỷ sau khi nhất trí ngừng bắn hôm 10/5, nhờ cả nỗ lực ngoại giao và sức ép của Mỹ. (AFP)
*Khả năng Philippines xúc tiến vụ kiện thứ 2 đối với Trung Quốc ở Biển Đông: Chính phủ Philippines không loại trừ khả năng đệ trình vụ kiện mới nhằm vào Trung Quốc lên toà trọng tài quốc tế do các hoạt động bất hợp pháp của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Trước đó, Bộ trưởng Tư pháp Jesus Crispin Remulla cho biết Philippines đang trong tiến trình quyết định về một vụ kiện quốc tế chống lại Trung Quốc liên quan cáo buộc gây thiệt hại môi trường biển ở Biển Đông. Ông đã bóng gió về một vụ kiện môi trường đối với Trung Quốc từ tháng 5/2024.
Năm 2012, Manila đã khởi xướng vụ kiện lên toà trọng tài nhằm phản đối tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh đối với gần như toàn bộ Biển Đông. Bốn năm sau đó, vào năm 2016, Tòa Trọng tài Thường trực ở La Hay đã bác bỏ tuyên bố đường đứt đoạn của Trung Quốc ở vùng biển này. (ABS-CBN News)
*Ấn Độ phản đối Trung Quốc đổi tên 27 địa danh ở khu vực tranh chấp: Ngày 14/5, Ấn Độ đã phản đối việc Trung Quốc đổi tên cho 27 địa danh tại bang Arunachal Pradesh, gọi đây là động thái "phù phiếm và phi lý", đồng thời khẳng định bang miền Đông Bắc này - mà Bắc Kinh tuyên bố là một phần của Nam Tây Tạng - vẫn là vùng lãnh thổ "không thể tách rời và không thể chuyển nhượng" của Ấn Độ.
Trước đó, hôm 11/5, Bộ Dân chính Trung Quốc đã công bố đợt “chuẩn hoá” tên gọi đối với hơn 27 địa danh ở Arunachal Pradesh - bao gồm cả các ngọn núi, đèo núi, sông, khu dân cư và một hồ - trong nỗ lực mới nhất nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền đối với vùng lãnh thổ mà Bắc Kinh cho là thuộc Trung Quốc và là một phần của Tây Tạng lịch sử. (AFP)
*Trung Quốc và Singapore tập trận hải quân thực chiến ở Biển Đông: Trung Quốc và Singapore đã khởi động cuộc tập trận hải quân thực chiến kéo dài hai ngày ở Biển Đông vào ngày 14/5.
Theo China Bugle - tài khoản chính thức của trung tâm truyền thông của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), các tàu chiến của hải quân hai nước đã khởi hành từ căn cứ hải quân Changi của Singapore vào sáng cùng ngày và tập trung tại khu vực huấn luyện định sẵn để bắt đầu cuộc tập trận này.
Thông cáo báo chí của Bộ Quốc phòng Singapore cho hay, giai đoạn diễn tập trên biển sẽ được tiến hành trong vùng biển quốc tế ở phía Nam Biển Đông từ ngày 14-15/5.
Cuộc tập trận thực chiến này là một phần của cuộc tập trận chung Trung Quốc-Singapore mang tên Tập trận hợp tác trên biển 2025. (Global Times)
*Trung Quốc tiết lộ "đột phá" công nghệ của tên lửa siêu vượt âm tấn công Ấn Độ: Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã ca ngợi lần đầu tiên tên lửa siêu vượt âm của nước này được sử dụng trong chiến đấu, sau khi Pakistan tuyên bố đã dùng loại tên lửa này để phá hủy hệ thống phòng không S-400 của Ấn Độ tuần trước.
Tân Hoa xã (THX) hôm 10/5 cho biết, cuộc không kích của Pakistan đã phá hủy hệ thống phòng không do Nga sản xuất tại Adampur, bang Punjab giáp biên giới. Theo một tuyên bố của quân đội Pakistan được THX trích dẫn, cuộc tấn công được "thực hiện bằng tên lửa siêu vượt âm phóng từ máy bay tiêm kích JF-17" do Trung Quốc sản xuất.
THX dẫn lời các nhà phân tích quân sự cho rằng việc phá hủy S-400 có thể có những ảnh hưởng sâu rộng đối với phòng không của Ấn Độ và khả năng răn đe trong khu vực. (SCMP)
Châu Âu
*Hà Lan tái lập tiểu đoàn xe tăng sau hơn 10 năm: Ngày 14/5, Chính phủ Hà Lan cho biết đã ký thỏa thuận mua ít nhất 46 xe tăng Leopard 2A8 từ nhà sản xuất vũ khí Đức-Pháp KNDS trong bối cảnh quốc gia châu Âu này xây dựng một đơn vị xe tăng lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ.
Các xe tăng trên sẽ được bàn giao trong khoảng thời gian từ năm 2028-2031 và là một phần trong nỗ lực của Hà Lan nhằm gia tăng chi tiêu quốc phòng để tuân thủ mục tiêu của NATO về chi tiêu ít nhất 2% GDP cho quốc phòng. Trong một tuyên bố, Chính phủ Hà Lan cho biết tiểu đoàn xe tăng mới này, cũng có thể được bổ sung thêm 6 chiếc nữa, sẽ đóng tại Đức và có khoảng 500 binh sĩ. (Reuters)
*Đức sẵn sàng đáp ứng mục tiêu chi 5% cho NATO: Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul ngày 15/5 tuyên bố Berlin sẵn sàng "thực hiện" theo yêu cầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump liên quan đến việc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây dương (NATO) tăng mục tiêu chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP.
Phát biểu tại một cuộc họp của liên minh ở Thổ Nhĩ Kỳ, ông Wadephul cho biết Tổng Thư ký NATO Mark Rutte đã vạch ra một kế hoạch mà ông cho là cần thiết, để đạt được "mục tiêu 5% như yêu cầu của Tổng thống Trump". Ông khẳng định: “Chúng tôi sẽ làm theo yêu cầu đó".
Hiện không có nước nào trong số 32 quốc gia thành viên NATO, kể cả Mỹ, chi 5% GDP cho quốc phòng. (DW)
*Nga để ngỏ khả năng tiếp xúc với Mỹ về chương trình sinh học quân sự ở Ukraine: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova ngày 15/5 tuyên bố Moscow vẫn để ngỏ khả năng tiếp xúc với Mỹ về chương trình sinh học quân sự ở Ukraine và hy vọng sẽ xóa bỏ những lo ngại về vấn đề này.
Phát biểu họp báo, bà Zakharova nhấn mạnh: "Chúng tôi đã nhiều lần lưu ý và nhắc lại rằng Nga vẫn để ngỏ khả năng tiếp xúc song phương với phía Mỹ về chủ đề chương trình sinh học quân sự ở Ukraine nhằm loại bỏ những vấn đề gây quan ngại. Chúng tôi hy vọng Washington sẽ thực hiện các bước cần thiết để giải quyết những lo ngại của Nga về hoạt động sinh học quân sự của Mỹ". (Sputniknews)
*Thổ Nhĩ Kỳ kêu gọi Nga và Ukraine thỏa hiệp: Ngày 15/5, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan kêu gọi Nga và Ukraine phải "thỏa hiệp" trên con đường tìm kiếm hòa bình, và Thổ Nhĩ Kỳ hy vọng các cuộc thảo luận tích cực giữa hai bên sẽ đạt được kết quả.
Phát biểu bên lề cuộc họp không chính thức của các Ngoại trưởng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Antalya (Thổ Nhĩ Kỳ), ông Fidan tái khẳng định rằng nước này ủng hộ các nỗ lực hòa bình. Ông Fidan phát biểu trong bối cảnh các phái đoàn của Nga và Ukraine được cho là sẽ đàm phán tại thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ. (Reuters)
*NATO điều tra tham nhũng trong mua sắm quân sự: Ngày 14/5, các cơ quan tư pháp Bỉ và Luxembourg cho biết đã bắt giữ nhiều đối tượng trong khuôn khổ cuộc điều tra chống tham nhũng quy mô lớn liên quan đến các hợp đồng cung cấp thiết bị quân sự cho Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Cuộc điều tra do chính Cơ quan Mua sắm và Hỗ trợ NATO (NSPA) khởi xướng, với sự phối hợp của nhiều quốc gia, bao gồm Bỉ, Hà Lan, Luxembourg, Italy, Tây Ban Nha và Mỹ.
Người phát ngôn của NATO cho biết nhờ cuộc điều tra được NSPA khởi động, các cơ quan chức năng tại một số nước đã bắt giữ nhiều cá nhân bị cáo buộc có hành vi tham nhũng liên quan đến các hợp đồng ký kết với NATO. Tuy nhiên, chi tiết về các đối tượng này hiện chưa được tiết lộ. (AFP)
*Nga tuyên bố sẵn sàng đàm phán nghiêm túc với Ukraine tại Istanbul: Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov ngày 15/5 tuyên bố Nga sẵn sàng đàm phán nghiêm túc với Ukraine tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), nhưng kết quả đàm phán không chỉ phụ thuộc vào lập trường của Moscow.
Cuộc đàm phán trực tiếp đầu tiên giữa Nga và Ukrainesau 3 năm diễn ra vào ngày 15/5 tại Istanbul theo đề xuất của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Phái đoàn Nga tham gia đàm phán sẽ do Trợ lý tổng thống Vladimir Medinsky dẫn đầu. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông đang để ngỏ khả năng tới Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 16/5 nếu có tiến triển đáng kể trong đàm phán Nga-Ukraine. (RIA Novosti)
Trung Đông – châu Phi
*Mỹ tuyên bố sắp đạt thỏa thuận hạt nhân với Iran: Tổng thống Donald Trump ngày 15/5 tuyên bố Mỹ đang rất gần với việc đạt được một thỏa thuận hạt nhân với Iran, và Tehran đã "phần nào" đồng ý với các điều khoản của thỏa thuận.
Trong chuyến công du vùng Vịnh, ông Trump phát biểu: "Chúng tôi đang trong các cuộc đàm phán rất nghiêm túc với Iran để đạt được hòa bình lâu dài".
Mặc dù Tehran và Washington đều tuyên bố ưu tiên giải pháp ngoại giao để giải quyết tranh chấp hạt nhân kéo dài nhiều thập kỷ, nhưng hai bên vẫn còn nhiều bất đồng sâu sắc về một số ranh giới đỏ mà các nhà đàm phán sẽ phải vượt qua để đạt được thỏa thuận hạt nhân mới và tránh xung đột quân sự trong tương lai. (Reuters)
*Iran tuyên bố có quyền làm giàu urani tới 93%: Các nghị sĩ Iran ngày 14/5 đã gửi bản kiến nghị tới Tổng Giám đốc Cơ quan năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi, khẳng định Tehran có khả năng và quyền nâng mức độ làm giàu urani lên 93%.
Hãng tin Tasnim trích dẫn bản kiến nghị nêu rõ: "Theo Điều 4 của Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, Iran có ba quyền sau đây. Thứ nhất là quyền nghiên cứu hạt nhân, thứ hai là sản xuất năng lượng hạt nhân, và thứ ba là sử dụng năng lượng hạt nhân.
Những quyền này không thể xâm phạm và chỉ giới hạn bởi tính chất hòa bình của hoạt động hạt nhân. IAEA có thể xác minh những mặt này thông qua các hoạt động thanh tra. Do đó, Iran không bị hạn chế về nghiên cứu và phát triển năng lượng hạt nhân, và có thể làm giàu urani tới 93% phục vụ các nhu cầu khoa học, y tế và công nghiệp". (Al Jazeera)
*13 binh sĩ Israel vẫn bị Hamas giam giữ tại Dải Gaza: Theo Văn phòng Báo chí của Chính phủ Israel, sau khi nhóm vũ trang Hamas trả tự do cho binh sĩ mang hai quốc tịch Mỹ - Israel Edan Alexander, hiện vẫn còn 13 binh sĩ Israel bị giam giữ tại Dải Gaza.
Trong số này, 3 binh sĩ được cho là vẫn còn sống gồm: Matan Angrest, Tamir Nimrodi và Nimrod Cohen. Ngoài ra, Hamas và các đồng minh còn giữ thi thể của 10 binh sĩ Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) đã chết.
Trong số tổng cộng 58 con tin vẫn đang bị Hamas giam giữ có 23 con tin được cho là vẫn còn sống (tất cả đều là nam giới), trong số này có 2 người nước ngoài. 35 con tin còn lại được cho là đã thiệt mạng. (Al Jazeera)
Châu Mỹ - Mỹ Latinh
*Nicaragua và Nga tiến tới ký hiệp ước quân sự: Tổng thanh tra Quân đội Nicaragua, Thiếu tướng Marvin Corrales Rodriguez, cho biết nước này sẵn sàng ký hiệp ước hợp tác quân sự với Nga vào năm 2025.
Theo dự thảo Hiệp ước Nga và Nicaragua sẽ thường xuyên trao đổi kinh nghiệm và thông tin trong nhiều lĩnh vực hợp tác kỹ thuật quân sự, tiến hành tập trận chung và huấn luyện. Dự kiến Hiệp ước có hiệu lực trong năm năm, sau đó, nếu hai bên nhất trí Hiệp ước có thể được gia hạn thêm năm năm nữa.
Theo đại diện Bộ Quốc phòng Nicaragua, trong các cuộc tập trận quân sự ở Nicaragua, quân nhân Nga cũng đã tham gia với tư cách quan sát viên. (TASS)
*Mexico và Trung Quốc tăng cường hợp tác: Bộ Ngoại giao Mexico (SRE) hôm 14/5 cho biết Ngoại trưởng nước này Juan Ramón de la Fuente đã hội đàm với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị để thảo luận việc thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương, trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng lần thứ IV của Diễn đàn Trung Quốc-Cộng đồng các quốc gia Mỹ Latinh và Caribe (Trung Quốc-CELAC) diễn ra tại Bắc Kinh.
Hai nhà ngoại giao nhất trí tiếp tục hợp tác trong vấn đề đa phương và các lĩnh vực giáo dục, công nghệ, khoa học và du lịch trên cơ sở quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước. Diễn đàn có sự tham dự của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, các Tổng thống Brazil, Colombia và Chile cùng gần 20 nhà ngoại giao trong khu vực. (THX)
*Nhà khoa học Nga đối mặt án tù 20 năm vì mang ếch vào Mỹ: Nhà khoa học Nga Kseniia Petrova, 31 tuổi, một cộng tác viên nghiên cứu tại Đại học Harvard, đã bị truy tố hình sự với cáo buộc buôn lậu các mẫu phôi ếch vào Mỹ và có thể đối mặt với án tù lên tới 20 năm.
Bộ Tư pháp Mỹ cho biết Petrova đã bị bắt sau khi bị tạm giữ nhiều tuần tại một trung tâm giam giữ người nhập cư ở Louisiana. Cô bị bắt giữ tại sân bay quốc tế Logan ở Boston ngày 16/2 khi trở về từ Paris.
Theo Bộ Tư pháp Mỹ, tội buôn lậu hàng hóa vào Mỹ có thể bị phạt tù tới 20 năm, quản chế 5 năm và phạt tiền lên tới 250.000 USD. Mức án sẽ do thẩm phán tòa án liên bang quyết định dựa trên Hướng dẫn Tuyên án và các quy định của pháp luật. (Reuters)
*Mỹ và Qatar ký kết các thỏa thuận kinh tế lịch sử trị giá 1.200 tỷ USD: Ngày 14/5, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Quốc vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani đã có một cuộc họp riêng kéo dài hơn 2 giờ và chứng kiến lễ ký kết tuyên bố chung về hợp tác giữa hai chính phủ, cũng như một số thỏa thuận song phương quan trọng, bao gồm hợp tác hàng không và quốc phòng.
Đáng chú ý nhất là thỏa thuận lịch sử giữa hãng hàng không Qatar Airways với nhà sản xuất Boeing của Mỹ. Theo đó, Qatar Airways đặt mua 210 máy bay thân rộng, thiết lập kỷ lục mới là đơn hàng máy bay lớn nhất trong lịch sử của Boeing. Ngoài ra, hai nước cũng đã ký một loạt các thỏa thuận quốc phòng.
Qatar là điểm dừng chân thứ hai trong chuyến công du đầu tiên của Tổng thống Trump tới khu vực Trung Đông trong nhiệm kỳ thứ hai. Sau Qatar, Tổng thống Trump dự kiến sẽ thăm Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). (Arab News)