Tranh cãi đề thi Văn 'Nếu phải ở trong nước sôi': Đề thi theo hướng mở có thành con dao hai lưỡi?

Th.s Đào Thúy Nga
Đề thi Văn 'Nếu phải ở trong nước sôi...' gây ra hai luồng quan điểm trái chiều, người khen hay, người lại cho rằng phản cảm. Thậm chí có nhận định, việc ra đề thi theo hướng mở nếu không cẩn thận sẽ thành 'con dao hai lưỡi', 'gậy ông đập lưng ông'...
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Tranh cãi đề thi Văn: Đề thi theo hướng mở có thành 'con dao hai lưỡi'?
Đề thi Văn theo hướng mở liệu có thành "gậy ông đập lưng ông"? (Nguồn: Thanhnien)

Mỗi một vấn đề, nếu đặt ở các lăng kính khác nhau, nó sẽ được đánh giá với các mức độ khác nhau. Trong đề văn này, rõ ràng tác giả không đặt "em" là một cơ thể người mà là "củ khoai tây" và "quả trứng". Vì thế, chắc chắn sẽ không có yếu tố rùng rợn ở đây.

Hơn nữa, rõ ràng tác giả đề thi cũng không đánh giá "em" khoai tây và "em" trứng là thức ăn mà đánh giá hai em này như hai đối tượng cùng vượt qua một nghịch cảnh.

Trong tiếng Việt, nghĩa đen và nghĩa bóng được phân chia rõ ràng. Nếu câu hỏi thiên về nghĩa bóng, người đặt câu hỏi đã tự mặc định cho mọi người chỉ đánh giá và suy nghĩ theo nghĩa bóng mà bỏ qua nghĩa đen.

Ví dụ, "con hơn cha là nhà có phúc" rõ ràng là một câu nói hoàn toàn theo nghĩa bóng. Không ai hiểu theo nghĩa đen, chỉ có nhà có con hơn cha thì mới có nóc nhà, còn nhà khác thì không. Vì thế, đánh giá đề thi này phải đánh giá theo nghĩa bóng.

Đây là một đề thi chưa thực sự mở, mà chỉ đặc biệt theo cách đặt vấn đề. Một đề thi mở thực sự sẽ là "... Nếu ở trong nước sôi, em sẽ làm gì?" mà không quy định rõ "em" là ai.

Một đề thi như đề của Sở Giáo dục và Đào tạo Khánh Hòa đã gây sốc và gặp phải vô số phản ứng thì với đề thi mà tôi đang giả định, chắc chắn sẽ bị đánh giá là phản giáo dục. Tuy nhiên, những đề thi đó lại được đưa ra ở rất nhiều trường học khác trên thế giới, những nơi coi trọng suy nghĩ khác biệt của học sinh.

Quay trở lại đề thi này, đây là một dạng đề thi thông thường, có ý gợi mở, tư vấn cho các em hãy vững vàng vượt qua nghịch cảnh. Là một dạng đề thi rất hợp lý và không có nét phản cảm như một số ý kiến đã nêu.

Tuy nhiên, có ý kiến lại cho rằng, không nên lạm dụng, chạy đua ra đề thi theo hướng mở vì rất dễ thành “con dao hai lưỡi", có thể tạo cho trẻ cơ hội nổi loạn. Tôi nghĩ điều này chưa hẳn chính xác. Ra đề mới chỉ là một phần hai công việc đánh giá, chấm thi mới là khâu quyết định có tạo điều kiện cho những ý tưởng nổi loạn phát triển hay không.

Suy nghĩ áp đặt đã tồn tại trong việc dạy và học môn Văn khá lâu. Đây là thực trạng nhức nhối khiến các phụ huynh học sinh rất bức xúc. Giải quyết vấn đề này là việc bắt buộc phải làm nhưng không dễ dàng do quan niệm áp đặt vẫn tồn tại khá sâu trong suy nghĩ của khá nhiều giáo viên và phụ huynh.

Hiện nay, nhiều thầy cô đã cập nhật xu hướng đưa các hiện tượng, sự kiện thời sự vào trong bài giảng cũng như đề thi. Điều này tốt xấu ra sao? Học sinh học tập để tiếp cận cuộc sống. Việc đưa các đề thi về với cuộc sống là nhiệm vụ của giáo viên. Đây rõ ràng là việc phải làm chứ không bàn đến tốt xấu ở đây.

Tranh cãi đề thi Văn: Đề thi theo hướng mở có thành 'con dao hai lưỡi'?
Đề thi Văn của Sở GD&ĐT Khánh Hòa gây tranh cãi. (Nguồn: VnExpress)

Thực tế, việc ra những đề thi mở sẽ giúp học trò tự chủ trong suy nghĩ, nêu quan điểm của mình trước một vấn đề, sự việc hay hiện tượng trong đời sống xã hội. Từ đó, sẽ hạn chế việc học tủ, học gạo, luyện khả năng biện luận cho học sinh.

Với các đề thi quen thuộc trong nhà trường, ít nhiều giáo viên đã có sự chuẩn bị trước cho học sinh trong các tiết giảng văn. Họ sẽ phân tích và tìm ra cách giải quyết đề thi theo lối được điểm cao nhất.

Tuy nhiên, với các đề thi mở, có cách tiếp cận mới lạ, học sinh sẽ bị bất ngờ. Khi đó, các em sẽ bộc lộ nhiều cá tính và cách quan sát riêng biệt của mình trong các câu văn. Cũng từ đó, giáo viên có thể tìm hiểu kỹ hơn những ẩn giấu bí mật trong suy nghĩ của học sinh để có cách tiếp cận và giáo dục tốt hơn.

Khi giáo dục trẻ, nếu ra sức áp đặt, chúng ta sẽ chỉ nhận được những sản phẩm giỏi che giấu cảm xúc và suy nghĩ chứ không làm thay đổi quan niệm của các em. Đề thi mở sẽ tạo điều kiện cho các em bộc lộ quan điểm, đồng thời lời nhận xét khi chấm bài sẽ là những lời khuyên, định hướng để các em điều chỉnh nếu có các quan niệm chưa chính xác.

Như vậy, đề thi là một công cụ đánh giá học sinh. Đề thi sẽ phản ánh hình ảnh xã hội, nhận thức của người thầy trong mọi mặt của cuộc sống và sự hiểu biết của họ với tâm sinh lý học sinh. Quy chuẩn văn chương của đề thi sẽ đảm bảo cho mọi chuẩn mực của nhà trường để góp phần đào tạo học sinh.

Nếu thực sự tôn trọng học sinh, độ mở của đề sẽ không giới hạn. Điều cần giới hạn chính là những câu từ, cách hành văn phải nằm trong khuôn khổ pháp luật và văn hóa nước nhà.

Câu hỏi được đặt ra, đề thi thế này có được xem là bài học về sự thích nghi với cuộc sống? Nếu nói về độ thích nghi, “cứng như trứng” hay “mềm như khoai” sau khi luộc không thể hiện được. Thích nghi để tốt lên, biến mọi tiêu cực thành lợi thế tích cực chính là cách tốt nhất để phát triển.

Nếu tôi là thí sinh trong kỳ thi này, tôi sẽ không lựa chọn mình là khoai hay trứng mà sẽ lựa chọn mình là một tảng băng để biến nước sôi thành nước ở nhiệt độ thường. Như thế mọi việc sẽ trở nên tốt đẹp.

Đề thi Văn 'nếu phải ở trong nước sôi...': Đã đến lúc cần tiếp cận cách làm mới
Tranh luận 'nếu em ở trong nước sôi’: Đề thi mở không có nghĩa là 'nhắm mắt' chạy theo vấn đề thời sự
Đề thi Văn ‘nếu em phải ở trong nước sôi...’ nổi sóng: Sự liên tưởng tốt hay phản cảm và 'sạn'?
Chọn nghề: Hãy là ‘hành khách’ vui vẻ vì luôn có một ‘nhà ga’ chờ đón
PGS.TS Chu Cẩm Thơ: Nếu coi bằng cấp là 'giấy thông hành' duy nhất sẽ có nguy cơ cho sự giả dối
TIN LIÊN QUAN
Nguyệt Anh (ghi)

Bài viết cùng chủ đề

Giáo dục Việt Nam

Đọc thêm

Hình ảnh đội tuyển Việt Nam tập trung tại sân bay Nội Bài trước giờ sang Indonesia

Hình ảnh đội tuyển Việt Nam tập trung tại sân bay Nội Bài trước giờ sang Indonesia

8h40 sáng 19/3, đội tuyển Việt Nam bay sang Indonesia, quyết tâm giành kết quả cao nhất trong trận lượt đi vòng loại thứ 2 World Cup 2026.
Giá xăng dầu hôm nay 19/3: Nhu cầu nhiên liệu tại Trung Quốc hồi phục hỗ trợ giá dầu

Giá xăng dầu hôm nay 19/3: Nhu cầu nhiên liệu tại Trung Quốc hồi phục hỗ trợ giá dầu

Giá xăng dầu hôm nay 19/3, thế giới duy trì đà tăng khi sản lượng xuất khẩu dầu thô của Iraq và Saudi Arabia giảm xuống, thị trường Trung Quốc ...
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã có phần trả lời chất vấn thuyết phục đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã có phần trả lời chất vấn thuyết phục đại biểu Quốc hội, cử tri và nhân dân

Lần đầu tiên xuất hiện tại “ghế nóng” nhưng Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đã trả lời cặn kẽ, đầy đủ 38 câu hỏi được 32 đại biểu Quốc hội ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 20/3/2024, Lịch vạn niên ngày 20 tháng 3 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 20/3/2024, Lịch vạn niên ngày 20 tháng 3 năm 2024

Lịch âm 20/3. Lịch âm hôm nay 20/3/2024? Âm lịch hôm nay 20/3. Lịch vạn niên 20/3/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 20/3/2024: Tuổi Tý tình cảm bền chặt

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 20/3/2024: Tuổi Tý tình cảm bền chặt

Xem tử vi 20/3 - tử vi 12 con giáp hôm nay 20/3/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khoảng 1.000 công dân Mỹ yêu cầu Bộ Ngoại giao nước này hỗ trợ để rời Haiti, trong bối cảnh khủng hoảng nghiêm trọng tại quốc gia Mỹ Latinh.
Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Mỗi người sẽ có các tiêu chuẩn khác nhau về hạnh phúc. Tiêu chuẩn này dựa trên sự thoải mái, hài lòng của người đó với chính tiêu chí của họ.
Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Xin hỏi đi xe đạp vi phạm nồng độ cồn có bị xử phạt không? Mức xử phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu? - Độc giả Hoàng Yến
Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Thị trưởng Moscow cho biết, thủ đô nước Nga có hơn 1.500 xe buýt điện thân thiện với môi trường đang hoạt động, thay thế xe buýt truyền thống.
Hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân Đắk Nông

Hỗ trợ sinh kế bền vững cho người dân Đắk Nông

Dự án 'Viện trợ quốc tế khẩn cấp để hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả sau lũ quét năm 2023' đã hỗ trợ hiệu quả cho người dân tại Đắk Nông.
Hội nghị toàn quốc Hội Nhà báo năm 2024: Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Phát triển

Hội nghị toàn quốc Hội Nhà báo năm 2024: Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Phát triển

Ngày 18/3 tại TP. Hồ Chí Minh, Hội Nhà báo Việt Nam long trọng tổ chức Hội nghị toàn quốc 2024, hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.
Lai Châu nỗ lực an cư cho người dân sau lũ

Lai Châu nỗ lực an cư cho người dân sau lũ

Dự án 'Viện trợ khẩn cấp quốc tế để hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả sau lũ quét năm 2023' hỗ trợ phục hồi sinh kế, sửa nhà cho người dân tỉnh Lai ...
Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Ngày 17/3, lần đầu tiên kể từ đầu năm tới nay, gần như cả đất nước Hàn Quốc chìm trong màu vàng của bụi và cát.
Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn Salmonella thường gây ra bệnh tiêu chảy, nhưng cũng có thể nhiễm bệnh đến các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm máu, xương và khớp xương.
Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nếu uống quá 4-5 tách cà phê mỗi ngày sẽ khiến cơ thể bị gây hại và nếu hấp thụ 1,2g caffeine, tương đương 12 tách cà phê sẽ xảy ra tình trạng ngộ độc.
Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Thị trưởng Moscow Sergei Sobyanin cho biết các bác sĩ đã sẵn sàng thử nghiệm và triển khai các dịch vụ trí tuệ nhân tao (AI) mới cho nghiên cứu X-quang.
Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Ăn nhiều đường không tốt cho sức khỏe nhưng nhiều người không biết mình đang ăn quá nhiều loại thực phẩm này. Vậy có dấu hiệu nào cảnh báo không?
Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hơn 90% trong tổng số 13.000 bác sĩ thực tập và bác sĩ nội trú của Hàn Quốc đã nộp đơn xin nghỉ việc hàng loạt trong gần 3 tuần qua.
XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Bắc nhanh nhất hôm nay, thứ 3 ngày 19/3/2024. KQSXMB. SXMB 19/3. dự đoán XSMB 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3. XSMB thứ 3
Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 19/3/2024 từ trường quay tầng 19, số 23 Lạc Trung, Hà Nội. Vietlott Power 655 hôm nay.
XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Trung ngày 19 tháng 3 năm 2024. KQSXMT. SXMT 19/3. xổ số hôm nay 19/3. XSMT thứ 3. KQXSMT 19/3/2024
XSMN 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Ba 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Ba 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3 - xổ số hôm nay 19/3. Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 19/3/2024. KQXSMN thứ 3. SXMN 19/3. Kết quả xổ số ngày 19 tháng 3
XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 18/3/2024. SXMN 18/3/2024. kết quả xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3. XSMN thứ 2.
Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3 - xổ số Vietlott Max 3D 18/3. Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 18/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott 3D hôm nay.
Phiên bản di động