Biển Đông trong cuộc vận động chiến lược Mỹ - Trung

Cho đến tận bây giờ, Trung Quốc vẫn khăng khăng tuyên bố tranh chấp trên Biển Đông là vấn đề riêng giữa Trung Quốc và một số nước tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông và chỉ có thể được giải quyết thông qua đàm phán trực tiếp giữa các bên liên quan.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
bien dong trong cuoc van dong chien luoc my trung
Ngày 30/1, Hải quân Mỹ đưa tàu khu trục mang tên lửa USS Curtis Wilbur đến tuần tra tại khu vực đảo Tri Tôn (thuộc quần đảo Hoàng Sa).

Phát biểu tại Viện nghiên cứu Chiến lược và các vấn đề quốc tế Mỹ (CSIS) tại Washington nhân chuyến thăm Mỹ tháng Hai vừa qua, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị tái khẳng định: “Trung Quốc và ASEAN có đủ năng lực để tự mình duy trì hoà bình và ổn định ở Biển Đông”. Điều đó bộc lộ rõ ràng hàm ý mà Trung Quốc đã công khai từ lâu: Các nước ngoài khu vực, đặc biệt là Mỹ, không cần thiết và không nên dính líu vào tranh chấp này.

Tuy nhiên, ngược với mong muốn này của Trung Quốc, từ nửa cuối năm 2015 trở lại đây, căng thẳng trên Biển Đông đã không còn là câu chuyện giữa Trung Quốc và ASEAN. Nhật Bản, Ấn Độ, Australia, và đặc biệt là Mỹ đã ngày càng thể hiện thái độ rõ ràng và tích cực hơn trong việc tham gia quản trị tranh chấp trong khu vực. Thậm chí có thể nói, câu chuyện Biển Đông đã trở thành vấn đề trực diện giữa Trung Quốc và Mỹ. Nếu ASEAN không tích cực và khéo léo trong vai trò của tổ chức đa phương có uy tín và ảnh hưởng lớn nhất ở Đông Nam Á, vị trí trung tâm của Hiệp hội trong vấn đề Biển Đông có thể bị thách thức trong vòng xoay vận động chiến lược Mỹ-Trung.

Quá trình hình thành trật tự thế giới mới

Trật tự thế giới trong hơn hai thập kỷ vừa qua thường được gọi tên là “thời kỳ Hậu Chiến tranh Lạnh”. Nói cách khác, “Hậu Chiến tranh Lạnh” là khái niệm chỉ giai đoạn quan hệ quốc tế vận động chưa định hình trật tự sau sự sụp đổ của Liên Xô và hệ thống các nước Xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu. Tuy nhiên, khái niệm này đang đi vào giai đoạn cuối, mở đường cho một giai đoạn mới với trật tự được định hình rõ ràng hơn, có trụ cột là mối quan hệ cạnh tranh cùng tồn tại giữa Mỹ và Trung Quốc trong việc xây dựng các liên minh cũng như các cơ chế an ninh và kinh tế quốc tế.

Về phương diện kinh tế, tiềm lực dồi dào hiện nay cho phép Trung Quốc thực hiện tham vọng thách thức Mỹ và định hình lại trật tự toàn cầu. Tuy nhiên, thay vì trực tiếp thách thức trật tự hiện nay, Bắc Kinh đã khéo léo tận dụng cơ hội để đi lên từ các cơ chế hiện có, đồng thời từng bước xây dựng các cơ chế mới do mình dẫn dắt.

Tháng 12/2015, đồng Nhân dân tệ chính thức được IMF đưa vào giỏ tiền tệ quốc tế (SDR). Đây là bước ngoặt quan trọng đánh dấu vị thế mới của Trung Quốc trong thị trường tài chính quốc tế. Đồng thời, đây cũng là cuộc cách mạng của IMF bởi lần duy nhất IMF có điều chỉnh trong SDR chỉ mang tính hình thức, khi năm 1999 đồng tiền chung châu Âu thay thế hai đồng tiền riêng của các nước thành viên là Đức và Pháp.

Bên cạnh đó, việc ra đời của hai ngân hàng quy mô lớn đặt trụ sở tại Trung Quốc là Ngân hàng Phát triển mới của khối BRICS (Trụ sở tại Thượng Hải) và Ngân hàng Đầu tư Cơ sở Hạ tầng châu Á (AIIB, trụ sở tại Bắc Kinh) cho thấy Trung Quốc đã thực sự đóng vai trò lớn hơn trong hệ thống tài chính toàn cầu. AIIB còn thu hút được nhiều cường quốc và đồng minh quan trọng của Mỹ tham gia.

Ở cấp độ khu vực, Bắc Kinh cũng tích cực đầu tư vào các dự án hợp tác kinh tế lớn do Trung Quốc dẫn dắt để mở rộng ảnh hưởng, trong đó có Hiệp định đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và đại dự án Một vành đai, một con đường (OBOR) nối hai lục địa Á-Âu qua cả đường bộ và đường biển.

Về phương diện quân sự, Trung Quốc đã trở thành nước có chi phí quốc phòng lớn thứ hai thế giới, tích cực hiện đại hoá và đạt những thành tựu công nghệ nổi bật như sở hữu tàu sân bay, đội tàu ngầm tấn công và tàu ngầm chiến lược đông đảo, hệ thống ra-dar và vệ tinh quân sự hiện đại và các tên lửa đạn đạo có khả năng tấn công tàu sân bay. Bắc Kinh cũng từng bước mở rộng hoạt động của lực lượng vũ trang và bắt đầu xây dựng căn cứ quân sự ở nước ngoài.

Để đối phó với các hoạt động mở rộng ảnh hưởng toàn diện của Trung Quốc, ngoài những liên minh và cơ chế kinh tế, luật pháp hiện tại, Mỹ đã tăng cường tập hợp lực lượng ở nhiều hình thức và lĩnh vực khác nhau, từ các liên minh an ninh-chính trị tới quan hệ đối tác linh hoạt và liên kết kinh tế-chính trị như tam giác Mỹ-Nhật-Australia, Mỹ-Nhật-Ấn, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Mỹ cũng tăng cường quan hệ với các tổ chức khu vực và các nước, trong đó có ASEAN, Singapore, Indonesia… nhằm  duy trì trật tự thế giới hiện có, trước hết ở khu vực Đông Á, buộc Trung Quốc trỗi dậy trong khuôn khổ đã định hình.

Mặt trận Biển Đông

Biển Đông trở thành một mặt trận nóng nhất trong tương tác Mỹ-Trung bởi đây là khu vực hai nước đều có lợi ích chiến lược, thậm chí mang tính sống còn cho vai trò quốc tế của mình. Không kiểm soát được Biển Đông, “giấc mơ Trung Hoa” và “phục hưng đất nước”, nâng cao vị thế của Trung Quốc trên trường quốc tế mà ông Tập Cận Bình công khai theo đuổi sẽ gặp nhiều trở ngại. Trong khi đó, Mỹ cần một Biển Đông hoà bình, ổn định và tự do hàng hải, trong đó có tự do đi lại của tàu thuyền quân sự, để phục vụ các hoạt động thương mại và tuần tra hải quân của Mỹ và đồng minh. Vì lẽ đó, Trung Quốc từng tuyên bố Biển Đông thuộc lợi ích cốt lõi của mình, còn Mỹ luôn khẳng định có lợi ích quốc gia trong khu vực.

bien dong trong cuoc van dong chien luoc my trung
Đảo Tri Tôn (thuộc quần đảo Hoàng Sa).

Việc Trung Quốc bất ngờ xây dựng và từng bước quân sự hoá các đảo nhân tạo ở Trường Sa đặt Mỹ vào thế bị chiếu bí. Buộc Trung Quốc phải trả lại trạng thái nguyên trạng tự nhiên của các thực thể ở Trường Sa là không thể. Thậm chí ngăn cản Bắc Kinh xây dựng và lắp đặt các trang thiết bị quân sự tại các điểm đảo này trong thời gian tới không phải dễ dàng. Dù đã thực hiện một số biện pháp cụ thể như tăng cường tuần tra ở Biển Đông, đi vào trong phạm vi 12 hải lý của một số điểm đảo ở Trường Sa và Hoàng Sa, về cơ bản, Mỹ dường như vẫn chưa tìm được  hướng đối phó cụ thể thích đáng.

Điều đó không đồng nghĩa với việc Mỹ chịu bó tay nhìn Trung Quốc tự ý hành xử. Washington dường như đang lấy nhu chế cương - chiến lược vốn là sở trường của người phương Đông. Minh bạch hoá các hành vi của Trung Quốc trên Biển Đông và công khai phê phán tại các diễn đàn đa phương và truyền thông đại chúng, tăng cường quan hệ với ASEAN và các đối tác ngoài khu vực, và bổ sung lực lượng hiện diện ở Biển Đông; Mỹ đang đi nước cờ lớn nhằm chiếm lĩnh các ưu thế then chốt trên mọi mặt trận chính trị, an ninh, và kinh tế ở Đông Á. Điều đó có nghĩa, thắng lợi trước mắt trên thực địa của Bắc Kinh có thể phải trả giá bằng chính sự phát triển của Trung Quốc trong tương lai lâu dài.

Trong thế trận giữa các nước lớn, các nước ASEAN cần tỉnh táo và mạnh dạn tìm ra giải pháp vượt qua những thách thức nội khối, tăng cường đoàn kết, làm nền tảng cho việc đóng vai trò tích cực hơn nữa trong việc quản trị tranh chấp ở Biển Đông. Hợp tác vì hoà bình và phát triển của khu vực chính là ước nguyện của lãnh đạo các nước ASEAN trong quá trình chuẩn bị cho sự ra đời của Hiệp hội tròn 50 năm trước đây.

Tuấn Hà * Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi 12 cung hoàng đạo Chủ Nhật 3/11/2024: Bọ Cạp đừng quá tự mãn

Tử vi hôm nay 3/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 3/11/2024, Lịch vạn niên ngày 3 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 3/11. Lịch âm hôm nay 3/11/2024? Âm lịch hôm nay 3/11. Lịch vạn niên 3/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 3/11/2024: Tuổi Dậu nhân duyên tốt lành

Xem tử vi 3/11 - tử vi 12 con giáp hôm nay 3/11/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Công dân Hàn Quốc và Slovakia đã được thêm vào danh sách những người không cần thị thực để đến thăm trong tối đa 15 ngày
Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 140.000 – 141.200 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024, giá vàng chao đảo trước một cuộc bầu cử Mỹ nhiều biến số. Thị trường trong nước biến động cùng chiều thế giới.
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu thức.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Chương trình của tỷ phú Elon Musk tặng 1 triệu USD ngẫu nhiên cho cử tri khi tham gia bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 5/11 tới vướng vào kiện tụng.
Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Các chuyên gia Liên hợp quốc cho rằng, kể từ khi xung đột ở Gaza bắt đầu vào năm ngoái, người Houthi đang “lợi dụng tình hình” để “chuyển mình”
Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bang Washington huy động trực chiến sau khi có thông tin cũng như lo ngại khả năng xảy ra bạo lực liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024.
Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Triều Tiên khẳng định cần tăng cường kho vũ khí hạt nhân của mình và hoàn thiện khả năng sẵn sàng tấn công hạt nhân trả đũa nếu cần thiết.
Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Quân đội Israel đã tiêu diệt quan chức cấp cao của Hamas là Izz al-Din Kassab trong một cuộc không kích vào Khan Younis ở phía Nam Dải Gaza.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Nobel, giải thưởng danh giá bậc nhất thế giới được trao cho các cá nhân và tổ chức đạt những thành tựu lớn lao cho nhân loại theo ý nguyện của Alfred Nobel.
Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

La Francophonie là tên gọi của cộng đồng các quốc gia và vùng lãnh thổ có sử dụng tiếng Pháp, ngôn ngữ được sử dụng nhiều thứ năm trên thế giới...
Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Những biểu hiện của biến đổi khí hậu, sự tác động của El Nino và La Nina khiến 2024 là năm ghi nhận nhiều kỷ lục thiên tai đáng buồn...
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Chiến lược số hóa và người cao tuổi - Nhìn từ kinh nghiệm Nhật Bản

Theo Will Fee - nhà nghiên cứu của Tập đoàn Yuri có trụ sở tại Tokyo và là tác giả bài viết trên tờ Nikkei Asia có tiêu đề 'các nhà tuyển dụng Nhật Bản ...
Phiên bản di động