Nga-Trung: Quan hệ 'nở hoa' và những toan tính chiến lược của Moscow

Hồng Phúc
Ông Ian Hill*, nhà ngoại giao kỳ cựu của New Zealand có bài viết mới trên lowyinstitute.org về mối quan hệ thực dụng giữa Nga và Trung Quốc.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Putin tại gala kỷ niệm 70 năm quan hệ ngoại giao Trung-Nga, năm 2019. (Nguồn: Kremlin.ru)
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Putin tại gala kỷ niệm 70 năm quan hệ ngoại giao Trung-Nga, năm 2019. (Nguồn: Kremlin.ru)

Cuộc khẩu chiến giữa Mỹ với Nga và Trung Quốc xoay quanh những mâu thuẫn trong tầm nhìn đa phương hồi tuần trước tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc một lần nữa phản ánh mối quan hệ chặt chẽ không ngừng được củng cố trong những năm gần đây giữa Moscow và Bắc Kinh.

Mối quan hệ đang "nở hoa" giữa Nga và Trung Quốc chắc chắn sẽ mang lại lợi ích chung cho cả hai nước, song đối với Moscow, mối quan hệ này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và khiếm khuyết vốn có.

Nhu cầu chiến lược

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov gần đây đã ca ngợi mối quan hệ Nga-Trung là "độc nhất", được thể hiện qua "bộ khung" là quan hệ đối tác toàn diện và tương tác chiến lược.

Không thể phủ nhận rằng hợp tác song phương Nga-Trung đã mở rộng cả về quy mô và chiều sâu trong một số lĩnh vực. Mối quan hệ này được dẫn dắt bởi mối quan hệ cá nhân tuyệt vời giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Thực tế, mối liên kết chặt chẽ hơn với Bắc Kinh là nhu cầu chiến lược của Moscow, đóng vai trò bù đắp những khoảng trống của Nga sau những tranh cãi giữa Nga với Mỹ và Liên minh châu ÂU (EU) vào năm 2014 cũng như nhiều mâu thuẫn về mặt chính trị và kinh tế khác.

Không chỉ có vậy, mối quan hệ này còn tiềm ẩn nhiều lợi ích khác.

Tin liên quan
Nga-Trung: Lấy điểm đồng làm điểm cộng Nga-Trung: Lấy điểm đồng làm điểm cộng

Putin nhận thấy rằng mối quan hệ Nga-Trung gần gũi hơn sẽ khiến Mỹ và các đối tác phương Tây bất an, làm phức tạp hơn các tính toán chiến lược của Mỹ và nhấn mạnh vị thế của Moscow đối với Washington.

Các tính toán về chính trị, kinh tế và chính sách đối ngoại thực dụng cũng liên quan tới việc hình thành một mối quan hệ Nga-Trung gần gũi hơn.

Những tương đồng rõ ràng về chính trị đã phản ánh tính cách độc đoán của cả hai nhà lãnh đạo và hệ thống chính trị tại Nga và Trung Quốc. Điều này có ý nghĩa trên thực tế khi Nga áp dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt của Trung Quốc để tăng cường đảm bảo an ninh trong nước và tìm cách, dù vẫn còn hạn chế, “mô phỏng” chính sách kiểm duyệt và giám sát tự do Internet mà Trung Quốc triển khai.

Những bổ sung về mặt kinh tế tạo ra một động lực mạnh mẽ. Đối với Nga, một Trung Quốc "khát" tài nguyên là thị trường rộng lớn, đầy tiềm năng tăng trưởng và gần gũi về địa lý đối với các nhà xuất khẩu năng lượng, hàng hóa và nông sản.

Hơn nữa, Trung Quốc đem đến cho Nga những nhà sản xuất với giá thành cạnh tranh và nguồn đầu tư dồi dào (dù có thể chưa đủ những gì mà Nga mong muốn).

Kim ngạch thương mại song phương Nga-Trung trong năm 2020 đã đạt mức 100 tỷ USD và thị phần của Trung Quốc trong hoạt động thương mại của Nga đã tăng gần gấp đôi kể từ năm 2013.

Sự hội tụ chính sách

Về chính sách đối ngoại, Nga và Trung Quốc là hai quốc gia cùng chí hướng. Các lợi ích và chương trình nghị sự của hai nước đa phần phù hợp, cụ thể là cả hai cùng có mục tiêu thách thức vị trí bá chủ của Mỹ.

Moscow và Bắc Kinh cũng không thiện cảm với những điều mà họ xem là chủ nghĩa xét lại của phương Tây nhằm áp đặt “tự do” với trật tự thế giới dựa trên luật lệ, những gì mà cả 2 nhìn nhận như một công cụ củng cố sự thống trị của Mỹ.

Thay vào đó, Nga khẳng định vai trò trung tâm của khuôn khổ pháp lý quốc tế dựa trên nền tảng Liên hợp quốc, đặc biệt là nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền - một nguyên tắc mà Bắc Kinh mạnh mẽ tán thành.

Nga và Trung Quốc có những hội tụ về chính sách đối với các vấn đề quốc tế. Trong nhiều trường hợp, nếu không có những ủng hộ rõ ràng, Nga và Trung Quốc thường tránh phản đối gay gắt bên còn lại, hoặc trấn an rằng đối phương có sự hậu thuẫn nhất định.

Điều này đã được phản ánh qua thái độ thận trọng của Nga trước các hoạt động bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông và sự im lặng của Trung Quốc trước cuộc xâm lược mà Nga tiến hành tại Ukraine.

Việc Moscow phản đối khái niệm Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương không chỉ phản ánh việc Nga chưa quyết định vị thế của mình trong cấu trúc, mà còn xuất phát từ lo ngại về khía cạnh kiềm chế Trung Quốc trong đó.

Hợp tác quân sự chặt chẽ hơn giữa hai nước đã thu hút sự chú ý đặc biệt. Hợp tác diễn ra từ việc Trung Quốc tham gia các cuộc tập trận quân sự quy mô lớn hằng năm của Nga, các cuộc tuần tra chung bằng máy bay ném bom trên vùng Biển Nhật Bản và các cuộc tập trận hải quân chung (bao gồm cả ở Ấn Độ Dương).

Về mặt lịch sử, Nga là nhà cung cấp vũ khí hàng đầu cho Trung Quốc, giúp Bắc Kinh hiện đại hóa các lực lượng vũ trang, với việc cung cấp máy bay chiến đấu SU 35 và hệ thống tên lửa S-400 - và thậm chí là hệ thống cảnh báo sớm.

Mối quan hệ thực dụng Nga-Trung
Trong nhiều trường hợp, Nga và Trung Quốc thường tránh phản đối gay gắt bên còn lại, hoặc trấn an rằng đối phương có sự hậu thuẫn nhất định. (Nguồn: Reuters)

Những giới hạn

Tuy nhiên, mối quan hệ này cũng có những giới hạn. Nga ở thế yếu trong mối quan hệ này - một mối quan hệ sẽ ngày càng bất đối xứng theo thời gian. Vì lẽ đó, Moscow sẽ tìm cách duy trì năng lực tự chủ chiến lược và tự bảo vệ mình trước nguy cơ bị lệ thuộc, dù là chính trị hay kinh tế.

Việc đạt được sự cân bằng phù hợp trong quan hệ với Bắc Kinh là điều không dễ dàng đối với Moscow. Trên phương diện kinh tế, Nga rất cần thị trường Trung Quốc để xuất khẩu năng lượng và hàng hóa, điều này cho phép Trung Quốc có quyền định đoạt các điều khoản trong mối quan hệ thương mại.

Việc duy trì mối liên kết hữu ích với Bắc Kinh, trong khi vẫn giữ được những khoảng linh hoạt cho Nga bằng cách đa dạng hóa quan hệ với các nước thứ ba, sẽ đầy thách thức.

Tin liên quan
Nga-Ấn Độ: Những mảnh ghép Nga-Ấn Độ: Những mảnh ghép 'chưa hoàn chỉnh' và sự bền vững khó nhạt phai

Tình thế tiến thoái lưỡng nan này có thể thấy rõ qua mối quan hệ với Ấn Độ, nơi các hoạt động mở rộng hợp tác quốc phòng của Nga, đặc biệt là cung cấp các thiết bị quân sự tiên tiến, có thể sẽ vấp phải phản ứng từ Trung Quốc.

Nga sẽ theo dõi chặt chẽ mọi nỗ lực tăng cường sự hiện diện và ảnh hưởng của Trung Quốc trong không gian Xô viết cũ, nơi Moscow vẫn coi là phạm vi ảnh hưởng đặc quyền của mình. Moscow cũng cảnh giác với ý đồ của Bắc Kinh tại Bắc Cực, nơi Nga coi mình là một nhân tố chính.

Lịch sử cho thấy mối quan hệ khó có thể đến từ sự tin tưởng từ một phía. Sẽ có những người Nga, kể cả trong quân đội, lặng lẽ hoài nghi về các động thái củng cố quyền lực và tiềm lực của Trung Quốc. Những lo ngại này sẽ trở lại mạnh mẽ khi mối quan hệ xấu đi trong tương lai.

Thực tế, Mỹ và các đồng minh không có nhiều không gian và khả năng tác động tới mối quan hệ này. Tuy nhiên, ít nhất, điều quan trọng là Mỹ phải nghiêm túc và trực tiếp can dự với Nga, khuyến khích Moscow cân nhắc những rủi ro của việc phụ thuộc quá nhiều vào nước láng giềng phía Đông.


* Nhà ngoại giao chuyên nghiệp, từng có 3 nhiệm kỳ tại Nga, trong đó có 2 nhiệm kỳ Đại sứ (2009-2012 và 2016-2020), Phó Đại sứ tại Washington D.C, Mỹ; cố vấn về đối ngoại của Thủ tướng từ năm 1993-1995.

TIN LIÊN QUAN
Truyền thông Mỹ: Sự 'thiển cận' của Washington đưa Nga và Trung Quốc xích lại gần nhau
So găng sức mạnh công nghệ vũ khí Trung Quốc và Nga
Bác thẳng thừng liên minh quân sự Nga-Trung Quốc, Ngoại trưởng Lavrov đang 'bóng gió' điều gì?
Cuộc đấu mới ‘Ai thắng ai’: Liên thủ đấu liên minh
Nga-Trung: Lấy điểm đồng làm điểm cộng

Bài viết cùng chủ đề

Quan hệ Nga-Mỹ

Đọc thêm

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3 - kết quả xổ số ngày 29 tháng 3. trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. xo so mien nam. SXMN ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3 - xổ số hôm nay 29/3. trực tiếp xổ số miền Trung 29/3/2024. kết quả xổ số miền Trung hôm nay. xổ số miền Trung thứ 6. SXMT ...
XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3 - Trực tiếp xổ số miền Bắc 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ ...
Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Sáu nước dọc sông Lan Thương - Mekong cùng giải quyết thách thức tài nguyên nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và phúc lợi người dân.
Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Iran bị trừng phạt vì cấp tên lửa cho Nga, Philippines cứng rắn với Trung Quốc, Cố vấn cảnh báo lực lượng Ukraine bị 'đình trệ', Trung Quốc-Nga-Iran tập trận
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Chuyến đi của Tổng thống Pháp tới Brazil được cho là làm nồng ấm trở lại mối quan hệ băng giá dưới thời Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro.
Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Sự hiện diện của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tại Seoul lần này cũng cho thấy quan hệ đồng minh tiếp tục gắn kết chặt chẽ giữa Mỹ và Hàn Quốc.
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Phiên bản di động