Quyền sở hữu thời công nghệ số

Ngày nay xuất hiện nhiều tình huống mà quyền sở hữu mất đi phần nào bản chất chính của nó, đó là khả năng định đoạt của chủ sở hữu đối với tài sản của mình.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
quyen so huu thoi cong nghe so Hệ thống rạp chiếu phim tại châu Phi hồi sinh nhờ công nghệ số
quyen so huu thoi cong nghe so Tiêu chí trở thành người lao động 4.0

Quyền sở hữu không phải là khái niệm phức tạp. Nếu bạn mua một món đồ, nó là tài sản thuộc sở hữu của bạn. Nếu nó gặp trục trặc, bạn có thể sửa chữa. Nếu thấy không cần thiết nữa, bạn bán hoặc vứt nó đi. Quyền sở hữu cho bạn toàn quyền định đoạt tài sản của mình. Tất nhiên, một số công ty tìm cách "hóa giải" điều này bằng cách tạo ra hệ thống bảo hành, sửa chữa độc quyền hay áp dụng các chiến thuật khéo léo sau khi bán sản phẩm. Ví dụ như bán máy in thật rẻ nhưng mực in lại thật đắt. Những cách này giúp các công ty thu được thêm lợi nhuận, nhưng không thay đổi bản chất của quyền sở hữu.

Chủ sở hữu không có thực quyền

quyen so huu thoi cong nghe so
Anh Kyle Schwarting muốn có quyền sửa chữa thiết bị nông nghiệp công nghệ cao của chính mình. (Nguồn: The Guardian)

Tuy nhiên, trong kỷ nguyên công nghệ số, quyền sở hữu dường như đang thoát khỏi chủ sở hữu. Bởi vì trên thực tế, một số công ty vẫn đang nắm quyền định đoạt tài sản họ đã bán cho khách hàng. Hãy lấy ví dụ để minh họa. Một chàng trai trẻ vừa mua chiếc máy tính bảng Ipad Pro mới cứng. Vì bất cẩn, cậu đánh rơi, màn hình bị nứt và máy bị trục trặc. Với nỗ lực lớn của bố cậu, một kỹ sư lành nghề, họ đã mở được chiếc Ipad. Tuy nhiên, máy quá phức tạp để có thể tự sửa chữa, vì thế, họ đành phải tìm đến hệ thống hỗ trợ khách hàng của Apple. Nếu không mua bảo hiểm AppleCare + lúc mua Ipad, họ sẽ phải trả gần 600 USD để thay màn hình và sửa chữa khác. Trong khi đó, một chiếc máy mới trên Amazon chỉ có giá gần 700 USD. Phần lớn mọi người trong trường hợp này đều chọn cách vứt chiếc máy cũ đi và mua một chiếc máy mới. Hiện nay, "táo khuyết" là một trong các công ty hàng đầu sản xuất ra các sản phẩm công nghệ cao tạo ra nhiều lợi nhuận nhất thế giới. Người khổng lồ công nghệ này đã tạo ra hàng loạt các thiết bị công nghệ cao và rất khó sửa chữa khi bị hỏng hóc. Vì thế, người mua chỉ còn cách mua bảo hành, nếu như không muốn vứt bỏ thiết bị của mình khi gặp trục trặc.

Kyle Schwarting là một nông dân sống ở vùng Nebraska, Mỹ. Anh sở hữu một trang trại và để nó vận hành, anh cần nhiều máy móc, thiết bị hỗ trợ. Một trong những máy móc đó là chiếc xe chạy bằng bánh xích nặng 27 tấn, có giá 250.000 USD của hãng Case sản xuất. Chiếc xe này được vận hành nhờ vào công nghệ tiên tiến nhất, mọi điều khiển có thể thực hiện trên màn hình máy tính. Tuy nhiên, một năm qua, chiếc xe này cứ 10 phút lại tự động réo chuông báo lỗi ở một chương trình vận hành mà Schwarting không sử dụng. Schwarting không thể tắt chuông báo động đi một cách đơn giản. Anh phải kết nối với chương trình điều khiển xe, dùng một công cụ đặc biệt để vào chương trình này và tìm cách xử lý. Vấn đề là công cụ này chỉ có nhà sản xuất và một số cửa hàng bán xe được sở hữu. Mỗi lần Schwarting muốn thuê công cụ đó, anh sẽ phải trả số tiền không nhỏ cho cửa hàng bán xe. Đối với một người sinh ra trong gia đình làm nghề nông lâu đời, luôn có thói quen tự sửa vật dụng trong nhà, điều này thật khó chấp nhận với Schwarting.

Đối với những người mua xe không người lái của hãng xe điện Mỹ Tesla cũng thế. Năm ngoái, Giám đốc điều hành của Tesla Motors Elon Musk thông báo những người mua xe Tesla chỉ có thể chia sẻ xe của mình với "gia đình và bạn bè" chứ không được dùng với mục đích kiếm tiền như tham gia vào mạng lưới Uber. Nếu muốn dùng xe không người lái cho mục đích thương mại, người dùng cần phải chờ để đăng ký với hãng Tesla. Những người như Schwarting, các chủ sở hữu xe không người lái Tesla, hay nhiều người mua các sản phẩm siêu công nghệ của Apple, đều có chung một nỗi niềm, đó là cho dù họ bỏ tiền ra mua các thiết bị, nhưng họ không có quyền kiểm soát các phần mềm cài sẵn trong đó. Trên thực tế, họ chỉ trả tiền để được sử dụng các phần mềm này. Vì vậy, tuy các thiết bị thuộc quyền sở hữu cá nhân của người mua, nhưng chủ sở hữu không có thực quyền với thiết bị đó.

quyen so huu thoi cong nghe so
Kỹ thuật viên đang sửa chiếc iPhone 6. (Nguồn: The Guardian)

Các nhà sản xuất tìm cách hạn chế quyền kiểm soát của người mua sản phẩm, bằng cách sử dụng các công nghệ ngày càng phức tạp với lý do chính đáng. Theo các công ty này, họ làm thế để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, bảo đảm máy móc vận hành đúng chuẩn, đáp ứng tiêu chuẩn môi trường và phòng chống xâm phạm, phá hoại phần mềm. Phải công nhận rằng, một số nhà sản xuất thực sự sử dụng khả năng kiểm soát phần mềm trong sản phẩm để bảo vệ lợi ích của người mua. Ví dụ như khi siêu bão Irma đổ bộ vào bang Florida (Mỹ) tháng Chín vừa qua, Tesla đã nâng cấp phần mềm kiểm soát pin của một số sản phẩm mẫu, giúp người mua có thể tìm cách tránh bão dễ dàng hơn.

Tuy nhiên, càng nhiều phần mềm ứng dụng được sử dụng, người mua lại càng dễ mất kiểm soát đối với tài sản của mình. Từ điện thoại thông minh cho đến máy giặt đều trở nên khó sửa chữa khi gặp trục trặc và điều đó có nghĩa là khi hỏng, chúng sẽ bị vứt ra bãi rác. Không chỉ thế, sự riêng tư cá nhân cũng bị đe dọa. Nhiều người mua robot hút bụi iRobot đã choáng váng khi biết rằng sản phẩm này còn tạo ra bản đồ số của căn nhà. Bản đồ sẽ được bán cho các nhà quảng cáo sản phẩm. Sau khi các hacker (người xâm nhập trái phép vào phần mềm) phát hiện ra sản phẩm tình dục tế nhị We-vibe đã thu thập những thông tin cá nhân về người mua nó, thì hãng sản xuất We-vibe đã phải thương lượng trả cho khách hàng và luật sư tới 3,2 triệu USD để dàn xếp vụ việc.

"Quyền bình đẳng về sửa chữa"

Gần đây, đứng trước thực tại là người mua mất quyền kiểm soát sản phẩm như tài sản thuộc quyền sở hữu cá nhân, nhiều người Mỹ đã vận động đòi thông qua luật công nhận "Quyền được sửa chữa" (Right to Repair) của người mua. Schwarting là một trong nhiều nông dân Mỹ đấu tranh đòi thông qua luật trên, cho phép chủ sở hữu được tiếp cận và sửa chữa thiết bị mà họ mua về. Anh cùng nhiều người khác đứng đằng sau dự thảo luật có tên "Fair Repair" (tạm dịch: Quyền bình đẳng về sửa chữa) của tiểu bang Nebraska. Dự thảo luật yêu cầu các công ty sản xuất cung cấp cho khách hàng cũng như các cửa hàng sửa chữa máy móc độc lập công cụ phân tích, sách hướng dẫn… - những thứ hiện nay chỉ thuộc quyền tiếp cận của nhà phân phối sản phẩm. Các cửa hàng sửa chữa độc lập ủng hộ dự thảo luật này, vì từ trước đến nay, họ gặp nhiều khó khăn để tìm được bộ phận thay thế hay thông tin liên quan đến việc sửa chữa thiết bị. Rõ ràng là luật này có lợi không chỉ cho một nhóm đối tượng nhỏ, mà cho tất cả những ai sở hữu các vật dụng điện tử.

Không chỉ thế, dự thảo luật còn đóng vai trò quan trọng hơn rất nhiều, đó là bảo vệ môi trường. Việc ngăn cản người mua tự sửa chữa vật dụng sẽ dẫn đến kết quả là người ta thải ra ngày càng nhiều rác điện tử, mối đe dọa khủng khiếp cho môi trường. Vì thế, nếu "Quyền bình đẳng về sửa chữa" được thông qua, nó sẽ góp phần hạn chế ô nhiêm môi trường, thúc đẩy tái chế. Thượng nghị sĩ Mỹ Phill Boyle, người ủng hộ dự thảo, cho biết "khi giá thành sửa chữa áp đặt bởi nhà sản xuất quá cao, khách hàng có xu hướng vứt bỏ sản phẩm hỏng và mua đồ mới thay thế. Điều này khiến các khu chứa rác thải trở nên quá tải, trong khi đây lại là loại rác khó tái chế".

Tuy nhiên, dự luật trên gặp phải sự phản đối quyết liệt của các nhà sản xuất lớn như Apple, Tesla hay John Deere, AT&T… và một số tổ chức trong ngành công nghiệp công nghệ của Mỹ như Hiệp hội Công nghệ Tiêu dùng (CTA), Hiệp hội Internet và Viễn thông di động (CTIA) và Hiệp hội công nghiệp công nghệ máy tính (CompTIA)."Dự luật có thể làm suy yếu các tính năng bảo mật trong các thiết bị điện tử. Đó không phải là chuyện pin hay màn hình không hoạt động được nữa", Alexi Madon của CompTIA nói.

Nebraska là một trong tám bang của Mỹ, bên cạnh Minnesota, New York, Massachusetts, Illinois, Wyoming, Tennessee và Kansas tìm cách để thông qua luật công nhận "Quyền được sửa chữa". Nếu dự luật này - tên chính thức là BL67 - được thông qua, nó sẽ tạo ra hiệu ứng domino trên toàn nước Mỹ, đặt nền tảng cho sự ra đời một quyền mới, có ích cho số đông.

quyen so huu thoi cong nghe so “Chiến lược P.L.A.C.E marketing” trong bán hàng là gì?

Áp dụng thành tựu của công nghệ số, tạo lập địa điểm bán hàng hiện hữu, kết hợp bán hàng đa kênh... là 3 trong ...

quyen so huu thoi cong nghe so Quảng bá tư tưởng dân chủ, nhân quyền trong kỷ nguyên công nghệ số

Ủy ban Thường trực về Dân chủ và Nhân quyền của IPU đã tiến hành thảo luận chuyên đề nghị quyết về dân chủ trong ...

quyen so huu thoi cong nghe so Độc đáo thư viện sách mini ở Mỹ

Trong thời đại công nghệ số bùng nổ, khi độc giả có thể đọc sách mọi lúc mọi nơi bằng máy tính bảng, laptop hay ...

Lê Thiên Hương

Xem nhiều

Đọc thêm

Dự đoán kết quả Bầu cử Mỹ: Nếu bà Harris đánh bại ông Trump, đây sẽ là lời giải đáp

Dự đoán kết quả Bầu cử Mỹ: Nếu bà Harris đánh bại ông Trump, đây sẽ là lời giải đáp

Tờ New York Times đăng bài viết lý giải những thành tố đóng góp vào thành công của ứng cử viên Tổng thống Mỹ Harris, nếu như bà chiến thắng.
Cập nhật bảng giá xe hãng Peugeot mới nhất tháng 11/2024

Cập nhật bảng giá xe hãng Peugeot mới nhất tháng 11/2024

Bảng giá xe hãng Peugeot của các dòng như 2008 2021, Traveller 2021, 3008 2021, 5008 2021, 408 2023 sẽ được cập nhật chi tiết trong bài viết dưới đây.
Ukraine thẳng thừng 'cự tuyệt' khí đốt Nga, châu Âu chưa có lối đi mới, kho dự trữ đầy ự đã đủ yên tâm?

Ukraine thẳng thừng 'cự tuyệt' khí đốt Nga, châu Âu chưa có lối đi mới, kho dự trữ đầy ự đã đủ yên tâm?

Công ty SPP thông tin, châu Âu vẫn chưa đạt được thoả thuận thay thế khí đốt Nga qua đường ống bằng khí đốt từ Azerbaijan.
Wedge Holdings và SBNV khuấy động sự kiện Hobby Horizon Escape Velocity với dòng sản phẩm anime đình đám

Wedge Holdings và SBNV khuấy động sự kiện Hobby Horizon Escape Velocity với dòng sản phẩm anime đình đám

Cuối tuần qua, Wedge Holdings từ Nhật Bản và Showa Brain Navi Vietnam (SBNV) đã làm nổi bật sự kiện Hobby Horizon Escape Velocity tại TP. Hồ Chí Minh
Xe tay ga Honda BeAT đăng ký bản quyền kiểu dáng công nghiệp tại Việt Nam

Xe tay ga Honda BeAT đăng ký bản quyền kiểu dáng công nghiệp tại Việt Nam

Hãng xe Nhật Bản vừa đăng ký bản quyền kiểu dáng công nghiệp Honda BeAT tại Việt Nam, từng bước làm mới danh mục xe để gia tăng tính cạnh ...
Đợt sinh hoạt chính trị - xã hội quan trọng của đồng bào dân tộc thiểu số ở Hà Nội

Đợt sinh hoạt chính trị - xã hội quan trọng của đồng bào dân tộc thiểu số ở Hà Nội

Đồng bào dân tộc thiểu số của thành phố Hà Nội cư trú tập trung theo cộng đồng tại 119 thôn, thuộc 14 xã của 5 huyện.
Jordan khẩn thiết kêu gọi Israel chấm dứt động thái quân sự

Jordan khẩn thiết kêu gọi Israel chấm dứt động thái quân sự

Quốc vương Jordan kêu gọi cộng đồng quốc tế bác bỏ các biện pháp leo thang của Israel nhằm cấm UNRWA hoạt động.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Tỷ số cân não trước trận đấu cuối cùng, đại gia Elon Musk rộng đường vung tiền cho ông Trump

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Tỷ số cân não trước trận đấu cuối cùng, đại gia Elon Musk rộng đường vung tiền cho ông Trump

Cả 3 mô hình dự báo kết quả Bầu cử tổng thống Mỹ 2024 đều cho thấy cuộc đua sẽ rất sít sao và gần như không thể nói trước ai sẽ giành chiến thắng.
Chính trị gia đối lập hàng đầu Mozambique bị ám sát hụt ở Nam Phi

Chính trị gia đối lập hàng đầu Mozambique bị ám sát hụt ở Nam Phi

Chính trị gia Mozambique Venancio Mondlane tuyên bố thoát khỏi một vụ ám sát bất thành ở Nam Phi.
Sáu tiếng trước bầu cử Tổng thống Mỹ, Triều Tiên phóng hàng loạt tên lửa, tuyên bố nguyên nhân phải tăng cường hạt nhân

Sáu tiếng trước bầu cử Tổng thống Mỹ, Triều Tiên phóng hàng loạt tên lửa, tuyên bố nguyên nhân phải tăng cường hạt nhân

Rạng sáng 5/11, Triều Tiên đã phóng tên lửa đạn đạo về phía vùng biển phía Đông, vài tiếng trước khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ chính thức bắt đầu.
TRỰC TIẾP Bầu cử Mỹ 2024: Căng thẳng an ninh lịch sử, ông Trump ra tuyên bố nóng bất ngờ, bà Harris nói 'hãy tận hưởng'

TRỰC TIẾP Bầu cử Mỹ 2024: Căng thẳng an ninh lịch sử, ông Trump ra tuyên bố nóng bất ngờ, bà Harris nói 'hãy tận hưởng'

Báo Thế giới và Việt Nam liên tục cập nhật diễn biến và kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2024 ngày 5/11.
Điểm tin thế giới sáng 5/11: Trung Quốc cân nhắc gói kích thích kinh tế, Nga-Indonesia tập trận hải quân, Australia hủy bỏ dự án quân sự

Điểm tin thế giới sáng 5/11: Trung Quốc cân nhắc gói kích thích kinh tế, Nga-Indonesia tập trận hải quân, Australia hủy bỏ dự án quân sự

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin tức thế giới đáng chú ý sáng nay, 5/11.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Màu sắc chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris nếu đắc cử

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 sẽ tác động tới tình hình thế giới thế nào và chính sách đối ngoại của ông Trump và bà Harris khác biệt ra sao?
Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Theo Đại sứ Phạm Quang Vinh, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay rất sít sao, nhưng dù là ai thì quan hệ Việt Nam-Mỹ vẫn tiếp đà phát triển tích cực.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ luôn có ý nghĩa quan trọng không chỉ trong nội bộ nước Mỹ mà còn với cộng đồng quốc tế.
Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Có thể khẳng định rằng AI không còn là một công nghệ của tương lai mà đã và đang định hình lại cục diện địa chính trị.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Dư luận về leo thang căng thẳng ở bán đảo liên Triều chưa kịp lắng lại bùng lên với thông tin quân đội Triều Tiên xuất hiện ở Nga.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Phiên bản di động