| Thuốc điều trị Covid-19 Remdesivir: Thêm một niềm hy vọng chặn đứng đại dịch toàn cầu. (Nguồn: Scitechdaily) |
Hiện tại, với khả năng rút ngắn thời gian chữa trị và đẩy nhanh quá trình phục hồi ở bệnh nhân nhiễm Covid-19 diễn tiến nặng, Remdesivir đã được 50 quốc gia như Mỹ, Australia, Nhật Bản, Singapore, Ấn Độ... đưa vào phác đồ điều trị.
Nhưng Remdesivir không dễ dùng, phải truyền qua đường tĩnh mạch và được yêu cầu chỉ sử dụng trong điều trị nội trú.
Thuốc chữa Covid-19 cho cựu Tổng thống Donald Trump
Remdesivir là loại thuốc kháng virus ban đầu được phát hiện trong chương trình phát triển các chất có hoạt tính chống lại các virus mới xuất hiện.
Trong những tháng đầu tiên của đại dịch Covid-19, Remdesivir do Gilead Sciences sản xuất đã được thử nghiệm như một phương pháp điều trị tiềm năng và được phát hiện có khả năng ngăn virus sinh sôi trong tế bào, làm giảm đáng kể thời gian điều trị đối với bệnh nhân Covid-19 nhập viện.
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt sử dụng Remdesivir vào tháng 10/2020, sau khi được dùng cho cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Đây là thuốc kháng virus duy nhất được FDA chấp thuận để điều trị bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2.
Remdisivir được đánh giá dựa trên một phân tích dữ liệu từ một công trình nghiên cứu thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát với 1.063 bệnh nhân vào tháng 2/2020. Nghiên cứu này còn được gọi là Thử nghiệm điều trị Covid-19 thích nghi, được tài trợ bởi Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia (NIAID) Mỹ.
Kết quả sơ bộ của công trình nghiên cứu chỉ ra rằng, những bệnh nhân sử dụng Remdesivir có thời gian phục hồi nhanh hơn 31% so với những người dùng giả dược. Cụ thể, thời gian trung bình để phục hồi là 11 ngày đối với bệnh nhân được điều trị bằng Remdesivir so với 15 ngày đối với những người dùng giả dược. Kết quả cũng cho thấy tỷ lệ tử vong là 8,0% đối với nhóm nhận Remdesivir so với 11,6% đối với nhóm giả dược.
| Lô hàng 711kg thuốc điều trị Covid-19 Remdesivir đầu tiên đã về tới TP. Hồ Chí Minh đêm qua 5/8. Do tình hình khó khăn, các liều thuốc Remdesivir phải chia thành từng đợt nhỏ và sẽ lần lượt về đến Việt Nam trong 30 ngày tới. Lô thuốc Remdesivir này do Công ty dược phẩm Cipla, Ấn Độ sản xuất, dưới sự cho phép của Gilead Sciences, Mỹ. Đây là niềm hy vọng hỗ trợ điều trị khẩn cấp cho khoảng 80.000 đến 100.000 bệnh nhân Covid-19 ở thể trung bình và nặng. Theo thông tin từ Đại sứ Phạm Sanh Châu, một triệu liều thuốc điều trị Covid-19 Remdesivir được Ấn Độ cam kết cung cấp cho Việt Nam trong 30 ngày tới. Đây là kết quả làm việc tích cực của "nhóm phản ứng nhanh về thuốc và vaccine" của Đại sứ quán Việt Nam tại Ấn Độ với các công ty dược phẩm lớn như Hetero, Dr. Reddy, Cipla, Jubilant, Mylan, Zydus và Cadila... Mới đây, Thứ trưởng Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết, thông qua nguồn tặng, viện trợ, thời gian qua Việt Nam cũng đã sử dụng Remdesivir cho một số bệnh nhân Covid-19 tại một số cơ sở y tế. Kết quả cho thấy thuốc Redemsivir giúp bệnh nhân giảm lượng virus nhanh. Tuy nhiên, chỉ định, liều lượng dùng Remdesivir phải do bác sĩ tại các cơ sở điều trị ra y lệnh. |
Theo tạp chí Y khoa The New England Journal of Medicine xuất bản tháng 10/2020, Redemsivir giảm thời gian phục hồi bệnh Covid-19 từ 15 ngày xuống còn 10 ngày, giảm khả năng tử vong từ 11.9% xuống 6.7%.
Hiện tại, Remdesivir là thuốc tiêm tĩnh mạch, trong một quy trình sử dụng nghiêm ngặt cho những bệnh nhân nhiễm Covid-19 tương đối nặng hoặc tiến triển.
FDA cũng đã chấp thuận việc sử dụng Remdesivir chỉ cho người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên và chỉ được sử dụng trong điều trị nội trú.
Hy vọng phiên bản Remdesivir viên uống sớm ra mắt
Tính hiệu quả của Remdesivir đã được chứng minh tại nhiều nơi trên thế giới, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của bệnh nhân nặng, rút ngắn thời gian điều trị tới 5 ngày, tuy nhiên, khó sử dụng vì phải tiêm tĩnh mạch. Ngoài ra, Nhà sản xuất Gilead Sciences cho biết, ở dạng uống, thuốc sẽ dễ dàng bị gan phân hủy trước khi đi đến máu.
Đó là một trong những lý do để các nhà nghiên cứu tiếp tục cải tiến loại thuốc này, nhằm tạo ra phiên bản uống để sớm đưa vào điều trị bệnh nhân Covid-19. Những nghiên cứu ban đầu trên tế bào và động vật đã cho thấy tính hiệu quả và an toàn.
Trong một bài báo mới được xuất bản trên Tạp chí về Các tác nhân kháng khuẩn và hóa trị liệu, các nhà nghiên cứu tại Đại học Y California San Diego (Mỹ) mô tả các nghiên cứu trên tế bào và động vật đã chứng minh cách lipid của chất ức chế remdesivir nucleoside có thể cải thiện việc phân phối thuốc, tính hiệu quả và cả độc tính.
“Mặc dù việc phát triển vaccine đã có tác động lớn đến giai đoạn đầu của dịch bệnh, nhưng dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến rất khó lường, tiếp tục lây lan và gây bệnh - đặc biệt là ở những người chưa được tiêm chủng”, Gs. Robert T. Schooley của Trường Y UC San Diego, đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.
“Với sự phát triển của nhiều biến thể virus dễ lây lan hơn, các biến chủng nguy hiểm của virus SARS-CoV-2 đã và tiếp tục được tìm thấy, một số trường hợp khiến bệnh tình của người mắc Covid-19 trở nên nghiêm trọng hơn. Bởi vậy, nhu cầu về các loại thuốc uống kháng virus hiệu quả, dung nạp tốt để cấp cho các bệnh nhân có nguy cơ bệnh nặng cao ngay từ giai đoạn đầu là rất cần thiết.
Tác giả chính Gs. Ts. Karl Hostetler của Trường Y UC San Diego và các đồng nghiệp đã tổng hợp ba tiền chất lipid mới, kết hợp tác nhân điều trị (trong trường hợp này là Remdesivir nucleoside) với một trong số các loại lipid-phosphat. Phân tử liên hợp tạo thành sẽ sử dụng con đường mới để đi vào tế bào: phần lipid phosphat mang theo thuốc.
Phát hiện đáng chú ý là các tiền chất lipid phosphat của Remdesivir nucleoside có thể được dùng bằng đường uống - vẫn còn nguyên vẹn và có hoạt tính sinh học trong cơ thể sau khi hấp thu từ hệ tiêu hóa.
Gs. Schooley cho biết, Covid-19 là một bệnh hai giai đoạn. “Sự phát triển nhanh chóng của virus xảy ra ngay sau khi cơ thể nhiễm virus và có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch sai hướng, dẫn đến viêm phổi nặng ở những người không có phản ứng tốt. Để có hiệu quả tối đa, liệu pháp kháng virus phải được thực hiện sớm - ngay từ khi bị bệnh, trước khi giai đoạn bệnh tiến triển dẫn đến phải nhập viện. Các hợp chất này được bào chế để dùng bằng đường uống, hấp thu nhanh chóng qua đường tiêu hóa và phần lớn đi qua gan - nơi hầu hết các độc tính của Remdesivir được tìm thấy”.
Để hoạt động hiệu quả, Remdesivir yêu cầu điều chỉnh nhiều enzym. Quá trình chuyển hóa phức tạp này có thể tác động làm thay đổi hoạt tính kháng virus và độc tính khác nhau ở các loại tế bào khác nhau.
Chẳng hạn, Remdesivir hoạt động tốt trong tế bào phổi, nhưng kém hiệu quả hơn ở các cơ quan khác và tương đối độc đối với tế bào gan - vấn đề làm hạn chế liều lượng thuốc có thể dùng cho bệnh nhân. Trong khi đó, các tiền chất lipid được mô tả sẽ được kích hoạt bằng một phản ứng enzym đơn giản và cho thấy hoạt tính kháng virus mạnh nhất quán và độc tính tối thiểu trên nhiều loại tế bào.
Hiện thử nghiệm trên chuột cho thấy, khả năng dung nạp tốt với nồng độ thuốc khá ổn định và lâu dài - đây là vấn đề với các phương pháp điều trị bằng Remdesivir hiện tại. “Chúng tôi tin rằng các tiền chất lipid thuộc loại này sau khi phát triển thêm có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng do Covid-19 và giảm khả năng nhập viện", Gs. Hostetler nói.
Tài trợ cho nghiên cứu này là Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, Trung tâm Nghiên cứu AIDS San Diego, Viện Y tế Quốc gia, Quỹ Burroughs Wellcome và Viện nghiên cứu Y học tái tạo California.