 |
| Thủ tướng Australia Turnbull và Tổng thống Mỹ Barack Obama. (Nguồn: The Sydney Morning Herald) |
Bruce Grant, nguyên trợ lý Ngoại trưởng Australia (1988 – 1991) đã nhận định như vậy trong bài viết đăng trên The Age ngày 28/1 vừa qua.
Trước chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng Australia Turnbull tháng 11/2015, một công ty Trung Quốc đã giành được hợp đồng thuê cảng Darwin, tuyến đường gần nhất để Australia vào Biển Đông. Canberra còn “lịch sự” từ chối lời đề nghị của Washington tăng thêm quân tại Iraq và Syria.
Trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương, dường như Chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama chưa đề ra một chiến lược cụ thể. Washington không muốn từ bỏ vị trí siêu cường trong khu vực, vốn đang bị thách thức bởi sự nổi lên của Trung Quốc. Đây là cơ hội cho Australia đảm nhận vai trò lãnh đạo, thay vì chờ đợi Mỹ.
Ví dụ, là một bên không có yêu sách chủ quyền tại Biển Đông, Australia đang ở vị thế tốt để nêu sáng kiến ngoại giao về quản lý việc tiếp cận tuyến đường qua Biển Đông. Australia có các nguồn lực ngoại giao, tài năng trí tuệ, tính chuyên nghiệp để xây dựng lòng tin, giảm các căng thẳng trong tranh chấp và hạn chế việc Trung Quốc thiết lập sự hiện diện độc quyền tại Biển Đông. Sẽ thực sự là lý tưởng nếu các sáng kiến của Australia được chấp nhận tại Washington vào thời điểm Tổng thống Obama còn tại nhiệm.
Thậm chí, vẫn sẽ có cơ hội cho Australia sau khi ông Obama hết nhiệm kỳ. Người Mỹ đang bắt đầu chấp nhận thực tế là thế kỷ 21 sẽ không giống như thế kỷ 20 - thế kỷ Mỹ.
Trong một bài phát biểu tại Đại học Yale năm 2003, Tổng thống Mỹ Bill Clinton đề nghị Mỹ nên tìm “quy tắc và quan hệ đối tác mới” khi Mỹ không còn nắm vai trò siêu cường số một về quân sự và kinh tế trên thế giới.
Sự phát triển của ngành công nghiệp châu Á, với lao động có tay nghề cao và các thị trường lớn đe dọa sự hiệu nghiệm của các mô hình kinh doanh kiểu Mỹ. Mỹ phát triển từ một đất nước muốn giữ các giá trị riêng của mình và mong muốn thế giới chấp nhận giá trị đó. Trước đây, hiếm khi quân đội Mỹ đóng quân tại quốc gia khác, nhưng nay Mỹ đã có lực lượng quân đội tại khoảng 60 quốc gia.
Không quân và hải quân Mỹ tuần tra khắp thế giới và Mỹ có công nghệ vệ tinh tiên tiến nhất để thu thập thông tin tình báo. Mỹ có vũ khí hạt nhân nhiều hơn bất cứ nước nào và là nước duy nhất đã sử dụng vũ khí hạt nhân. Một sự kết hợp của sức mạnh quân sự, tính ưu việt của thương mại và niềm tin tôn giáo đã làm cho Mỹ có vai trò hàng đầu về phương tiện truyền thông và lãnh đạo chính trị, do vậy, Mỹ thường mất kiên nhẫn với sự chậm chạp của ngoại giao đa phương.
Australia có thể đóng vai trò quan trọng bằng việc sáng tạo, đưa ra biện pháp khuyến khích Mỹ phải chấp nhận vai trò không phải là độc tôn tại khu vực. Sáng kiến khu vực của Australia thời Chính phủ Hawke – Keating cuối thế kỷ XX, trong đó có các giải pháp hòa bình Campuchia và việc thiết lập Diễn đàn hợp tác kinh tế khu vực Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) là bằng chứng cho thấy, với chính sách độc lập của mình, Australia có thể trở thành một cường quốc bậc trung tích cực trong khu vực.
