Châu Âu: “Cơn sốt” trưng cầu dân ý có thể làm tổn hại dân chủ

Châu Âu dường như đang trải qua một “cơn sốt” trưng cầu dân ý mà khởi đầu là việc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), còn gọi là vấn đề Brexit.

TIN LIÊN QUAN
	Bỉ bị ảnh hưởng nặng nề nếu Anh “chia tay” EU
	Brexit: Thời khắc lịch sử của châu Âu

Có thể nói, các cuộc trưng cầu dân ý được xem là phương tiện thể hiện sự dân chủ mạnh mẽ nhất, qua đó cử tri được nói thẳng về các vấn đề chính trị, kinh tế và xã hội. Tuy nhiên, đằng sau “cơn sốt” này của châu Âu sẽ có những diễn tiến có thể gây tổn hại nền dân chủ.

Nhìn lại các cuộc trưng cầu dân ý được tiến hành ở các nước châu Âu trong một vài năm qua, dễ dàng thấy công cụ dân chủ này thường bị sử dụng sai.

Trước hết, các cuộc trưng cầu dân ý, được tạo ra nhằm bồi đắp và nâng cao tính dân chủ đại diện, lại được sử dụng như một công cụ chính trị để gây áp lực. Ví dụ, đối với cuộc trưng cầu dân ý của Hy Lạp trong cuộc khủng hoảng nợ công, Thủ tướng Alexis Tsipras đã lợi dụng nguyện vọng của người dân Hy Lạp để giành thêm lợi thế đàm phán trước EU và các chủ nợ quốc tế.

Bên cạnh đó, các cuộc trưng cầu dân ý trở thành kênh để người dân công khai những bất bình hơn là quyết định về các vấn đề lớn. Cuộc trưng cầu dân ý ở Hà Lan – ban đầu liên quan đến Thỏa thuận Liên kết giữa EU và Ukraine, đã biến thành cuộc bỏ phiếu phản đối EU của những người hoài nghi về Khu vực đồng Euro (Eurozone).

Ngoài ra, các cuộc trưng cầu dân ý đôi khi che lấp thực chất các vấn đề và kìm hãm sự bùng nổ các cuộc khủng hoảng, khiến cho tình hình càng thêm phức tạp.

chau au con sot trung cau dan y co the lam ton hai dan chu

Ngày 23/6, người dân Anh sẽ đi bỏ phiếu để quyết định nước này ra đi hay ở lại EU. (Nguồn: home.bt.com)

Ông Thúy Hồng Kiên, chuyên gia về châu Âu thuộc Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, nói rằng các cuộc trưng cầu dân ý được tiến hành thường xuyên cho thấy sự thất vọng gia tăng của người dân đối với giới tinh hoa chính trị.

Theo ông Thúy, các cuộc trưng cầu dân ý, được đưa ra để người dân can dự vào chính trị và khiến các chính phủ phải phản hồi, lại là con dao hai lưỡi, bởi chúng lôi kéo quyết tâm của đông đảo người dân nhất, do đó đem lại quyền lực và tính hợp pháp.

Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng, trong một số trường hợp, cử tri bị buộc phải đưa ra quyết định cho những vấn đề phức tạp mà họ có thể không hiểu rõ. Các cuộc trưng cầu dân ý có xu hướng tạo ra ảo tưởng rằng các vấn đề phức tạp có thể diễn đạt bằng những thuật ngữ đơn giản, và lá phiếu thường chỉ đơn thuần là “Có” hay “Không”.

Căn cứ vào tình hình hiện nay ở châu Âu, các cuộc trưng cầu dân ý có thể vẫn tiếp tục diễn ra dồn dập và gây ra những tác động về chính trị và xã hội. Trước mắt, được khuyến khích bởi vấn đề "Brexit", nhiều nước châu Âu được dự đoán cũng sẽ tiến hành trưng cầu dân ý để buộc EU phải thỏa hiệp.

Đặc biệt, các cuộc trưng cầu dân ý sẽ khiến cho việc đạt được đồng thuận ngày càng khó, thậm chí còn làm trầm trọng thêm mâu thuẫn và tạo mầm mống cho chủ nghĩa dân túy. Học giả Stefan Lehne thuộc Viện Carnegie châu Âu nhận xét: “Hiện khó có thể thấy khả năng 28 nước sẽ phê chuẩn hiệp ước cải cách EU”.