Mỹ đang đẩy Trung Quốc và Iran ‘về chung lối’?

Thái Bình
TGVN. Những diễn biến gần đây cho thấy hai đối thủ lớn của Mỹ là Trung Quốc và Iran có thể đã tìm thấy một mục tiêu chung rất lớn.     
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
Đối đầu Mỹ - Iran. Hệ luỵ không tránh khỏi
Quan hệ Mỹ - Trung Quốc: Khúc mắc mới
my dang day trung quoc va iran ve chung loi
Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị trong cuộc gặp tại Bắc Kinh vào tháng 2/2019. (Nguồn: Getty Images)

Bắc Kinh và Tehran đều đang cảm thấy rõ áp lực từ phía Washington. Trung Quốc vướng vào cuộc chiến thương mại đầy cay đắng với Mỹ, trong khi nền kinh tế Iran bị ảnh hưởng trầm trọng bởi các đòn trừng phạt mà chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump tái áp đặt sau khi rời bỏ thỏa thuận hạt nhân 2015.

Tuy nhiên, cả thuế quan và các đòn trừng phạt đều không thể đem đến cho Tổng thống Trump những nhượng bộ mà ông đòi hỏi từ hai quốc gia này. Hơn thế nữa, những diễn biến gần đây cho thấy hai đối thủ của Mỹ có thể đã tìm thấy một mục tiêu chung rất lớn.

Tehran đang gần hơn với Bắc Kinh

Trong phiên họp Quốc hội tuần trước, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif thừa nhận rằng Chính phủ đang “rất tự tin” vào các cuộc đàm phàn về kế hoạch xây dựng quan hệ đối tác 25 năm với Trung Quốc, một kế hoạch có thể thu hút khoản đầu tư trị giá 400 tỷ USD đầu tư từ Trung Quốc trong nhiều lĩnh vực của nền kinh tế Iran.

Một văn bản chi tiết về kế hoạch, dài 18 trang, đã bị tiết lộ trên mạng và chưa rõ nguồn, song hoàn toàn trùng khớp với những thông báo trước đó của Chính phủ Iran. Thỏa thuận được cho là rất quy mô, với tiềm năng tăng cường hợp tác và chia sẻ thông tin tình báo, kể cả những nhiệm vụ chung tại Syria và Iraq.

Thỏa thuận này hứa hẹn sẽ mở cửa để các doanh nghiệp Trung Quốc hiện diện trong ngành đường sắt, cảng biển và viễn thông liên lạc, đồng thời đảm bảo Bắc Kinh sẽ có được nguồn cung dầu mỏ trong 1/4 thế kỷ tới.

Trung Quốc sẽ phát triển một khu vực thương mại tự do tại những địa điểm chiến lược tại Iran, kết nối quốc gia này chặt chẽ hơn với sáng kiến thương mại và phát triển toàn cầu “Vành đai và Con đường”.

Dù được xúc tiến từ năm 2016, trước thời điểm Trump đắc cử Tổng thống, song thời điểm Trung Quốc và Iran thúc đẩy thỏa thuận không tránh khỏi việc làm dấy lên những hoài nghi. Thực tế này khiến khả năng Tổng thống Trump đưa Tehran trở lại bàn đàm phán sau khi rút những cam kết của Mỹ khỏi Kế hoạch Hành động Toàn diện chung (JCPOA) - một thỏa thuận ngoại giao tốn nhiều năm trời để hoàn thành với không ít nỗ lực của các cường quốc, trong đó có cả Trung Quốc - càng trở nên bất khả thi.

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, Iran rõ ràng đang tìm đến Bắc Kinh để cứu vãn tình hình. Và giới chức Trung Quốc, vốn đang có những tranh cãi riêng với Washington, dường như cũng sẵn sàng mạo hiểm.

Nhà báo Farnaz Fassihi và Steven Lee Myers viết trên tờ New York Times: “Trong khi Mỹ chật vật với suy thoái và dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona, chật vật với việc ngày càng cô lập trên phương diện quốc tế, Bắc Kinh đã nhận thấy điểm yếu của Mỹ…

Dự thảo thỏa thuận với Iran cho thấy không giống hầu hết các quốc gia khác, Trung Quốc cho rằng họ đang ở vị thế đủ để thách thức Mỹ, đủ mạnh để chống đỡ các đòn trừng phạt của Mỹ, như những gì họ đang làm trong cuộc chiến thương mại mà Tổng thống Trump kích động”.

Chưa rõ thời điểm thỏa thuận kể trên được thông qua. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên chỉ trả lời báo chí một cách đơn giản rằng “Trung Quốc và Iran có tình hữu nghị truyền thống, hai nước đã giữ liên lạc về việc phát triển quan hệ song phương… Chúng tôi luôn sẵn sàng làm việc với Iran để nhanh chóng thúc đẩy hợp tác trên thực tế”.

Trung Quốc đã dùng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) để ngăn chặn nỗ lực của chính quyền Trump nhằm gia hạn lệnh cấm vận vũ khí với Iran, vốn hết hạn vào cuối năm nay.

Toan tính của Iran

Một số nhà phân tích nước ngoài cho rằng Tehran đã thể hiện thái độ đạo đức giả khi xích lại gần Bắc Kinh.

Karim Sadjadpour, nhà nghiên cứu cấp cao của Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, viết trên trang Twitter: “Chế độ Iran, với tôn chỉ cách mạng là chống lại chủ nghĩa đế quốc Mỹ và các tư tưởng bài Hồi giáo lại đang dự định thông qua một thỏa thuận khiến họ lệ thuộc cả về chiến lược và kinh tế vào chính phủ Trung Quốc, chính phủ đang giam giữ 1 triệu người Hồi giáo trong các trại cải tạo”.

Tất nhiên, tại Iran, mọi chuyện chưa thể ngã ngũ. Thỏa thuận với Trung Quốc cần phải được qua được “ải” Quốc hội, nơi đang được lực lượng cứng rắn kiểm soát, những người vốn đã không hài lòng với cách Tổng thống Hassan Rouhani xử lý dịch Covid-19 và để thỏa thuận hạt nhân thất bại.

Những thành quả ngoại giao tiêu biểu của ông Rouhani đã nhanh chóng “tan thành mây khói” khi nền kinh tế một lần nữa hứng chịu các đòn trừng phạt của Mỹ, và triển vọng mở cửa với phương Tây ngày càng phai nhạt.

Tuy nhiên, việc Iran chuyển hướng sang các quốc gia như Nga và Trung Quốc đã làm dấy lên lo ngại về những gì mà quốc gia này có thể sẽ phải trả giá. Tháng trước, cựu Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad cảnh báo rằng giới lãnh đạo đương nhiệm đang thảo luận một thỏa thuận quy mô mà “không có sự giám sát của Nhà nước”.

Một số nhà chỉ trích thậm chí còn so sánh thỏa thuận này với “Hiệp ước Turkmenchay 1828 giữa Ba Tư cũ và Nga hoàng, theo đó Ba Tư cũ đã phải nhượng một phần lãnh thổ ở phía Nam Caucasus”.

Ngoại trưởng Mohammad Javad Zarif khẳng định tiến trình đàm phán “không hề có điều gì bí mật”, trong khi truyền thông có mối liên hệ với Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) - lực lượng bất đồng chính trị với chính quyền Rouhani - dường như lại ủng hộ hoạt động ngoại giao này.

Tuy nhiên, nhà phân tích cấp cao của Viện các nước Arab vùng Vịnh tại Washington Ali Alfoneh cho rằng “cả ông Zarif và cơ quan ngôn luận của IRGC đều không dám công khai thừa nhận vì sao nước Cộng hòa Hồi giáo lại quyết định ngả về Trung Quốc…

Rõ ràng, trước chiến dịch “gây áp lực tối đa” của chính quyền Mỹ, nước Cộng hòa Hồi giáo đã phải hướng về Trung Quốc để đảm bảo sự tồn tại của mình.

Tổng thống Iran: Chúng tôi trải qua năm khó khăn nhất do trừng phạt và Covid-19

Tổng thống Iran: Chúng tôi trải qua năm khó khăn nhất do trừng phạt và Covid-19

TGVN. Tổng thống Iran Hassan Rouhani ngày 28/6 cho biết, nước ông đang trải qua năm khó khăn nhất do các lệnh trừng phạt của Mỹ ...

Mỹ-Trung Quốc căng thẳng: Chiến tuyến mới

Mỹ-Trung Quốc căng thẳng: Chiến tuyến mới

TGVN. Căng thẳng Mỹ-Trung Quốc tiếp tục gia tăng sau một loạt động thái từ cả hai phía. Không chỉ có chuyện dịch bệnh, lần ...

Quan hệ Mỹ - Trung Quốc: Chiến tranh lạnh mới?

Quan hệ Mỹ - Trung Quốc: Chiến tranh lạnh mới?

TGVN. Đại dịch Covid-19 tác động thế nào đến cạnh tranh chiến lược vốn đã gay gắt giữa Mỹ - Trung Quốc? Giới chuyên gia, ...

(theo Washington Post)

Xem nhiều

Đọc thêm

Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận chính thức khánh thành dự án “Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - Tiểu dự án tại thành phố Phan Rang - Tháp Chàm".
Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Có thể khẳng định rằng AI không còn là một công nghệ của tương lai mà đã và đang định hình lại cục diện địa chính trị.
Viettel Marathon 2024: Khởi đầu hào hứng tại Luang Prabang, Lào

Viettel Marathon 2024: Khởi đầu hào hứng tại Luang Prabang, Lào

Sự kiện chính của Viettel Marathon 2024 được tổ chức tại Luang Prabang, Lào. Hàng ngàn vận động viên từ khắp nơi đã đến nhận racekit.
Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam 'mong muốn làm sâu sắc hơn nữa' quan hệ hợp tác với Cuba

Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam 'mong muốn làm sâu sắc hơn nữa' quan hệ hợp tác với Cuba

Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh Việt Nam mong muốn làm sâu sắc và nâng cao hơn nữa hiệu quả quan hệ hợp tác với Cuba trên tất cả ...
Giải đua Vỏ Lãi 2024: Sự kiện thể thao đặc sắc của đồng bào Khmer

Giải đua Vỏ Lãi 2024: Sự kiện thể thao đặc sắc của đồng bào Khmer

Giải đua Vỏ Lãi mở rộng của đồng bào Khmer khai mạc tại sông Trà Quýt, thị trấn Châu Thành, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng thu hút 1.000 vận ...
Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp ...
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu thức.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Chơi chiêu 'chẳng có gì ngoài tiền' để ủng hộ ông Trump tại chiến địa quyết định, 'đại gia' Elon Musk thách thức tòa án

Chương trình của tỷ phú Elon Musk tặng 1 triệu USD ngẫu nhiên cho cử tri khi tham gia bầu cử Tổng thống Mỹ ngày 5/11 tới vướng vào kiện tụng.
Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Liên hợp quốc cảnh báo về sự lớn mạnh của Houthi

Các chuyên gia Liên hợp quốc cho rằng, kể từ khi xung đột ở Gaza bắt đầu vào năm ngoái, người Houthi đang “lợi dụng tình hình” để “chuyển mình”
Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bầu cử tổng thống Mỹ: Bang Washington huy động Lực lượng vệ binh quốc gia trực chiến, bà Harris và ông Trump bám đuổi sát nút, lâm thế giằng co

Bang Washington huy động trực chiến sau khi có thông tin cũng như lo ngại khả năng xảy ra bạo lực liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024.
Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Sau vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Hwasong-19, Triều Tiên nêu mục đích thử nghiệm vũ khí

Triều Tiên khẳng định cần tăng cường kho vũ khí hạt nhân của mình và hoàn thiện khả năng sẵn sàng tấn công hạt nhân trả đũa nếu cần thiết.
Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Chảo lửa Trung Đông: Israel nói tiêu diệt quan chức cấp cao Hamas, Mỹ điều thêm máy bay B-52 và tàu khu trục phòng thủ tên lửa đạn đạo

Quân đội Israel đã tiêu diệt quan chức cấp cao của Hamas là Izz al-Din Kassab trong một cuộc không kích vào Khan Younis ở phía Nam Dải Gaza.
Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Có thể khẳng định rằng AI không còn là một công nghệ của tương lai mà đã và đang định hình lại cục diện địa chính trị.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Thảm họa vũ khí hạt nhân: Cảnh báo, suy đoán và kịch bản

Thảm họa vũ khí hạt nhân: Cảnh báo, suy đoán và kịch bản

Nga nhiều lần cảnh báo ‘lằn ranh đỏ’. Có người lo sợ về một thảm họa hạt nhân, nhưng cũng có ý kiến cho đó là ‘đe dọa bằng lời nói’!
Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Dư luận về leo thang căng thẳng ở bán đảo liên Triều chưa kịp lắng lại bùng lên với thông tin quân đội Triều Tiên xuất hiện ở Nga.
Tổng thống Phần Lan thăm Trung Quốc: Tìm khuôn khổ mới

Tổng thống Phần Lan thăm Trung Quốc: Tìm khuôn khổ mới

Chuyến thăm Trung Quốc ngày 28 - 31/10 của Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb phản ánh nỗ lực nâng tầm khuôn khổ hợp tác giữa một thế giới đầy biến động.
Tổng tuyển cử tại Nhật Bản: Cần hơn một chiến thắng

Tổng tuyển cử tại Nhật Bản: Cần hơn một chiến thắng

Cuộc tổng tuyển cử sắp tới tại Nhật Bản sẽ là bài kiểm tra khó dành cho liên minh cầm quyền của đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đảng Công minh (Komeito).
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Giải Nobel – Di sản của một thiên tài

Nobel, giải thưởng danh giá bậc nhất thế giới được trao cho các cá nhân và tổ chức đạt những thành tựu lớn lao cho nhân loại theo ý nguyện của Alfred Nobel.
Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

La Francophonie là tên gọi của cộng đồng các quốc gia và vùng lãnh thổ có sử dụng tiếng Pháp, ngôn ngữ được sử dụng nhiều thứ năm trên thế giới...
Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Những biểu hiện của biến đổi khí hậu, sự tác động của El Nino và La Nina khiến 2024 là năm ghi nhận nhiều kỷ lục thiên tai đáng buồn...
Phiên bản di động