Nguy cơ “bình mới, rượu cũ”

Đó là quan điểm của giảng viên Nguyễn Quốc Vương (khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội), hiện là nghiên cứu sinh về giáo dục lịch sử tại Đại học Kanazawa (Nhật Bản) với TG&VN về Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể mới được công bố.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nguy co binh moi ruou cu Chương trình giáo dục phổ thông mới: Cần sự "thay máu" triệt để
nguy co binh moi ruou cu Tập huấn “học qua hành” theo dự án Giáo dục STEM

Nhiều ý kiến cho rằng Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể quá tham vọng, ôm đồm, cồng kềnh và nặng nề so với yêu cầu của xã hội. Các nhà làm chương trình đưa ra những mục tiêu quá cao so với thực tế. Quan điểm cá nhân của ông về vấn đề này như thế nào?

Bản thân tôi khi đọc Dự thảo nhận thấy vấn đề của chương trình không phải “quá tham vọng” mà là chưa chạm tới và chưa đạt được nhiều điểm cơ bản nhất. Ví dụ, trong chương trình phải thể hiện rõ “triết lý giáo dục” - thứ quyết định kết quả về sau thì lại chưa thấy có mặt trong Dự thảo.

nguy co binh moi ruou cu
Anh Vương với một trong những cuốn sách của mình. (Ảnh nhân vật cung cấp)

Có nhiều người nghĩ rằng triết lý giáo dục thể hiện trong toàn bộ cơ cấu chương trình, nội dung giáo dục cụ thể chứ không cần phát biểu thành câu chữ rõ ràng. Tuy nhiên, đó là lối tư duy nguy hiểm vì không phải ai cũng là người làm chương trình và nghĩ như người làm chương trình. Sự mập mờ đó sẽ gây khó cho những người thực thi và toàn xã hội.

Có phải lúc này chúng ta cần đánh giá nghiêm túc các chương trình đã có để thấy rõ ưu - nhược điểm; có thể kế thừa, thay đổi, bổ sung một cách hợp lý nhất?

Trong cải cách giáo dục và hẹp hơn là cải cách chương trình có hai công việc cần làm. Thứ nhất, nghiên cứu, tổng kết hiện trạng giáo dục để làm rõ xem nó đạt được thành tựu gì, đã và đang đối mặt với các vấn đề nào cần giải quyết. Thứ hai là phác thảo, thiết kế ra phương án cải cách có tham khảo các mô hình tiên tiến.

Tuy nhiên, trong lần cải cách này, công việc thứ nhất chưa được tiến hành nghiêm túc và công bố kết quả rộng rãi. Khi chưa “khám”, chỉ ra đúng căn nguyên thì sẽ không thể chữa được bệnh. Việc không ý thức sâu sắc được vấn đề và thể hiện rõ, công khai những vấn đề của nền giáo dục hiện tại sẽ gây khó cho công cuộc cải cách. Nguy cơ “bình mới, rượu cũ” hay “dẫm vào vết xe đổ” sẽ nảy sinh từ đó.

 Vậy giá trị cốt lõi của dự thảo mới này là gì? Chương trình đã thực sự có “linh hồn” hay chưa?

Tôi có cảm giác chương trình vẫn thiếu yếu tố làm toát lên toàn bộ tư tưởng của cuộc cải cách lần này. Chương trình mới chưa thể hiện được khía cạnh: “Tóm lại nền giáo dục mà chúng ta muốn tạo ra có tên gọi là gì? Nó nhắm tới mục đích nào ở phương diện con người cũng như xã hội?”.

Anh Nguyễn Quốc Vương là người viết và dịch tám cuốn sách về giáo dục, trong đó tiêu biểu là những cuốn như “Cải cách giáo dục Nhật Bản”; “Môn Sử không chán như em tưởng”; “Hướng dẫn học tập môn Xã hội”...

Ông có đề xuất gì vào lúc này?

Cải cách giáo dục vừa cần quyết liệt, nhanh chóng nhưng cũng cần thận trọng. Theo tôi, khi chưa có chuẩn bị kỹ lưỡng thì cần làm chậm và chắc. Trong khi làm cần phải lắng nghe các ý kiến phản biện, kể cả các ý kiến chỉ trích gay gắt. Cần tôn trọng các cuộc tranh luận và có cơ chế dân chủ đảm bảo cạnh tranh lành mạnh giữa các nhóm tham gia làm chương trình sách giáo khoa.

Nhìn vào các cuộc cải cách giáo dục trên thế giới sẽ thấy, cải cách giáo dục từ “dưới lên” cũng quan trọng ngang bằng với cải cách giáo dục từ “trên xuống”. Chúng ta cần phải tôn trọng và tạo điều kiện cho cải cách từ “dưới lên” với các thực tiễn giáo dục phong phú, phát triển đa dạng.

Để cho dễ hiểu, tôi muốn nói rõ rằng thực tiễn giáo dục là những gì giáo viên và học sinh, rộng hơn là trường học, làm trong thực tế dựa trên đặc điểm, tình hình cụ thể ở đó. Ở nước ta từ trước đến nay là “trên áp xuống” với nội dung, cách dạy, chương trình chung cho tất cả học sinh, giáo viên ở bất cứ địa phương nào. Vậy nên, thường thì cấp dưới và giáo viên chỉ là “anh thợ” thừa hành mà thôi. Bây giờ, khi cải cách giáo dục, chấp nhận cơ chế một chương trình nhiều sách giáo khoa thì phải công nhận sự phong phú, tức là thừa nhận sự độc lập tương đối của các thực tiễn giáo dục.

Đối chiếu với các nước trên thế giới, ông nhận định thế nào về cách làm dự thảo chương trình của Việt Nam? Chúng ta có thể học được gì từ các nước, thưa ông?

Sau năm 1945, ở Nhật có cơ quan chuyên làm chương trình giáo dục. Cứ 10 năm họ thay đổi chương trình một lần. Vì thế, họ làm rất kỹ, khoa học và nghiêm túc. So với cách thức soạn thảo ở Nhật, tôi nhận thấy cách thức soạn thảo ở Việt Nam có phần vội vàng. Việt Nam đang thiếu các chuyên gia và các cơ quan chuyên nghiên cứu phát triển chương trình một cách chuyên nghiệp, có kết quả cao.

Thực tế, khi làm vội vàng và thiếu nền tảng học thuật làm bệ đỡ, chương trình sẽ rơi vào tình trạng “đẽo cày giữa đường” và bị cuốn theo những tranh luận có tính chất cảm tính hoặc các ý kiến nằm ngoài chuyên môn. Trong giáo dục, lắng nghe ý kiến của đại chúng rất quan trọng. Nhưng nếu cải cách giáo dục bị cuốn theo đại chúng mà thiếu sự tham gia tích cực của các nhà chuyên môn, cải cách sẽ không thể tới đích, thậm chí sẽ gặp nguy hiểm.

Theo tôi, để cải cách giáo dục thành công thì cần cái nhìn hệ thống và toàn diện. Không nên hiểu cải cách giáo dục chỉ đơn giản là cải cách chương trình, sách giáo khoa và chăm chăm vào chuyện đó. Cải cách hệ thống hành chính giáo dục là một vấn đề quan trọng, then chốt nhưng lại rất ít người bàn. Thực tế, khi hệ thống hành chính giáo dục không được cải cách thì chương trình mới cho dù có tốt đến mấy cũng sẽ bị vô hiệu hóa hoặc không phát huy hết được tác dụng.

Xin cảm ơn ông!

nguy co binh moi ruou cu Hướng tới kế hoạch hành động giáo dục bao trùm trong APEC

Chiều 11/5, trong khuôn khổ Hội nghị lần thứ hai các quan chức cao cấp (SOM2) trong năm APEC 2017, Nhóm công tác về phát ...

nguy co binh moi ruou cu Ngành giáo dục “đón đầu” cuộc Cách mạng 4.0 ra sao?

Ngành giáo dục nước ta nói chung, giới trẻ nói riêng cần phải “lột xác” như thế nào trước cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0?

nguy co binh moi ruou cu Đổi mới giáo dục nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Chiều 31/3, tại thành phố Huế, Hội nghị ASEM về “Giáo dục sáng tạo và xây dựng nguồn nhân lực vì phát triển bền vững” ...

Nguyệt Anh (thực hiện)

Xem nhiều

Đọc thêm

Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận chính thức khánh thành dự án “Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - Tiểu dự án tại thành phố Phan Rang - Tháp Chàm".
Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Có thể khẳng định rằng AI không còn là một công nghệ của tương lai mà đã và đang định hình lại cục diện địa chính trị.
Viettel Marathon 2024: Khởi đầu hào hứng tại Luang Prabang, Lào

Viettel Marathon 2024: Khởi đầu hào hứng tại Luang Prabang, Lào

Sự kiện chính của Viettel Marathon 2024 được tổ chức tại Luang Prabang, Lào. Hàng ngàn vận động viên từ khắp nơi đã đến nhận racekit.
Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam 'mong muốn làm sâu sắc hơn nữa' quan hệ hợp tác với Cuba

Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam 'mong muốn làm sâu sắc hơn nữa' quan hệ hợp tác với Cuba

Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh Việt Nam mong muốn làm sâu sắc và nâng cao hơn nữa hiệu quả quan hệ hợp tác với Cuba trên tất cả ...
Giải đua Vỏ Lãi 2024: Sự kiện thể thao đặc sắc của đồng bào Khmer

Giải đua Vỏ Lãi 2024: Sự kiện thể thao đặc sắc của đồng bào Khmer

Giải đua Vỏ Lãi mở rộng của đồng bào Khmer khai mạc tại sông Trà Quýt, thị trấn Châu Thành, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng thu hút 1.000 vận ...
Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp ...
Khám phá bí mật đằng sau Hello Kitty: Từ biểu tượng đến siêu sao toàn cầu

Khám phá bí mật đằng sau Hello Kitty: Từ biểu tượng đến siêu sao toàn cầu

Nhân vật Hello Kitty, do công ty Nhật Bản Sanrio sở hữu, đã trở thành một biểu tượng văn hóa toàn cầu. Kể từ khi ra đời đã tạo ra tổng doanh thu ước tính ...
Quy định quan trọng từ năm 2025: Người dùng CMND, CCCD cần biết

Quy định quan trọng từ năm 2025: Người dùng CMND, CCCD cần biết

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp nội dung quy định quan trọng từ năm 2025 mà người dùng CMND, CCCD cần biết.
Một hòn đảo ở Bắc Cực hoàn toàn biến mất do băng tan chảy

Một hòn đảo ở Bắc Cực hoàn toàn biến mất do băng tan chảy

Ngày 31/10, Hiệp hội địa lý LB Nga thông báo hòn đảo Mesyatsev biến mất khỏi quần đảo Franz Josef của Nga ở Bắc Cực.
Đầu tháng 11, núi Phú Sĩ không có tuyết sau 130 năm

Đầu tháng 11, núi Phú Sĩ không có tuyết sau 130 năm

Lần đầu tiên sau 130 năm, núi Phú Sĩ - biểu tượng của Nhật Bản - không có tuyết tới đầu tháng 11 do biến đổi khí hậu.
Khung cảnh ngổn ngang sau trận lũ quét kinh hoàng ở Tây Ban Nha

Khung cảnh ngổn ngang sau trận lũ quét kinh hoàng ở Tây Ban Nha

Trận lũ quét mới đây ở vùng Valencia (Tây Ban Nha) đã khiến 158 người thiệt mạng, ô tô dồn thành đống ngổn ngang trên đường phố ngập ngụa bùn đất.
Bác sĩ trẻ Đỗ Trung Kiên trở thành Tiktoker, viết sách dạy tiếng Anh cho sinh viên Y khoa

Bác sĩ trẻ Đỗ Trung Kiên trở thành Tiktoker, viết sách dạy tiếng Anh cho sinh viên Y khoa

Đam mê dịch thuật, bác sĩ Đỗ Trung Kiên (27 tuổi, sinh sống tại Hà Nội) đã quyết định lập kênh TikTok nhằm phổ cập tiếng Anh cho các sinh viên Y khoa.
8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

Tiêu thụ trà matcha mỗi ngày giúp não bộ tỉnh táo, giảm căng thẳng, kiểm soát cân nặng và đường huyết, hỗ trợ sức khỏe đường ruột và giảm cân.
Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Thiếu máu lên não là tình trạng máu lên não không đủ, khiến tế bào não không được nuôi dưỡng, là một dấu hiệu cảnh báo nhồi máu não.
Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Thiếu hụt vitamin C hay E ảnh hưởng đến khả năng giữ ẩm, bảo vệ tế bào da khỏi tổn thương do môi trường, khiến da khô, lão hóa nhanh.
Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết và phù hợp với sự thay đổi của bối cảnh kinh tế - xã hội thì việc xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số ...
Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Ngày 20/10, hơn 2.000 người đã tham dự sự kiện '5.000 bước chân hạnh phúc - Ngày hội đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam 2024'.
Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy là tình trạng cơ vùng vai gáy co cứng gây đau, kèm theo các hạn chế vận động khi quay cổ hoặc quay đầu.
Phiên bản di động