Nhiều kỳ vọng trên vai nữ tổng thống Mexico tương lai

Theo các cuộc thăm dò dư luận gần đây, hai ứng cử viên hiện đang dẫn đầu trong cuộc đua giành vị trí tổng thống Mexico là bà Xóchitl Galvez đại diện cho liên minh tranh cử Fuerza y Corazón por México (Sức mạnh và Trái tim vì Mexico) và bà Claudia Sheinbaum Pardo, ứng cử viên của liên minh tranh cử Sigamos Haciendo Historia (Chúng ta cùng làm nên lịch sử).

Báo cáo của công ty thăm dò dư luận hàng đầu châu Mỹ Mitofsky từ ngày 3-6/5 cho thấy, bà Sheinbaum, 62 tuổi, gốc Do Thái, đồng minh thân cận của Tổng thống đương nhiệm dẫn đầu với 48,9% ý kiến ủng hộ, tiếp đến là bà Xóchitl với 28,1%. Đứng ở vị trí thứ 3 là ông Álvarez Máynez thuộc Movimiento Ciudadano (Phong trào Công dân) với 10,3 %.

Sau cuộc tranh luận cuối cùng trước thềm bầu cử ngày 19/5, kết quả các cuộc thăm dò tiếp tục nghiêng về ứng viên Claudia Sheinbaum với khoảng 20 điểm cách biệt so với đối thủ chính, nữ thượng nghị sĩ đối lập Xóchitl.

Sự cách biệt lớn này được duy trì trong suốt những tháng vận động tranh cử, do đó nhiều khả năng bà Sheinbaum sẽ giành được thắng lợi và được Tổng thống Andrés Manuel López Obrador chuyển giao quyền lực vào tháng 10 tới.

Đặt lên bàn cân hai ứng viên

Cuộc tranh luận cuối cùng trước thềm bầu cử đặt ra những thách thức lớn đối với nhà lãnh đạo kế nhiệm của Mexico trong các vấn đề về an ninh, di cư, buôn bán ma túy, đầu tư, sản xuất và thương mại tại khu vực biên giới với Mỹ.

Năm 2018, bà Sheinbaum đã trở thành nữ thị trưởng đầu tiên của thành phố Mexico. Trong suốt nhiệm kỳ của mình, bà Sheinbaum thể hiện khả năng quản lý tốt, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh. Số liệu thống kê cho thấy các vụ giết người và tội phạm tại thủ đô trong giai đoạn 2018-2023 đã giảm lần lượt 50% và 60%.

Phát biểu tại cuộc tranh luận trước thềm bầu cử, ứng viên của liên minh “Chúng ta cùng làm nên lịch sử” đã trình bày rõ chính sách an ninh chống lại sự miễn trừ trong cuộc chiến chống ma túy do các chính phủ tiền nhiệm và đối thủ đưa ra.

Trong chiến dịch tranh cử, ứng viên Sheinbaum được cho là sẽ tiếp tục theo đuổi các chính sách và dự án của Tổng thống López Obrador, hứa hẹn thúc đẩy mạnh mẽ chính sách xã hội, cải cách cơ quan tư pháp, tăng cường Lực lượng Vệ binh quốc gia nhằm giải quyết tình trạng mất an ninh tại các địa phương.

Bên cạnh đó, bà Sheinbaum cũng đề xuất hợp nhất các dự án chiến lược về truyền thông và cơ sở hạ tầng hay còn gọi là “Cuộc chuyển đổi lần thứ tư” (4T) bao gồm việc xây dựng sân bay Felipe Ángele, nhà máy lọc dầu Dos Bocas, tuyến đường sắt Maya, tuyến đường sắt liên đại dương tại eo đất Tehuantepec và mua lại hãng hàng không Mexicana de Aviación.

Đối phó với làn sóng di cư, cựu Thị trưởng Thành phố Mexico nhấn mạnh sự cần thiết giải quyết nguyên nhân gốc rễ nhằm tránh các trường hợp công dân Mexico di cư sang Mỹ bị trục xuất.

Trong khi đó, ứng viên của liên minh “Sức mạnh và Trái tim vì Mexico” Xóchitl hứa hẹn sẽ cải thiện các chương trình xã hội bao gồm lương hưu cho người trên 60 tuổi, học bổng phổ thông cho trẻ em và thanh thiếu niên.

Đưa ra một chiến lược an ninh mới, bà Xóchitl tự khẳng định sẽ là tổng thống có tư cách đối đầu với tội phạm.

Nhấn mạnh tiềm năng của Mexico trong việc duy trì các mối quan hệ với các nước khu vực Bắc Mỹ và Nam Mỹ, ứng viên này lên án các băng nhóm đưa người di cư trái phép, đồng thời khẳng định “sẽ mang lại trật tự cho biên giới phía Nam”.

Tác động tới chính sách đối ngoại của Mexico

Theo trang mạng thống kê trực tuyến Statista của Đức, Mexico và Brazil cùng được xếp hạng là nền kinh tế lớn nhất khu vực Mỹ Latinh và Caribe tính theo tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2023.

Tháng 2/2024, truyền thông Mexico đưa tin lần đầu tiên sau 20 năm, Mexico đã vượt Trung Quốc trở thành nước xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ lớn nhất sang Mỹ trong năm 2023.

Trong quan hệ thương mại với Trung Quốc, Mexico luôn bị thâm hụt trong suốt 30 năm qua do kim ngạch xuất khẩu nguyên liệu thô thấp hơn so với giá trị nhập khẩu hàng hóa từ Bắc Kinh. Tuy nhiên, các công ty Trung Quốc đầu tư vào Mexico trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là hậu cần-phân phối, viễn thông, dịch vụ tài chính, ô tô, điện tử, phụ tùng ô tô, vật tư y tế và các ngành sản xuất.

Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung gia tăng, Mexico được xem là chủ thể trung tâm khu vực để hai cường quốc triển khai các dự án tại Mỹ Latinh.

Mặc dù các vấn đề này không nằm trong sự quan tâm chính của cử tri Mexico, nhưng cả hai ứng viên đều đề xuất chính sách đối ngoại với màu sắc khác nhau trong các cuộc tranh luận trước thềm bầu cử vừa qua.

Bà Xóchitl mô tả chính sách đối ngoại hiện nay của Mexico là “một thảm họa”, đồng thời cam kết trụ cột trong chính sách đối ngoại của bà nếu trở thành tổng thống sẽ tập trung vào vấn đề tôn trọng nhân quyền, tự do và bảo vệ người di cư. Do vị trí địa lý, Mexico sẽ tận dụng các mối quan hệ quốc tế để phát triển.

Trong khi đó, bà Sheinbaum, ứng viên của Đảng Morena cầm quyền, ca ngợi các thành tựu đạt được của chính phủ đương nhiệm. Bên cạnh đó, bà Sheinbaum cũng lên án các cuộc đảo chính và nhấn mạnh sự cần thiết bảo vệ chủ quyền và nền hòa bình; cam kết tăng cường các mối quan hệ với Mỹ và Canada, bên cạnh các nước trong khu vực Mỹ Latinh và Caribe, cũng như tổ chức Cộng đồng các nước Mỹ Latinh và Caribe (CELAC).

Đại diện cho phong trào nữ quyền ở Mỹ Latinh

Khẩu hiệu “Đây là thời điểm dành cho phụ nữ” trong cuộc bầu cử báo hiệu một kỷ nguyên mới đang đến gần với Mexico, trong đó chính phủ sẽ do nữ giới lãnh đạo, đặc biệt trong bối cảnh phong trào nữ quyền đang được ưu tiên thúc đẩy tại Mỹ Latinh và trên toàn thế giới.

Mặc dù vậy, hai ứng cử viên tổng thống Mexico có những khác biệt rõ ràng trong quan điểm về nữ quyền. Trên cơ sở dự án 4T, bà Sheinbaum kêu gọi “chủ nghĩa nữ quyền xã hội”, giải quyết các nguyên nhân sâu xa của bạo lực và bất bình đẳng.

Trong khi đó, ứng viên Xóchitl kêu gọi phá bỏ các rào cản về chức vụ để tạo điều kiện cho phụ nữ, hãy coi trọng phụ nữ trong các quyết định và vị trí lãnh đạo. Tuy nhiên, ứng viên này bị lật lại quá khứ từng từ chối lên tiếng ủng hộ quyền quyết định về cơ thể phụ nữ vào năm 2023.

Cả hai ứng viên Sheinbaum và Xóchitl đều đưa ra các đề xuất ngăn chặn bạo lực đối với phụ nữ. Song rõ ràng, nhà lãnh đạo là nữ giới chưa hoàn toàn bảo đảm mang lại một chính phủ có quan điểm công chúng, ngay cả đối với các vấn đề liên quan đến nữ quyền. Do đó, các cuộc tranh cãi và phản đối về cách nhìn của nữ tổng thống tương lai vẫn đang diễn ra. Đây sẽ là thách thức mà phong trào nữ quyền cần giải quyết.

Kết quả các cuộc thăm dò hiện nay cho thấy phần lớn cử tri Mexico kỳ vọng chiến thắng thuộc về liên minh “Chúng ta cùng làm nên lịch sử” để tiếp tục thúc đẩy các chương trình, chính sách giải quyết vấn đề di cư, bạo lực chính trị, giảm khoảng cách giàu nghèo, cũng như giải quyết những thách thức trong khu vực.

Tương lai của Mexico với nhiều kỳ vọng của cử tri sẽ được đặt lên vai nữ tổng thống kế nhiệm xứng đáng.