Thượng đỉnh Nga - châu Phi có giúp Moscow "đi sau về trước"?

Phan Quân
TGVN. Thượng đỉnh Nga - châu Phi tại Sochi ngày 23 – 24/10 là cơ hội để Moscow có chiến lược tổng thể, dài hạn trong quan hệ hợp tác với các nước "lục địa đen". Bình luận của Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc Đức nêu sáng kiến mới kiểm soát tình hình Syria, kéo Nga vào cuộc
thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc Nga điều 2 máy bay ném bom Tu-160 đến Nam Phi, nghi mang theo vũ khí hạt nhân
thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc
Logo sự kiện Thượng đỉnh và Diễn đàn Kinh tế Nga - châu Phi. (Nguồn: Summitafrica.ru)

Dự kiến, 43/54 nguyên thủ các quốc gia châu Phi sẽ tham dự Thượng đỉnh và Diễn đàn Kinh tế Nga - châu Phi tại Sochi ngày 23-24/10. Con số này thể hiện sự quan tâm đặc biệt của nguyên thủ các quốc gia châu Phi với sáng kiến của Moscow.

Quan trọng hơn, xây dựng một chính sách về châu Phi là điều Nga mong muốn từ lâu, bởi trước đó Mỹ và Trung Quốc đã triển khai các kế hoạch toàn diện để tăng cường hợp tác, xây dựng ảnh hưởng tại khu vực đầy tiềm năng này.

Từ năm 2013, Trung Quốc đã nhận thức rõ tầm quan trọng của châu Phi, coi đây là khu vực then chốt bên cạnh Nam Á trong Sáng kiến Vành đai Con đường. Bắc Kinh đã trực tiếp xây dựng hàng loạt dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn tại các quốc gia chiến lược, thông qua những khoản cho vay nhiều tỷ USD. Trong giai đoạn 2005–2018, đầu tư và hợp đồng xây dựng của Trung Quốc vào khu vực Hạ Sahara đã lên tới 300 tỷ USD. Hàng hóa Trung Quốc dần tràn ngập các thị trường địa phương.

Song từ năm 2017, các quốc gia châu Phi đã thận trọng hơn trong chấp thuận các khoản vay từ Trung Quốc, sau khi Kenya và Uganda lao đao vì Bắc Kinh ngừng cấp vốn 4,9 tỷ USD cho chương trình phát triển hạ tầng ở Đông Phi.

Về phần Mỹ, cuối tháng 12/2018, Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton đã công bố chính sách châu Phi mới với tên “châu Phi thịnh vượng”. Theo đó, Washington sẽ hỗ trợ doanh nghiệp của mình đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và tầng lớp trung lưu tại châu Phi, thúc đẩy quan hệ kinh tế, tạo dựng cơ hội làm ăn; cam kết bảo vệ sự độc lập của khu vực này, củng cố lợi ích Mỹ, đồng thời tài trợ tập trung cho các quốc gia với những mục tiêu chiến lược cụ thể.

Tuy nhiên, tương lai của chính sách này đang bị bỏ ngỏ sau sự ra đi của ông Bolton và ưu tiên nguồn lực ngày một lớn cho chủ trương “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Donald Trump.

thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc
Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Ai Cập Abdel Fattah el-Sisi sẽ gặp gỡ bên lề Thượng đỉnh Nga - châu Phi. (Nguồn: AP)

Năm lý do chính

Trong bối cảnh đó, Nga nhận thấy nhu cầu, cơ hội mở rộng sự hiện diện tại châu Phi thông qua hợp tác về chính trị, kinh tế và quân sự bởi một số lý do chính như sau.

Thứ nhất, châu Phi có vị thế địa chính trị quan trọng, với các tuyến giao thương hàng hải trên Biển Đỏ và Đại Tây Dương. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều năm qua, các tàu Mỹ thường xuyên tuần tra ở Ấn Độ Dương, kiểm soát Biển Đỏ và kênh đào Suez tới Trung Đông. Trung Quốc cũng đã thiết lập căn cứ quân sự tại Djibouti.

Thứ hai, châu Phi có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú. Đặc biệt, nhiều nước có trữ lượng dầu mỏ và khí đốt lớn như Angola, Libya và Chad... Đây là cơ hội lớn cho các tập đoàn khai khoáng với công nghệ tiên tiến, giàu kinh nghiệm của Nga.

Thứ ba, với 820 triệu dân, châu Phi là thị trường tiềm năng để các doanh nghiệp của Nga, vốn gặp khó khăn do cấm vận của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU), khai phá.

Thứ tư, dù có vị trị địa chính trị cùng nhiều tiềm năng, song các nước châu Phi thường xuyên đối mặt bất ổn chính trị, xung đột tôn giáo và sắc tộc. Trong bối cảnh đó, với tiềm lực quân sự sẵn có, Nga hướng tới mở rộng hợp tác quốc phòng với các quốc gia này, nhằm đảm bảo an ninh địa phương, qua đó nâng cao uy tín của Moscow, sẵn sàng xây dựng và đóng góp cho hòa bình.

Thứ năm, Nga có quan hệ hữu nghị truyền thống với các nước châu Phi. Năm 1947, ngay khi Chiến tranh Lạnh nổ ra, Moscow đã phát triển quan hệ với một số quốc gia tại đây nhằm tạo đối trọng với Washington, song chiến lược này đã bị đóng băng sau sự tan rã của Liên Xô. Được khởi động lại dưới thời Tổng thống Vladimir Putin, song nó chỉ thực sự được chú ý trở lại vào năm 2014, thời điểm Nga bị cấm vận. Khi đó, thượng đỉnh lần đầu tiên giữa Nga và châu Phi sắp tới tại Sochi có thể mang tới bước ngoặt cần thiết trong quan hệ truyền thống ấy.

thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc
Máy bay ném bom chiến lược TU-160 của Nga dự kiến sẽ thăm Nam Phi thời gian tới. (Nguồn: AP)

Tạo sự khác biệt

Tuy nhiên, cách triển khai chiến lược sẽ đóng vai trò then chốt quyết định xem liệu Moscow có thể “đi sau về trước” hay không. Trả lời phỏng vấn TASS trước thềm Thượng đỉnh, ông Putin nhấn mạnh Nga sẽ cạnh tranh văn minh, hợp pháp trong hợp tác với châu Phi, thay vì “sử dụng áp lực, hăm dọa, tống tiền các chính phủ... nhằm tìm cách lấy lại ảnh hưởng đã mất, thống trị các thuộc địa cũ dưới vỏ bọc mới, qua đó thu lợi nhuận tối đa và bóc lột châu Phi”. Tôn chỉ của Moscow là “các vấn đề châu Phi phải do châu Phi giải quyết”.

Đây là điểm khác biệt trong chính sách của Nga so với hai ông lớn còn lại, đặc biệt là Trung Quốc. Khi "lục địa đen" đang cảnh giác với các khoản vay từ Bắc Kinh, tuyên bố của ông Putin thực sự hợp thời và cần thiết.

Ngoài ra, Nga nhấn mạnh vào khía cạnh hợp tác quốc phòng, hỗ trợ các hoạt động gìn giữ hòa bình, bảo đảm an ninh cho quốc gia sở tại. Cuối tháng 9, Moscow đã điều máy bay vận tải Antonov AN-124 chuyển máy bay trực thăng quân sự Mi-17, xe tải quân sự cùng nhiều khí tài đến phía Bắc Mozambique, giúp chính quyền Maputo tiêu diệt lực lượng Hồi giáo nổi dậy. Tương tự, Nga cho biết sẽ cử hai máy bay ném bom chiến lược TU-160 thăm Nam Phi, nhằm mở rộng quan hệ với quốc gia này. Trong 5 năm qua, Nga đã ký hiệp ước hợp tác quốc phòng với ít nhất 28 nước châu Phi và hiện là nhà cung cấp vũ khí hàng đầu châu Phi với 35% trên toàn châu lục.

Quan trọng hơn, hợp tác quốc phòng bền chặt là tiền đề để Moscow làm sâu sắc hơn quan hệ kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp Nga mở rộng hoạt động, xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường chưa có nhiều sự cạnh tranh đến từ các tập đoàn quốc tế lớn.

Cuối cùng, Nga và các nước châu Phi có thể tăng cường hợp tác chính trị, tìm kiếm sự ủng hộ lẫn nhau trên các tổ chức, diễn đàn quốc tế. Vị thế của một cường quốc thường được xác định không chỉ dựa trên sức mạnh cứng, khả năng xây dựng, áp đặt luật chơi mà còn ở hệ thống đồng minh, bạn bè, đối tác.

Hợp tác cùng các quốc gia châu Phi, với vị trí địa chiến lược, tiềm năng phong phú, thị trường rộng lớn và mối quan hệ truyền thống là cơ hội Nga cần tận dụng để tái khẳng định vị thế cường quốc của mình trong thế kỷ XXI.

thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc Điểm tên Mỹ khi nhận định về thuật ngoại giao, Ngoại trưởng Nga ám chỉ điều gì?

TGVN. Ngày 20/10, trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Rossiya-1 của Nga, Ngoại trưởng nước này Sergey Lavrov nhận định rằng, một số nước áp dụng ...

thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc Lãnh đạo Chechnya: Tìm được đồng minh, Nga đang phát triển mối quan hệ anh em với thế giới Arab

TGVN. Người đứng đầu khu vực Chechnya của Nga, Ramzan Kadyrov cho biết, Nga đã tìm được các đồng minh ở Saudi Arabia và Các ...

thuong dinh nga chau phi co giup moscow di sau ve truoc Mỹ đã bắt đầu đưa quân sang trấn an các nước Baltic vì... Nga

TGVN. Mỹ đã bắt đầu tiến hành đưa binh sĩ nước này đến Lithuania để tiến hành các cuộc tập trận chung.

Đọc thêm

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp Việt Nam (VELP) 2024 và làm ...
Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Đại sứ Bùi Văn Nghị và đoàn công tác của Đại sứ quán Việt Nam tại Brazil đã có chuyến thăm làm việc tại thành phố Rio de Janeiro, bang ...
Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay - XSTV 29/3/2024. ket qua xo so tra vinh. XSTV thứ 6. kết quả xổ số Trà ...
Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Sáu nước dọc sông Lan Thương - Mekong cùng giải quyết thách thức tài nguyên nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và phúc lợi người dân.
Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Iran bị trừng phạt vì cấp tên lửa cho Nga, Philippines cứng rắn với Trung Quốc, Cố vấn cảnh báo lực lượng Ukraine bị 'đình trệ', Trung Quốc-Nga-Iran tập trận
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động