Vai trò của UAE trên bàn cờ địa chính trị mới ở Trung Đông

Nguyệt Ánh
Tác giả Navdeep Suri* đã đăng bài phân tích trên trang Observer Research Foundation về vai trò hoà giải tích cực của UAE trên bàn cờ địa chính trị mới ở Trung Đông.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Vai trò của UAE trên bàn cờ địa chính trị mới ở Trung Đông
Quốc vương của Qatar Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani (phải) gặp Cố vấn An ninh Quốc gia UAE Sheikh Tahnoun bin Zayed al-Nayhan, tại Doha, Qatar, ngày 26/8. (Nguồn: Qatar News Agency)

Ván bài địa chính trị ở Trung Đông một lần nữa bị xáo trộn. Lần này, Cố vấn An ninh Quốc gia quyền lực của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) Sheikh Tahnoun bin Zayed Al Nahyan là người thực hiện các động thái hòa giải.

Sau chuyến thăm đột phá đến Thổ Nhĩ Kỳ ngày 18/8, ông Sheikh Tahnoun đã có mặt ở Qatar vào ngày 26/8 để làm trung gian hòa giải.

Hai chuyến đi này có thể được coi là một phần trong cách tiếp cận mới của UAE nhằm giảm thiểu các xung đột trong khu vực và tập trung vào phát triển kinh tế, như tuyên bố chính thức từ Abu Dhabi.

Hoặc có thể UAE đang cố gắng thừa nhận một cách muộn màng rằng, trò chơi “tổng bằng 0” giữa Ankara với Doha đã kết thúc và thời điểm để thiết lập lại đã quá muộn.

Gốc rễ phức tạp

Trước tiên, chuyến thăm của ông Sheikh Tahnoun tới Ankara là cuộc tiếp xúc cấp cao đầu tiên giữa UAE và Thổ Nhĩ Kỳ kể từ tháng 4/2016, khi Ngoại trưởng Çavuşoğlu đến thăm Abu Dhabi trong một nỗ lực nhằm bắc cầu quan hệ nhưng không thành công.

Hai quốc gia đã đứng ở hai phía đối lập của “Mùa Xuân Arab”, với một bên gồm Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar thể hiện sự ủng hộ rõ đối với sự trỗi dậy của các phong trào Hồi giáo như Tổ chức Anh em Hồi giáo (MB) ở Ai Cập. Mohammed Morsi, ứng cử viên đứng đầu MB, đã được bầu làm Tổng thống Ai Cập vào năm 2012.

Qatar sau đó đã cung cấp gần 8 tỷ USD để hỗ trợ chính phủ non trẻ của ông Morsi, còn Thổ Nhĩ Kỳ trợ giúp tích cực về ngoại giao và chính trị.

Trong khi đó, UAE và Saudi Arabia coi cách tiếp cận của MB là một mối đe dọa đang nổi lên cần phải được xử lý “từ trong trứng nước”, vì vậy đã hỗ trợ tích cực cho cơ quan quốc phòng và an ninh của đất nước kim tự tháp.

Tuần đầu tiên của tháng 7/2013 đã chứng kiến sự kiện kịch tính khi quân đội Ai Cập “đáp trả” các cuộc biểu tình “tự phát” rầm rộ ở thủ đô Cairo và lật đổ ông Morsi.

Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar cay đắng đổ lỗi cho UAE về cuộc đảo chính đưa Tướng Abdel Fattah al Sisi lên nắm quyền ở Ai Cập. Ông này đã trở thành đồng minh thân cận của UAE và Saudi Arabia trong khi Istanbul và Doha trở thành nơi ẩn náu cho các thủ lĩnh của MB.

Ván đầu tiên của cuộc chiến tranh ủy nhiệm lần thứ nhất rõ ràng đã thuộc về Abu Dhabi và Riyadh, và UAE có thể tuyên bố một cách khá hài lòng rằng, họ đã đảo ngược làn sóng chính trị Hồi giáo mới chớm nở.

Tuy nhiên, Qatar có những con bài khác và đã tìm thấy một đối tác luôn sẵn sàng, thể hiện qua tham vọng của Tổng thống Erdoğan về việc khôi phục một số vị thế đã mất của Thổ Nhĩ Kỳ trong Thế giới Hồi giáo.

Algeria-Morocco cắt đứt quan hệ ngoại giao: Giọt nước tràn ly

Algeria-Morocco cắt đứt quan hệ ngoại giao: Giọt nước tràn ly

Mâu thuẫn đằng sau bức màn thống nhất

Chiến trường chuyển từ Iraq sang Syria và từ Ai Cập sang Libya, khi Ankara và Doha thường phối hợp hành động để ngăn chặn tham vọng của Riyadh và Abu Dhabi.

Kênh truyền hình Al Jazeera của Qatar là lực lượng đặc biệt quan trọng trong các trận chiến này. Lượng khán giả theo dõi đông ở các nước Arab khiến kênh truyền thông này trở thành một nền tảng mạnh mẽ cho những tiếng nói bất mãn như Youssef al Qaradawi, giáo sĩ Ai Cập có trụ sở tại Doha, và tư tưởng của nhóm MB - tổ chức vẫn tiếp tục đưa ra những bài thuyết giảng trên kênh tiếng Arab của Al Jazeera.

Những mâu thuẫn cuối cùng đã trở nên quá lớn để có thể giải quyết đằng sau bức màn ảo tưởng về sự thống nhất ở Vùng Vịnh.

Ngày 5/6/2017, các nhà ngoại giao đã được mời đến trụ sở Bộ Ngoại giao ở Abu Dhabi để tham dự một cuộc họp đặc biệt do Quốc vụ khanh lúc bấy giờ là Tiến sĩ Anwar Gargash chủ trì.

Các nhà ngoại giao đã nhận được tin về việc UAE (cùng với Saudi Arabia, Bahrain và Ai Cập) quyết định cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar, đồng thời áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt liên quan đến kinh tế và du lịch.

Mục tiêu là trừng phạt một chế độ ngoan cố, hay can thiệp vào công việc nội bộ của các nước láng giềng.

Song kế hoạch cô lập Qatar đã không phát huy tác dụng khi Thổ Nhĩ Kỳ đề nghị hỗ trợ quân sự cho Doha, các đường tiếp tế thay thế được đưa ra đi vòng qua thị trấn cảng Jebel Ali ở Dubai.

Thông điệp từ hai chuyến thăm

Hội nghị thượng đỉnh Al Ula ở Saudi Arabia vào ngày 5/1/2021 đã chính thức chấm dứt “chiến tranh lạnh” giữa Bộ tứ Vùng Vịnh và Doha.

Saudi Arabia và Ai Cập là hai nước có những động thái đầu tiên, nhanh chóng khôi phục quan hệ ngoại giao và dỡ bỏ mọi lệnh trừng phạt. Còn rạn nứt với UAE sẽ mất nhiều thời gian hơn để hàn gắn.

Các chuyến thăm của ông Sheikh Tahnoun tới Ankara và Doha chính là nhằm giải quyết vấn đề này.

Tin liên quan
OPEC bất hòa, nền chính trị dầu mỏ Trung Đông lung lay, giá dầu thế giới sẽ đi về đâu? OPEC bất hòa, nền chính trị dầu mỏ Trung Đông lung lay, giá dầu thế giới sẽ đi về đâu?

Trong phần lớn thập kỷ qua, Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar thích sử dụng tầm ảnh hưởng để hậu thuẫn các lực lượng “Hồi giáo” trong khi Abu Dhabi đứng sau những nhân vật được ủy nhiệm như Tướng Khalifa Haftar ở Libya.

Không có bên nào giành chiến thắng. Giá dầu sụt giảm và tác động của đại dịch Covid-19 đối với nền kinh tế khu vực đã trở thành chất xúc tác để xem xét lại hiện trạng.

Với việc UAE chuẩn bị đăng cai tổ chức Dubai Expo 2020 bị trì hoãn do dịch bệnh và Qatar chuẩn bị cho Vòng chung kết Giải vô địch bóng đá thế giới của FIFA 2022, lý do chính đáng để chấm dứt tranh cãi và trở nên thân thiện hơn ngày càng rõ ràng.

Chiến trường chuyển từ Iraq sang Syria và từ Ai Cập sang Libya khi Ankara và Doha thường phối hợp hành động để ngăn cản tham vọng của Riyadh và Abu Dhabi.

Do đó, không có gì ngạc nhiên khi thông điệp được đưa ra từ 2 chuyến thăm là tập trung vào đầu tư, phát triển kinh tế và thịnh vượng.

Ông Anwar Gargash, hiện đang là Cố vấn về ngoại giao của Tổng thống UAE, đã gọi cuộc gặp của ông Sheikh Tahnoun với Tổng thống Erdoğan là “lịch sử và tích cực”, trong khi nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ nói với báo chí rằng, ông đã thảo luận về các lĩnh vực cụ thể mà UAE có thể đầu tư vào Thổ Nhĩ Kỳ.

Về cuộc gặp với ông Sheikh Tamim ở Doha, ông cho rằng chuyến thăm nhằm “xây dựng những nhịp cầu hợp tác và thịnh vượng với các nước anh em và bạn bè”.

Đồng thời khẳng định, cuộc gặp là một ví dụ về “trụ cột chính trong chính sách của UAE” và họ đã “lật ngược tình thế bất đồng và hướng tới một tương lai tích cực”.

Do đó, việc bình thường hóa quan hệ giữa UAE, Thổ Nhĩ Kỳ và Qatar có thể sẽ tạo ra một động lực mới ở khu vực.


*Navdeep Suri là Giám đốc Trung tâm Ngoại giao Kinh tế Mới (CNED) của Ấn Độ. Lĩnh vực nghiên cứu của ông bao gồm chính sách ngoại giao công chúng và quyền lực mềm, chính sách châu Phi và ngành công nghiệp gia công phần mềm công nghệ thông tin của Ấn Độ.

Tình hình Afghanistan: Tổng thống Ghani đang lưu vong tại UAE, khẳng định ‘ra đi để tránh đổ máu’

Tình hình Afghanistan: Tổng thống Ghani đang lưu vong tại UAE, khẳng định ‘ra đi để tránh đổ máu’

Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani ngày 18/8 cho biết ông rời Afghanistan nhằm tránh một kịch bản đổ máu cho đất nước, đồng thời nói ...

Vì sao Israel ra lệnh đóng băng một thỏa thuận ký với UAE sau 'hòa bình'?

Vì sao Israel ra lệnh đóng băng một thỏa thuận ký với UAE sau 'hòa bình'?

Ngày 25/7, Bộ Bảo vệ Môi trường Israel quyết định hoãn thực thi một thỏa thuận vận chuyển dầu đã ký với Các Tiểu vương ...

(theo Observer Research Foundation)

Đọc thêm

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái và đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp tại Hoa Kỳ

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái sẽ dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Chương trình Lãnh đạo cao cấp Việt Nam (VELP) 2024 và làm ...
Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Bang Rio de Janeiro, Brazil mong muốn đẩy mạnh hợp tác giáo dục, du lịch, văn hoá với Việt Nam

Đại sứ Bùi Văn Nghị và đoàn công tác của Đại sứ quán Việt Nam tại Brazil đã có chuyến thăm làm việc tại thành phố Rio de Janeiro, bang ...
Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay 29/3/2024. KQXSTV thứ 6

XSTV 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Trà Vinh hôm nay - XSTV 29/3/2024. ket qua xo so tra vinh. XSTV thứ 6. kết quả xổ số Trà ...
Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Sáu nước dọc sông Lan Thương - Mekong cùng giải quyết thách thức tài nguyên nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và phúc lợi người dân.
Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Iran bị trừng phạt vì cấp tên lửa cho Nga, Philippines cứng rắn với Trung Quốc, Cố vấn cảnh báo lực lượng Ukraine bị 'đình trệ', Trung Quốc-Nga-Iran tập trận
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Chuyến đi của Tổng thống Pháp tới Brazil được cho là làm nồng ấm trở lại mối quan hệ băng giá dưới thời Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro.
Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Sự hiện diện của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tại Seoul lần này cũng cho thấy quan hệ đồng minh tiếp tục gắn kết chặt chẽ giữa Mỹ và Hàn Quốc.
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Phiên bản di động