Vụ khủng bố ngày 11/9 đã thay đổi quan hệ Mỹ-Trung như thế nào?

Huy Sơn
Trung Quốc đã tận dụng vụ khủng bố 11/9 để hướng sự chú ý của Mỹ sang hợp tác chống khủng bố, song không thể ngăn căng thẳng Mỹ-Trung bùng phát thập kỷ sau đó.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
buoi-sang-119-toi-te-nhat-trong-lich-su-nuoc-my-1
Vụ tấn công ngày 11/9 tác động tới quan hệ Mỹ-Trung. Ảnh: Đài Tưởng niệm Quốc gia 11/9 tại New York, Mỹ. (Nguồn: AP)

Chớp cơ hội cải thiện

Trước sự kiện 11/9 cách đây 20 năm, quan hệ Mỹ-Trung đã có dấu hiệu rạn nứt, đặc biệt thể hiện rõ qua vụ đánh bom vô tình của Mỹ vào Đại sứ quán Trung Quốc ở Belgrade (1999). Trong chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2000, ông George W. Bush đã miêu tả Trung Quốc là đối thủ “cạnh tranh chiến lược”. Ít lâu sau, vụ va chạm tháng 4/2001 giữa máy bay quân sự hai bên gần đảo Hải Nam khiến căng thẳng và ngờ vực gia tăng.

Vì vậy, ngay sau vụ khủng bố ngày 11/9, ban lãnh đạo Trung Quốc đã thấy cơ hội để thay đổi tình thế, khi ưu tiên của Mỹ giờ đã chuyển sang cuộc chiến chống khủng bố. Trong bối cảnh đó, Washington cần hỗ trợ của Bắc Kinh tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc để có thể phát động một cuộc tấn công nhắm vào Afghanistan.

Tổng Bí thư Giang Trạch Dân là một trong những nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên điện đàm với ông Bush ngay ngày hôm sau (12/9) gửi lời chia buồn và đề nghị hỗ trợ.

Thiện chí này đã được đền đáp và quan hệ song phương đã có dấu hiệu cải thiện. Năm 2002, Mỹ đồng ý đưa Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (ETIM) vào danh sách tổ chức khủng bố. Liên minh châu Âu và Liên hợp quốc hành động tương tự. Washington cũng kiềm chế kêu gọi ủng hộ ủng hộ Đài Loan (Trung Quốc) độc lập.

Tháng 11/2020, Bộ Ngoại giao Mỹ đã loại bỏ ETIM khỏi danh sách khủng bố với lý do nhóm này đã ngừng hoạt động trong thập niên qua. Song theo giới quan sát, trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Trung, Washington lo Bắc Kinh có thể dùng danh nghĩa chống khủng bố cho hành động tại Tân Cương (Trung Quốc).

Thay đổi nhanh chóng

Vụ tấn công ngày 11/9 không chỉ tác động trực tiếp tới quan hệ Mỹ-Trung, mà còn ảnh hưởng tới định hướng chính sách của cả hai quốc gia tới tận ngày nay.

Sau cú sốc ấy, Mỹ đã cải tổ an ninh quốc gia, cơ cấu lại các cơ quan tình báo, đồng thời tập trung nhiều nguồn lực và tài nguyên vào khu vực Trung Đông.

Trong khi đó, Trung Quốc duy trì tăng ngân sách quốc phòng hàng năm ở mức 12%/năm, với ngân sách quốc phòng năm 2021 dự kiến đạt 209 tỷ USD. Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất đã khiến Bắc Kinh nhìn rõ sự yếu kém và lạc hậu của Quân đội giải phóng Nhân dân Trung Hoa (PLA). Từ đó, Trung Quốc đã đẩy mạnh cải tổ PLA nhằm đương đầu với mọi thách thức bên ngoài đang đe dọa “ổn định xã hội”, vị thế của quốc gia này.

Đồng thời, Bắc Kinh duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế vượt bậc, đồng thời chú trọng bảo vệ các dòng chảy thương mại ngày càng tăng của mình trên toàn cầu.

Ngoài ra, Trung Quốc đã tận dụng hiệu quả lực lượng ủy thác và quan hệ nước ngoài, đặc biệt là Pakistan. Từ năm 1999, Bắc Kinh đã sử dụng quan hệ với Islamabad để gây áp lực, buộc Taliban phải vô hiệu hóa các tay súng Duy Ngô Nhĩ đóng tại Afghanistan.

Không chỉ vậy, Trung Quốc cũng tìm kiếm quan hệ với Taliban khi đề xuất thiết lập các đường bay thẳng tới Afghanistan và xây dựng mạng lưới viễn thông tại đây, hay thậm chí còn thúc đẩy nỗ lực giúp lực lượng này có được sự công nhận của cộng đồng quốc tế.

Căng thẳng tiếp tục

Tuy nhiên, bước vào thập niên thứ hai sau ngày 11/9, giới phân tích cho rằng quan hệ Mỹ-Trung đã căng thẳng trở lại và leo thang chưa từng có trong những năm gần đây, với cạnh tranh toàn diện và sâu sắc trong mọi lĩnh vực từ chính trị, kinh tế tới quân sự.

Triển vọng đưa quan hệ Mỹ-Trung trở lại thời kỳ nồng ấm như sau ngày 11/9, khi ông George W. Bush xuất hiện tại Thế vận hội Bắc Kinh 2008, đã xa vời hơn bao giờ hết.

“Mỹ cần hiểu rằng vị thế toàn cầu của mình bây giờ đã khác. Đồng thời, Trung Quốc nên nhận thức rằng mình sẽ không thể trở thành bá quyền duy nhất trên thế giới”. (PGS. Sean Roberts, Đại học George Washington)

Nước Mỹ dưới thời ông Donald Trump, sau đó là ông Joe Biden, đã và đang thách thức Trung Quốc, dù là trên mặt trận ngoại giao, thương mại, quân sự hay vấn đề Đài Loan. Đáp lại, với tiềm lực mới, Bắc Kinh tỏ ra ngày càng cứng rắn và sẵn sàng đối đầu khi cần thiết. Cạnh tranh song phương gay gắt, cùng lập trường về mối quan hệ “có tổng bằng không” của một bộ phận chính giới ở cả hai quốc gia đã khiến thế giới lo ngại.

Theo Tiến sỹ Lý Thành, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc thuộc Viện Brookings (Mỹ), Trung Quốc lo rằng sự rút lui vội vã của lính Mỹ khỏi Afghanistan không chỉ gây bất ổn ở biên giới, mà còn khiến chia rẽ đảng phái tại xứ cờ hoa sâu sắc hơn. Khi đó, phe diều hâu tại Mỹ sẽ có dịp trút giận vào Trung Quốc.

Song ý kiến khác cho rằng hai bên còn nhiều lợi ích chung trong hợp tác chống biến đổi khí hậu, phòng dịch Covid-19, kiểm soát căng thẳng ở Đông Á, hay ngăn Afghanistan trở thành cứ địa mới của chủ nghĩa khủng bố.

Theo PGS. Sean Roberts tại Đại học George Washington (Mỹ), hợp tác chỉ khả thi một khi hai bên nhận thức rõ ràng về tình trạng hiện nay: “Mỹ cần hiểu rằng vị thế toàn cầu của mình bây giờ đã khác. Đồng thời, Trung Quốc nên nhận thức rằng mình sẽ không thể trở thành bá quyền duy nhất trên thế giới”.

Mỹ cảnh báo nguy cơ khủng bố trước thềm dịp tưởng niệm 20 năm sự kiện 11/9

Mỹ cảnh báo nguy cơ khủng bố trước thềm dịp tưởng niệm 20 năm sự kiện 11/9

Ngày 13/8, Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) đã đưa ra một cảnh báo mới về nguy cơ khủng bố trước thềm dịp tưởng ...

HBO ra mắt phim về sự hồi sinh của thành phố New York sau vụ khủng bố ngày 11/9

HBO ra mắt phim về sự hồi sinh của thành phố New York sau vụ khủng bố ngày 11/9

TGVN. WarnerMedia vừa cho biết, đạo diễn gạo cội người Mỹ Spike Lee đang thực hiện một bộ phim tài liệu cho kênh HBO về ...

(theo South China Morning Post)

Bài viết cùng chủ đề

Cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc

Đọc thêm

Australia và Trung Quốc chuẩn bị tiến hành Đối thoại chiến lược và ngoại giao

Australia và Trung Quốc chuẩn bị tiến hành Đối thoại chiến lược và ngoại giao

Ngoại trưởng Penny Wong sẽ có cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị khi nhà ngoại giao hàng đầu của Bắc Kinh có chuyến công du Canberra.
Từ bài học ở Biển Đỏ, nhận diện rủi ro kết nối hàng hải trên Biển Đông

Từ bài học ở Biển Đỏ, nhận diện rủi ro kết nối hàng hải trên Biển Đông

Từ câu chuyện hiện nay ở Biển Đỏ có thể hình dung ra những thách thức đối với hàng hải ở Biển Đông nếu những bất đồng không được kiểm ...
Thủ môn Đặng Văn Lâm phục hồi thể lực sau chấn thương với chuyên gia Nhật Bản

Thủ môn Đặng Văn Lâm phục hồi thể lực sau chấn thương với chuyên gia Nhật Bản

Thủ môn Đặng Văn Lâm cho biết, quá trình hồi phục chấn thương tiến triển tốt nhờ có sự hỗ trợ của chuyên gia người Nhật Bản Ryo Asano.
Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Argentina

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Argentina

Chiều 19/3, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đón và hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao, Ngoại thương và Tôn giáo Argentina Diana Mondino.
Mỹ quy định tốc độ Internet băng rộng mới cao hơn 4 lần so với chuẩn cũ

Mỹ quy định tốc độ Internet băng rộng mới cao hơn 4 lần so với chuẩn cũ

Mỹ vừa đưa ra quy định mới về tốc độ băng rộng cố định buộc các nhà mạng phải cung cấp Internet cố định có tốc độ tải xuống 100 ...
Tòa án Anh kết luận về người tự nhận là "cha đẻ" Bitcoin

Tòa án Anh kết luận về người tự nhận là "cha đẻ" Bitcoin

Tòa án Anh vừa đưa ra kết luận về Craig Wright, người luôn tự nhận là cha đẻ của “Bitcoin” - đồng tiền điện tử lớn nhất thế giới tính ...
Australia và Trung Quốc chuẩn bị tiến hành Đối thoại chiến lược và ngoại giao

Australia và Trung Quốc chuẩn bị tiến hành Đối thoại chiến lược và ngoại giao

Ngoại trưởng Penny Wong sẽ có cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị khi nhà ngoại giao hàng đầu của Bắc Kinh có chuyến công du Canberra.
Nhật Bản đăng cai đối thoại quốc phòng với các quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 2

Nhật Bản đăng cai đối thoại quốc phòng với các quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 2

Cuộc họp diễn ra trước thềm Hội nghị lãnh đạo Quần đảo Thái Bình Dương lần thứ 10, dự kiến diễn ra vào tháng 7 tới tại Tokyo, Nhật Bản.
Bị phạt 464 triệu USD, tỷ phú Donald Trump... không đủ tiền mặt để kháng cáo dù sắp đến hạn, điều gì sẽ xảy ra?

Bị phạt 464 triệu USD, tỷ phú Donald Trump... không đủ tiền mặt để kháng cáo dù sắp đến hạn, điều gì sẽ xảy ra?

Ông Donald Trump phải nộp phạt tổng cộng 464 triệu USD liên quan vụ kiện vì tội gian lận tài chính ở New York.
Xung đột Nga-Ukraine: Ông Zelensky thúc giục Quốc hội Mỹ mở 'hầu bao', Thổ Nhĩ Kỳ không vui vì EU

Xung đột Nga-Ukraine: Ông Zelensky thúc giục Quốc hội Mỹ mở 'hầu bao', Thổ Nhĩ Kỳ không vui vì EU

Tổng thống Ukraine hối thúc Quốc hội Mỹ về việc viện trợ quân sự cho Kiev, cho rằng điều này rất quan trong trong xung đột của nước này với Nga.
Ngoại trưởng Mỹ đến Philippines

Ngoại trưởng Mỹ đến Philippines

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã tới thủ đô Manila của Philippines và sẽ có cuộc gặp ba bên với những người đồng cấp nước chủ nhà và Nhật Bản.
Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khoảng 1.000 công dân Mỹ yêu cầu Bộ Ngoại giao nước này hỗ trợ để rời Haiti, trong bối cảnh khủng hoảng nghiêm trọng tại quốc gia Mỹ Latinh.
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu về Ukraine mới đây tại Paris với những lời kêu gọi tiếp tục hỗ trợ Ukraine nhưng đã không đưa ra được biện pháp cụ thể nào.
Hoàn thiện cấu trúc an ninh của NATO: ‘Hành trình Odyssey’ đã kết thúc!

Hoàn thiện cấu trúc an ninh của NATO: ‘Hành trình Odyssey’ đã kết thúc!

Khác với Phần Lan, hành trình trở thành thành viên NATO của Thụy Điển gập ghềnh, khó lường và kéo dài hơn rất nhiều.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan là tháng thứ Chín trong lịch Hồi giáo, được xem là tháng linh thiêng nhất trong năm đối với người Hồi giáo trên toàn thế giới.
Vụ vượt ngục gây 'sốc' và mối quan hệ với các băng đảng khét tiếng ở Haiti

Vụ vượt ngục gây 'sốc' và mối quan hệ với các băng đảng khét tiếng ở Haiti

Bất ổn chính trị, băng đảng tội phạm mọc lên như nấm khiến cuộc sống của người dân Haiti bị đe dọa nghiêm trọng, khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng.
‘Guồng máy’ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia

‘Guồng máy’ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia

Mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia có vai trò quan trọng đối với hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.
Phiên bản di động