Chiến lược Quốc phòng Mỹ: Nga, Trung Quốc và hơn thế nữa

Phan Quân
Thách thức từ Nga và Trung Quốc là trọng tâm, nhưng không phải là điểm đáng chú ý duy nhất trong Chiến lược Quốc phòng Mỹ mới được công bố.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin. (Nguồn: AP)
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin. (Nguồn: AP)

Ngày 27/10, Bộ Quốc phòng Mỹ đã công bố Chiến lược Quốc phòng Mỹ (NDS), Báo cáo cập nhật về tình hình bố trí vũ khí hạt nhân Mỹ (NPR) và Báo cáo về phòng thủ tên lửa (MDR).

Đây là lần đầu tiên Lầu Năm Góc công bố đồng loạt ba văn kiện chiến lược này. Đáng chú ý, chỉ gần hai tuần trước, Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ cũng công bố Chiến lược An ninh quốc gia (NSS), thay thế cho Chỉ dẫn Chiến lược An ninh quốc gia tạm thời hồi tháng Ba vừa qua. Vậy hai tài liệu khác nhau như thế nào? Bản NDS đầu tiên của chính quyền Tổng thống Joe Biden có điểm gì đặc biệt?

Vừa giống, vừa khác

Đầu tiên, NSS liệt kê các ưu tiên về an ninh quốc gia và hướng giải quyết chung về đối ngoại, còn NDS diễn giải kỹ hơn các mối đe dọa đã nêu trong NSS, từ đó vạch ra chủ trương chính sách cho các lực lượng vũ trang Mỹ lên kế hoạch tác chiến, chiến lược, phân bổ lực lượng, xây dựng và hiện đại hóa quân đội…

Thêm vào đó, theo quy định của Quốc hội Mỹ, các bản NDS sẽ được công bố định kỳ 4 năm/lần. Kể từ khi được triển khai vào năm 1997, tiền thân của NDS, Báo cáo Quốc phòng 4 năm (QDR) đã trải qua 5 lần cập nhật (1997, 2001, 2006, 2010 và 2014). Khi QDR bị bãi bỏ vào năm 2018, NDS đã tiếp tục chu trình này.

Ngược lại, từ khi xuất hiện năm 1987, NSS chưa bao giờ là tài liệu định kỳ. Đặc biệt, kể từ năm 2000, văn bản chiến lược này có xu hướng xuất hiện vào nửa đầu nhiệm kỳ của mỗi đời Tổng thống Mỹ, cụ thể như năm 2002 và 2006 (đầu nhiệm kỳ I và đầu nhiệm kỳ II của ông George W. Bush), năm 2010 và năm 2015 (đầu nhiệm kỳ I và đầu nhiệm kỳ II của ông Barack Obama), năm 2018 (đầu nhiệm kỳ I của ông Donald Trump) và năm 2022 (đầu nhiệm kỳ của ông Joe Biden).

Như vậy, NDS phản ánh định hướng phát triển xuyên suốt của quân đội xứ cờ hoa, trong khi NSS lại thể hiện quan điểm, lập trường của từng chính quyền Mỹ.

Song việc NDS và NSS năm 2022 được công bố cách nhau chưa đầy nửa tháng phản ánh mối quan hệ chặt chẽ giữa công tác đối ngoại, an ninh và nền quốc phòng Mỹ dưới thời ông Joe Biden. Đồng thời, như thường lệ, nhiều vấn đề trong NSS đã xuất hiện trở lại ở NDS. Thách thức chiến lược, an ninh từ “đối thủ” Trung Quốc và Nga là một trong số đó.

Nga và Trung Quốc

Tương tự như NSS, NDS coi Trung Quốc là “đối thủ” lớn nhất với cụm từ “cạnh tranh chiến lược” và “dài hạn”. Trong khi đó, nguy cơ từ Nga mang tính “cấp thiết” hơn, phản ánh bản chất của môi trường đối đầu giữa hai nước. Đây là sự thay đổi rõ ràng so với bản NDS năm 2018, vốn coi Nga là thách thức hàng đầu.

Chuyên gia Catherine Sendak, người từng công tác tại Văn phòng Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, NSS đánh giá mối đe dọa từ Nga là đặc biệt nghiêm trọng và đòi hỏi cần hành động sớm để ngăn chặn, đặc biệt thông qua mạng lưới đồng minh và đối tác. Song theo bà, NDS vẫn cho rằng về bản chất, thách thức do Điện Kremlin tạo ra chỉ mang tính cục bộ và bất đối xứng.

Việc tập trung vào khía cạnh quân sự mà quên đi các quyết sách khác có tầm ảnh hưởng khu vực cũng như toàn cầu của Moscow có thể để lại hậu quả khôn lường.

Chuyên gia John K. Culver tại Trung tâm Trung Quốc toàn cầu (Mỹ) lại quan tâm cách Bắc Kinh diễn giải tài liệu quốc phòng từ Washington. Việc Lầu Năm Góc đặt trọng tâm vào các “chiến dịch” cho thấy quân đội Mỹ và đơn vị liên quan sẽ tích cực triển khai nhiều hoạt động quân sự để chiếm ưu thế trên thực địa. Điều này có thể khiến Bắc Kinh đẩy nhanh tiến trình hiện đại hóa Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa (PLA), thậm chí khiến Trung Quốc quyết đoán hơn với Mỹ và đồng minh tại châu Á - Thái Bình Dương.

Đặc biệt, việc NDS đề cập nỗ lực hỗ trợ và hiệp đồng tác chiến chung với đồng minh, đối tác có thể khiến vấn đề Đài Loan thêm căng thẳng.

Thích ứng và bảo toàn vị thế

Tuy nhiên, điểm trọng tâm đối với các chuyên gia, quân sự và giới quan sát trong bản NDS lần này lại đến từ cụm từ “răn đe kết hợp” (integrated deterrence). Theo đó, song song với sức mạnh quân sự, Washington sẽ sử dụng cả áp lực chính trị, kinh tế và mạng lưới đồng minh để ngăn chặn nguy cơ quân sự với Mỹ.

Trong khi đó, nhà nghiên cứu Leah Scheunemann, cựu Trợ lý đặc biệt cho Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ về chính sách, nhận định “răn đe kết hợp” là khái niệm tương đối phức tạp và NDS năm 2022 đã đề cập chi tiết hơn đến vấn đề này, thay vì chỉ nêu cụm từ “răn đe” đơn thuần như trong bản NDS năm 2018.

Trên góc độ “răn đe kết hợp” về các mối đe dọa hiện nay, không khó để hiểu tại sao NDS đã “hạ cấp” Nga, từ “cạnh tranh nước lớn” xuống “nguy cơ cấp thiết”.

Một câu chuyện khác được giới chuyên gia quan tâm là sự trở lại của cụm từ “chống tiếp cận/chống xâm nhập” (A2/AD). Theo nhà nghiên cứu Leah Scheunemann, trong bối cảnh Nga và Trung Quốc dùng A2/AD để hạ thấp lợi thế của Mỹ về vũ khí quy ước, lực lượng hạt nhân hay mạng lưới đồng minh, Lầu Năm góc sẽ tập trung phát triển vũ khí “xuyên thủng hệ thống phòng ngự từ xa”.

Đồng thời, NDS năm 2022 kiến nghị tăng cường nghiên cứu và phát triển các công nghệ quân sự mới như tên lửa vượt siêu âm, không gian mạng, trí tuệ nhân tạo và vũ khí năng lượng định hướng. Tài liệu này khẳng định Mỹ sẽ “đưa thêm yếu tố biến đổi khí hậu” vào đánh giá các mối đe dọa và tính đến khả năng chống chịu của các thiết bị quân sự trước “các hiện tượng thời tiết cực đoan” trong các quy định về huấn luyện, trang bị và tác chiến của các lực lượng vũ trang. Đây cũng là thay đổi thú vị so với bản NDS năm 2018 thời ông Donald Trump.

Cuối cùng, bản NPR năm 2022 không nhắc tới các lực lượng tên lửa hành trình mang đầu đạn hạt nhân phóng từ biển (SLCM-N). Trước đó, bản NPR năm 2018 từng coi đây là “sự hiện diện phi chiến lược cần thiết tại khu vực” và “năng lực phản ứng đáng tin cậy” trước tấn công hạt nhân giới hạn. Theo chuyên gia Alyxandra Marine tại Trung tâm Scowcroft (Mỹ), năm 2022, nếu NDS được “định hình” quanh Trung Quốc thì NPR để đối phó Nga.

Tài liệu về chiến lược hạt nhân của Mỹ một lần nữa cho thấy Lầu Năm Góc mong muốn tránh sử dụng vũ khí hạt nhân bằng mọi giá, song vẫn có thể ngăn chặn tối đa các tấn công hạt nhân từ đối thủ với vũ khí quy ước đã triển khai.

Có thể nói, bản NDS năm 2022 đã ít nhiều phác họa môi trường chiến lược biến động phức tạp, cũng như nỗ lực của Lầu Năm Góc nhằm thích ứng trước những thay đổi này để bảo toàn vị thế cường quốc quân sự của nước Mỹ trên thế giới.

Chiến lược Quốc phòng mới của Washington: Chuyên gia Mỹ bình luận, có thể khuyến khích Trung Quốc mở rộng năng lực quân sự

Chiến lược Quốc phòng mới của Washington: Chuyên gia Mỹ bình luận, có thể khuyến khích Trung Quốc mở rộng năng lực quân sự

Cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng dưới thời Tổng thống Mỹ Bill Clinton, ông Chas Freeman nhận định: "Chiến lược này xác nhận và ...

Hàn Quốc, Mỹ tăng cường hợp tác an ninh và chiến lược

Hàn Quốc, Mỹ tăng cường hợp tác an ninh và chiến lược

Mỹ và Hàn Quốc mới đây nhất trí tích cực hợp tác triển khai các khí tài chiến lược, diễn tập chung và mở rộng ...

Chiến lược An ninh quốc gia Mỹ: Vừa giống, vừa khác

Chiến lược An ninh quốc gia Mỹ: Vừa giống, vừa khác

Dù có nét tương đồng so với các bản trước, song bản Chiến lược An ninh quốc gia Mỹ dưới thời ông Joe Biden vẫn ...

Chiến lược an ninh quốc gia Mỹ: Washington phải thắng trong cuộc 'chạy đua vũ trang kinh tế' với Trung Quốc

Chiến lược an ninh quốc gia Mỹ: Washington phải thắng trong cuộc 'chạy đua vũ trang kinh tế' với Trung Quốc

Ngày 12/10, Mỹ đã công bố chiến lược an ninh quốc gia mới, trong đó tái khẳng định tầm quan trọng của việc hợp tác ...

Xung đột Nga-Ukraine: 'Chất xúc tác' khiến Nhật Bản quyết tâm đổi mới chiến lược quốc phòng

Xung đột Nga-Ukraine: 'Chất xúc tác' khiến Nhật Bản quyết tâm đổi mới chiến lược quốc phòng

Trong bối cảnh quốc tế phức tạp như hiện nay, đặc biệt là trước xung đột Nga-Ukraine, Nhật Bản đang quyết tâm đổi mới chiến ...

Đọc thêm

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3, kết quả xổ số Vietlott Mega thứ 6 ngày 29/3/2024. xổ số Mega 645

Vietlott 29/3 - xổ số Vietlott Mega 29/3. Trực tiếp xổ số Vietlott hôm nay 29/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott Mega 645 hôm nay.
XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3, Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay 29/3/2024. KQXSVL thứ 6

XSVL 29/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vĩnh Long hôm nay - XSVL 29/3/2024. xo so vinh long. KQXSVL thứ 6. kết quả xổ số Vĩnh Long ...
XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3 - kết quả xổ số ngày 29 tháng 3. trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. xo so mien nam. SXMN ...
XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3, trực tiếp kết quả xổ số Bình Dương hôm nay 29/3/2024. KQXSBD thứ 6

XSBD 29/3 - Trực tiếp xổ số Bình Dương hôm nay - XSBD 29/3/2024. xo so binh duong. KQXSBD thứ 6. kết quả xổ số Bình Dương ngày 29 tháng ...
XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3 - xổ số hôm nay 29/3. trực tiếp xổ số miền Trung 29/3/2024. kết quả xổ số miền Trung hôm nay. xổ số miền Trung thứ 6. SXMT ...
XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3 - Trực tiếp xổ số miền Bắc 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ ...
Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Hợp tác tài nguyên nước trong khuôn khổ Lan Thương - Mekong thể hiện sự đoàn kết khu vực

Sáu nước dọc sông Lan Thương - Mekong cùng giải quyết thách thức tài nguyên nước, thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực và phúc lợi người dân.
Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Tin thế giới 28/3: Mỹ rút quân khỏi Niger, Nga gia tăng tấn công Ukraine, Australia hủy vụ kiện Trung Quốc

Iran bị trừng phạt vì cấp tên lửa cho Nga, Philippines cứng rắn với Trung Quốc, Cố vấn cảnh báo lực lượng Ukraine bị 'đình trệ', Trung Quốc-Nga-Iran tập trận
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga tối 22/3.
Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp khẳng định thành ý với Brazil về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân

Pháp mong muốn chia sẻ kiến thức kỹ thuật với Brazil trong khi vẫn tôn trọng mọi cam kết không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Ukraine hạ 26 UAV một đêm, Nga tuyên bố đanh thép về F-16, thế mạnh của Ấn Độ giữa xung đột Moscow-Kiev

Nga cho rằng, nếu phương Tây cung cấp cho Ukraine máy bay tiêm kích F-16, điều đó cũng sẽ không làm thay đổi tình hình trên chiến trường.
Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Hàn Quốc cảnh giác động thái mới của Triều Tiên, thảo luận cùng Mỹ-Nhật Bản tìm cách hợp tác an ninh

Triều Tiên dường như đang chuẩn bị cho vụ phóng vệ tinh do thám tiếp theo, mặc dù không có dấu hiệu cho thấy vụ phóng sắp xảy ra.
Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Nghi phạm khủng bố đến từ Tajikistan: Tiếng chuông cảnh tỉnh cho Nga và thế giới

Việc 4 nghi phạm vụ tấn công nhà hát ở Nga hôm 22/3 đều mang quốc tịch Tajikistan khiến sự chú ý đổ dồn về quốc gia Trung Á này.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động