Kỷ niệm 50 năm Ngày ký kết Hiệp định Paris (27/01/1973-27/01/2023):

Hiệp định Paris về Việt Nam: Những điều khoản ký kết và thực hiện

PGS. TS. Hà Minh Hồng
Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh
Hiệp định Paris là kết quả của một cuộc hội đàm lịch sử trong cuộc chiến tranh giữa Việt Nam và Hoa Kỳ từ năm 1954-1975, nhiều nội dung đã phải trải qua cả đấu trí trên bàn đàm phán và đấu lực trên chiến trường mới được ký kết.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Hội nghị Định ước quốc tế về Hiệp định Paris về Việt Nam được tổ chức tại Trung tâm Hội nghị quốc tế trên Đại lộ Kléber (Paris), ngày 2/3/1973, với sự tham dự đại diện của 12 nước và Liên hợp quốc. (Nguồn: Getty Images)
Hội nghị Định ước quốc tế về Hiệp định Paris về Việt Nam được tổ chức tại Trung tâm Hội nghị quốc tế trên Đại lộ Kléber (Paris), ngày 2/3/1973, với sự tham dự đại diện của 12 nước và Liên hợp quốc. (Nguồn: Getty Images)

Sau khi Hiệp định Geneva về đình chỉ chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương (ký ngày 20/7/1954), Mỹ can dự trắng trợn vào Việt Nam. Thông qua việc thực thi nhiều chiến lược chiến tranh dưới nhiều đời Tổng thống Mỹ suốt 20 năm, Mỹ muốn thiết lập chế độ thực dân kiểu mới tại miền Nam Việt Nam.

Trong khi đó, Việt Nam tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân, từng bước làm thất bại các chiến lược chiến tranh của Mỹ và Việt Nam Cộng hòa. Sau thắng lợi có ý nghĩa chiến lược trong hai mùa khô 1965-1966, 1966-1967 trên các chiến trường miền Nam, đặc biệt là sau cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, cuộc chiến đã làm rõ thực tế: không thể giải quyết bằng so sánh lực lượng quân sự mà phải sử dụng bàn đàm phán để đưa chiến tranh đi vào giai đoạn kết thúc.

Việt Nam cũng chủ động mở thêm mặt trận tiến công ngoại giao với mục đích: đấu tranh đòi Mỹ phải chấm dứt chiến tranh phá hoại miền Bắc, thương lượng ở bàn hội nghị về việc kết thúc chiến tranh, lập lại nền hòa bình thống nhất đất nước Việt Nam.

Tổng thống Mỹ L. Johnson ngày 31/03/1968 quyết định “Mỹ đơn phương chấm dứt ném bom Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (VNDCCH) từ vĩ tuyến 20 trở ra, sẵn sàng cử đại diện đàm phán với VNDCCH”.

Những điều khoản ký kết

Tại hội đàm Paris, Việt Nam đòi Mỹ chấm dứt chiến tranh xâm lược, rút hết quân đội và vũ khí ra khỏi miền Nam Việt Nam, xóa bỏ chính quyền bù nhìn tay sai, tôn trọng quyền tự quyết của nhân dân miền Nam.

Mỹ muốn chấm dứt chiến tranh, nhưng đòi hai bên cùng rút quân; đòi khôi phục lại khu phi quân sự và duy trì chính quyền Sài Gòn (nghĩa là vẫn muốn duy trì tình trạng chia cắt Việt Nam thành hai miền). Vì thế, trong thời gian hội đàm ở Paris (1968-1972), cả hai đều tìm mọi cách giành thắng lợi quyết định về quân sự để thay đổi cục diện chiến trường, lấy đó làm áp lực cho giải pháp chấm dứt chiến tranh đang đàm phán.

Sau cuộc tiến công chiến lược Xuân Hè 1972, đặc biệt là cuộc chiến đấu bảo vệ Thành cổ Quảng Trị 81 ngày đêm, đồng thời với các đòn tấn công trên các chiến trường miền Nam, phái đoàn Việt Nam đã chủ động tấn công trên bàn đàm phán với việc đưa ra Dự thảo “Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam” (ngày 8/10/1972). Vì thế ngày 20/10/1972, hai bên đã hoàn thành cơ bản dự thảo văn bản Hiệp định và nhất trí sẽ ký chính thức vào ngày 31/10/1972.

Tuy nhiên, ngay sau đó chính quyền Nixon ngừng đàm phán, triển khai chiến dịch Linebacker II dùng B52 tấn công Hà Nội, Hải Phòng và một số tỉnh thành miền Bắc Việt Nam. Chỉ đến khi chịu thất bại trên chiến trường cũng như trên bầu trời Hà Nội, Mỹ buộc phải chấp nhận nối lại đàm phán và ký kết Hiệp định Paris.

Hội đàm Paris là cuộc đối chọi giữa hai nền ngoại giao của hai quốc gia có ý chí, trí tuệ, đạo lý và mưu lược khác nhau; ký Hiệp định Paris phản ảnh rõ nỗ lực chung của cả hai bên Việt Nam và Hoa Kỳ nhằm kết thúc chiến tranh.

Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam ký ngày 27/01/1973 (có hiệu lực ngày 28/01/1973) gồm chín chương, 23 điều, các nội dung hàm chứa trong Hiệp định này xoay quanh hai vấn đề quan trọng nhất.

Một, Hoa Kỳ phải hoàn toàn chấm dứt chiến tranh xâm lược, chấm dứt sự dính líu về quân sự và can thiệp vào công việc nội bộ của miền Nam Việt Nam, rút hết quân đội của Mỹ và của các nước khác, cố vấn và nhân viên quân sự, vũ khí và dụng cụ chiến tranh ra khỏi miền Nam, hủy bỏ tất cả các căn cứ quân sự ở miền Nam Việt Nam.

Hai, Hoa Kỳ và các nước khác cam kết tôn trọng quyền dân tộc cơ bản (độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của nước Việt Nam) và quyền dân tộc tự quyết của nhân dân Việt Nam (hai miền Nam, Bắc Việt Nam) tự quyết định tương lai chính trị của mình thông qua tổng tuyển cử thật sự tự do và dân chủ.

Nói ngắn gọn như lời của Bí thư thứ nhất Trung ương Đảng Lê Duẩn dặn Cố vấn Lê Đức Thọ khi đi đàm phán, phải đạt được là “Quân Mỹ phải ra, còn quân ta thì ở lại”.

Bộ trưởng Ngoại giao của  VNDCCH Nguyễn Duy Trinh ký Hiệp định Paris, ngày 27/1/1973. (Nguồn: Getty Images)
Bộ trưởng Ngoại giao của VNDCCH Nguyễn Duy Trinh ký Hiệp định Paris, ngày 27/1/1973. (Nguồn: Getty Images)

Những điều được thực hiện

Thực hiện những ký kết trong Hiệp định, Việt Nam thành lập hai đoàn đại biểu quân sự đóng tại Trại Davis, thuộc căn cứ không quân Tân Sơn Nhất.

Việc thực thi Hiệp định tập trung vào ba nhiệm vụ chính: (i) đấu tranh buộc quân Mỹ và quân các nước đồng minh rút khỏi miền Nam Việt Nam trong 60 ngày kể từ khi Hiệp định có hiệu lực; (ii) đấu tranh buộc đối phương thực hiện nghiêm chỉnh việc trao trả tù quân sự và tù dân sự của các bên bị bắt trong chiến tranh; (iii) đấu tranh buộc đối phương chấm dứt chiến sự, nghiêm chỉnh thực hiện ngừng bắn, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Đối với hai nhiệm vụ đầu, đó là sự đấu trí, đấu lý quyết liệt cho việc thực thi điều 5 (Mỹ rút quân) kết hợp với điều 8 (trao trả tù binh Mỹ, tù quân sự và tù chính trị): quân Mỹ và các nước đồng minh (khoảng 54.000 người) rút thành bốn đợt, mỗi đợt 25% và được tiến hành song song và hoàn thành không chậm hơn “việc trao trả nhân viên quân sự của các bên và thường dân nước ngoài của các bên bị bắt”.

Ngày 29/03/1973, người lính Mỹ cuối cùng đã rời khỏi Việt Nam. Đây là yếu tố rất quan trọng góp phần vào việc thay đổi tương quan lực lượng trên chiến trường, tác động mạnh về tâm lý và chính trị khiến quân đội Sài Gòn suy sụp sức chiến đấu.

Đối với nhiệm vụ thứ ba (chấm dứt chiến sự, nghiêm chỉnh thực hiện ngừng bắn), chính quyền và quân đội Sài Gòn thực hiện phá hoại ngay từ khi Hiệp định ký chưa ráo mực bằng những chiến dịch “tràn ngập lãnh thổ”, đưa quân lấn chiếm vùng giải phóng.

Hội nghị 21 Ban chấp hành Trung ương Đảng (13/10/1973), đề ra nghị quyết xác định “phương hướng chủ động tích cực, có lợi nhất cho sự nghiệp cách mạng của cả nước là luôn luôn giương cao ngọn cờ hòa bình và chính nghĩa, đấu tranh chính trị, quân sự và ngoại giao, buộc địch phải thi hành Hiệp định để thắng địch”.

Từ cuối năm 1973 đầu năm 1974, phối hợp với đấu tranh chính trị, ngoại giao, lực lượng vũ trang cách mạng kiên quyết phản công và tiến công, đập tan những âm mưu và hành động lấn chiếm của địch, giành quyền chủ động trên khắp các chiến trường, củng cố và hoàn chỉnh thế chiến lược liên hoàn từ Bắc vào Nam, xây dựng và tăng cường các binh đoàn chủ lực cơ động; phát động phong trào đấu tranh chính trị sôi nổi ở thành thị với khẩu hiệu “hòa bình, độc lập, hòa hợp dân tộc”…

Sau đó, dựa vào phát triển của tình hình, quân và dân miền Nam tiến hành cuộc tiến công và nổi dậy chưa từng có với hàng loạt chiến dịch nối tiếp nhau, kết thúc bằng Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền Nam ngày 30/4/1975.

Kết luận

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ về phương pháp luận: “Bất kỳ đấu tranh về quân sự hay ngoại giao cũng đều phải đấu tranh trường kỳ gian khổ mới đi đến thắng lợi hoàn toàn”.

Cuộc hòa đàm Paris được ghi nhận là cuộc đàm phán dài nhất trong thế kỷ XX với 4 năm 8 tháng và 14 ngày, gồm 202 phiên họp công khai, 45 cuộc gặp riêng Việt Nam - Hoa Kỳ.

Ký kết Hiệp định Paris có ý nghĩa làm trọn vẹn một cuộc chiến chính nghĩa của dân tộc Việt Nam - cuộc chiến vì độc lập tự do, vì hòa bình thống nhất Tổ quốc.

Bộ trưởng Xuân Thủy - Trưởng đoàn xuất sắc tại Hội nghị Paris về Việt Nam

Bộ trưởng Xuân Thủy - Trưởng đoàn xuất sắc tại Hội nghị Paris về Việt Nam

Ngoại giao Việt Nam đang tỏa sáng, lúc này rất cần nêu lên những đóng góp của nền ngoại giao Hồ Chí Minh và những ...

Những câu chuyện vui về Hội nghị Paris

Những câu chuyện vui về Hội nghị Paris

Có mặt tại Paris với tư cách thành viên Đoàn Việt Nam DCCH từ những ngày đầu phái đoàn đặt chân lên đất Pháp cho ...

Hiệp định Paris: Những chặng đường của một chiến thắng*

Hiệp định Paris: Những chặng đường của một chiến thắng*

Kỷ niệm 40 năm ngày ký hiệp định Paris 27/1/1973 - 27/1/2013 đã cho nhà sử học cao tuổi là tôi cơ hội gửi tới ...

Lịch sử là quá khứ hướng tới tương lai*

Lịch sử là quá khứ hướng tới tương lai*

Hiệp định Paris được ký kết vào ngày 27/1/1973 là kết quả một quá trình vận động lâu dài của cuộc kháng chiến chống Mỹ ...

Hội nghị Paris - Cuộc đàm phán lịch sử qua những tư liệu, hình ảnh và hiện vật quý

Hội nghị Paris - Cuộc đàm phán lịch sử qua những tư liệu, hình ảnh và hiện vật quý

Ngày 5/1, triển lãm tài liệu lưu trữ 'Hội nghị Paris - Cuộc đàm phán lịch sử' đã khai mạc tại Trung tâm Lưu trữ ...

Bài viết cùng chủ đề

50 năm Hiệp định Paris

Xem nhiều

Đọc thêm

Tạp chí Quan hệ Quốc tế ra đời như thế

Tạp chí Quan hệ Quốc tế ra đời như thế

Hành trình ra đời của Tạp chí Quan hệ Quốc tế là ấp ủ, quyết tâm của Lãnh đạo Bộ Ngoại giao 35 năm về trước.
HLV Ruben Amorim không cho Leny Yoro ra sân trận U21 MU

HLV Ruben Amorim không cho Leny Yoro ra sân trận U21 MU

Tân HLV Ruben Amorim không muốn Leny Yoro thi đấu cho đội U21 MU trong bối cảnh trung vệ người Pháp vừa bình phục chấn thương.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 22/11: USD vượt mốc 107, thị trường tự do gây bất ngờ

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 22/11: USD vượt mốc 107, thị trường tự do gây bất ngờ

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 22/11 ghi nhận đồng USD lên mức 107,15, mức cao nhất kể từ ngày 4/10/2023.
CHÍNH THỨC: HLV Pep Guardiola gia hạn hợp đồng hai năm với Man City

CHÍNH THỨC: HLV Pep Guardiola gia hạn hợp đồng hai năm với Man City

HLV Pep Guardiola ký hợp đồng mới có thời hạn hai năm, giữ ông ở lại Man City hơn một thập kỷ.
Độ mỏng của iPhone 17 Air ra sao?

Độ mỏng của iPhone 17 Air ra sao?

Theo nhà phân tích Apple Jeff Pu cho biết, iPhone 17 Air sẽ mỏng hơn iPhone 6 và trở thành chiếc iPhone mỏng nhất từ trước đến nay của
Chuyến công tác vừa thể hiện vai trò, uy tín với quốc tế, vừa tạo xung lực cho quan hệ song phương

Chuyến công tác vừa thể hiện vai trò, uy tín với quốc tế, vừa tạo xung lực cho quan hệ song phương

Chuyến công tác tham dự Hội nghị thượng đỉnh G20 và thăm chính Cộng hoà Dominica của Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân thành công tốt đẹp.
Bộ Ngoại giao khuyến cáo công dân Việt Nam không đến Ukraine

Bộ Ngoại giao khuyến cáo công dân Việt Nam không đến Ukraine

Chiều 21/11, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng trả lời câu hỏi của phóng viên về tình hình xung đột leo thang giữa Nga và Ukraine.
Thư mừng Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Vương quốc Campuchia

Thư mừng Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Vương quốc Campuchia

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã gửi Thư chúc mừng Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia Prak Sokhonn.
Việt Nam trúng cử lần thứ hai thành viên Ủy ban Luật Thương mại quốc tế của Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2025-2031

Việt Nam trúng cử lần thứ hai thành viên Ủy ban Luật Thương mại quốc tế của Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2025-2031

Trong vai trò thành viên UNCITRAL, Việt Nam sẽ tiếp tục tham gia vào tiến trình đàm phán và định hình các quy tắc của Luật Thương mại quốc tế...
Hội chợ ASEAN và những người bạn tại Hoa Kỳ

Hội chợ ASEAN và những người bạn tại Hoa Kỳ

Hội chợ giúp giới thiệu, quảng bá văn hoá đặc sắc của các nước ASEAN và những người bạn tới công chúng Mỹ.
Đại sứ Hà Hoàng Hải trình Thư ủy nhiệm lên Tổng thống Lithuania

Đại sứ Hà Hoàng Hải trình Thư ủy nhiệm lên Tổng thống Lithuania

Đại sứ Hà Hoàng Hải khẳng định, Việt Nam luôn mong muốn thúc đẩy quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt với Cộng hòa Lithuania.
Đoàn lãnh đạo Quảng Ngãi làm việc với tỉnh Adana, Thổ Nhĩ Kỳ về tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại

Đoàn lãnh đạo Quảng Ngãi làm việc với tỉnh Adana, Thổ Nhĩ Kỳ về tăng cường hợp tác kinh tế, thương mại

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi và Adana trao đổi cụ thể về những định hướng hợp tác giữa hai địa phương, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, thương mại.
Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023: Để chính sách song hành với thực tiễn bảo đảm quyền của người di cư

Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023: Để chính sách song hành với thực tiễn bảo đảm quyền của người di cư

Theo Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự, Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 cho thấy những kết quả đạt được trong xây dựng hoàn thiện chính sách liên quan đến di cư.
Đại diện Phái đoàn IOM: Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 phản ánh nỗ lực thúc đẩy di cư an toàn

Đại diện Phái đoàn IOM: Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 phản ánh nỗ lực thúc đẩy di cư an toàn

Theo Quyền Trưởng đại diện Phái đoàn IOM, Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 đã góp phần củng cố vị thế quốc gia đi đầu trong việc triển khai Thỏa thuận GCM.
Công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam với nhiều nội dung mới lần đầu tiên được cập nhật

Công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam với nhiều nội dung mới lần đầu tiên được cập nhật

Sáng ngày 29/10, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp với Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) tổ chức Hội thảo công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023.
Công dân Việt Nam tại Trung Đông cần chủ động tìm nơi trú ẩn

Công dân Việt Nam tại Trung Đông cần chủ động tìm nơi trú ẩn

Theo thông tin mới nhất từ cơ quan đại diện Việt Nam tại khu vực Trung Đông, các công dân Việt Nam hiện vẫn đang an toàn.
Đại sứ quán Việt Nam khuyến cáo cộng đồng người Việt đang sinh sống, học tập và làm việc tại Israel

Đại sứ quán Việt Nam khuyến cáo cộng đồng người Việt đang sinh sống, học tập và làm việc tại Israel

Căn cứ tình hình tại Israel và để đảm bảo an toàn về con người và tài sản, Đại sứ quán Việt Nam gửi thông báo đến cộng đồng người Việt tại Israel.
Tiếp tục khuyến cáo công dân Việt Nam rời khỏi Lebanon trước nguy cơ xung đột

Tiếp tục khuyến cáo công dân Việt Nam rời khỏi Lebanon trước nguy cơ xung đột

Ngày 26/9, Đại sứ quán Việt Nam tại Ai Cập kiêm nhiệm Lebanon tiếp tục đề nghị công dân Việt Nam rời khỏi quốc gia đang có nguy cơ xung đột.
Tìm hiểu các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại

Tìm hiểu các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại

Chiều 22/3, đã diễn ra sinh hoạt chuyên đề với chủ đề 'Các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại'.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Là một quốc gia Đông Nam Á, Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng nước này có 86% dân số theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Là quốc gia Đông Nam Á nên Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng 86% dân số nước này theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Khi gặp một người Hà Lan bất kì, thật khó để nhận xét về địa vị hay khả năng tài chính của họ thông qua vẻ bề ngoài...
Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Cùng khám phá đôi nét về văn hóa giao tiếp và con người Bỉ để hiểu rõ hơn về đất nước được coi là 'trái tim châu Âu' qua bài viết dưới đây!
Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Trong tháng 12 có 12 quốc gia kỷ niệm Ngày Quốc khánh, bao gồm Romania, Lào, UAE, Thái Lan, Phần Lan, Burkina Faso, Kenya, Bhutan, Niger, Qatar...
Phiên bản di động