Khiến Mỹ ngày càng lu mờ, Trung Quốc đã để lại dấu ấn tại châu Phi như thế nào?

Ngọc Anh
Trung Quốc bắt đầu xây dựng cơ sở hạ tầng ở châu Phi trong nhiều thập kỷ, trước cả khi Sáng kiến Vành đai Con đường ảnh hưởng sâu rộng trên khắp thế giới.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Đó là nhận định của ông Wenfang Tang* trong bài viết với tiêu đề Why China is succeeding in Africa where the US is failing đăng tải trên tờ SCMP ngày 15/9.

bài viết với tiêu đề “Why China is succeeding in Africa where the US is failing” đăng tải trên South China Morning Post ngày 15/9.
Bài viết “Why China is succeeding in Africa where the US is failing” đăng tải trên SCMP ngày 15/9. (Ảnh chụp màn hình)

Đáp ứng nhu cầu phát triển cấp thiết

Theo ông Tang, Bắc Kinh vừa tổ chức thành công Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác Trung Quốc-châu Phi với sự tham dự của các nhà lãnh đạo từ 53 quốc gia châu Phi. Đây quả thực là sự kiện ngoại giao hoành tráng, khiến các chính phủ phương Tây “cảm thấy khó chịu”.

Nhiều người xem sự kiện này như chiến thắng của Trung Quốc trong chiến lược gia tăng sức ảnh hưởng trên vũ đài chính trị toàn cầu.

Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác Trung Quốc-châu Phi: Mối quan hệ trong 'kỳ trăng mật', Bắc Kinh ra cam kết lớn, LHQ mong 'sửa chữa bất công'. (Nguồn: FOCAC)
Lễ khai mạc Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác Trung Quốc-châu Phi ngày 5/9. (Nguồn: FOCAC)

Ngày nay, châu Phi trở thành một phần không thể thiếu trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc, cũng như cầu nối địa chính trị quan trọng trong Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường. Các phiếu bầu của châu Phi, chiếm số lượng lớn tại Liên hợp quốc (LHQ) và nhiều tổ chức quốc tế khác, sẵn sàng đứng về phía lập trường của Bắc Kinh, nhằm tăng cường vị thế và lợi ích của ông lớn châu Á trên trường quốc tế.

Ông Tang cho rằng, việc Bắc Kinh quan tâm châu Phi không phải điều mới. Từ những năm 1960, Thủ tướng Chu Ân Lai đã dành hơn một tháng tại châu Phi, công khai ủng hộ các phong trào giành độc lập dân tộc chống chủ nghĩa đế quốc và gọi người dân châu lục này là “đồng chí” và “anh em”.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang bị cô lập bởi cộng đồng quốc tế khi phương Tây thống trị trật tự thế giới cũng như mối quan hệ Trung-Xô trở nên xấu đi.

Trung Quốc đã hỗ trợ châu Phi xây dựng cơ sở hạ tầng ngay cả khi GDP bình quân đầu người thậm chí còn thấp hơn so với một số quốc gia tại đây. Nhiều người dân châu Phi vẫn luôn ghi nhớ và biết ơn các dự án này khi nhiều công trình còn được sử dụng đến ngày nay.

Một công nhân quét sạch nghĩa trang Gongo la Mboto ở Dar es Salaam, Tanzania, vào ngày 12 tháng 8, trong số các bia mộ cho các kỹ sư, kỹ thuật viên và công nhân Trung Quốc đã chết trong khi xây dựng tuyến đường sắt của Cơ quan Đường sắt Tanzania-Zambia (Nguồn: Tân hoa xã)
Nghĩa trang Gongo la Mboto ở Dar es Salaam (Tanzania) tri ân các kỹ sư, kỹ thuật viên và công nhân Trung Quốc thiệt mạng khi xây dựng tuyến đường sắt Tanzania-Zambia (Nguồn: Tân Hoa xã)

Vào những năm 1980-1990, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Đặng Tiểu Bình, người dẫn dắt nền kinh tế Trung Quốc phát triển vượt bậc, nước này đã trải qua một thời kỳ “thân thiết” với phương Tây. Tuy nhiên, khi nhận ra Bắc Kinh dường như chỉ quan tâm đến công nghệ và kinh tế thị trường tiên tiến thay vì hệ thống chính trị và tư tưởng, phương Tây lại bằng mọi giá ngăn cản bước tiến của "ông lớn châu Á".

Chính vì vậy, vào năm 2000, Trung Quốc bắt đầu chuyển hướng sang châu Phi, thiết lập các quan hệ đối tác kinh doanh dựa trên lợi ích kinh tế chung mà không can thiệp vào chủ quyền của nhau.

Ông Tang nhấn mạnh, Trung Quốc thành công tại châu Phi sở dĩ bởi Bắc Kinh có khả năng đáp ứng những nhu cầu cấp thiết của lục địa này về lĩnh vực hạ tầng, phát triển bền vững, kinh tế số và quản trị địa phương.

Mặc dù tạm thời đứng sau Mỹ trong phát triển thiết bị quân sự và công nghệ trí tuệ nhân tạo, nhưng Trung Quốc lại dẫn đầu thế giới trên nhiều lĩnh vực như cơ sở hạ tầng, năng lượng sạch, xe điện và kinh tế số. Kinh nghiệm quản trị của Trung Quốc có thể hỗ trợ các quốc gia châu Phi trong lĩnh vực dịch vụ công và ngăn chặn tham nhũng.

Gắn kết văn hoá và chính trị

Tin liên quan
Lý do châu Phi nên là mặt trận chiến lược địa chính trị mới của Australia Lý do châu Phi nên là mặt trận chiến lược địa chính trị mới của Australia

Bài viết khẳng định, sự thất bại của chính sách đối ngoại Mỹ cũng “mở đường” cho sự hiện diện của Trung Quốc tại châu Phi.

Trong chuyến thăm châu Phi, cựu Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Barack Obama dành nhiều thời gian, công sức nhằm thuyết phục người dân chấp nhận quyền của người đồng tính, nhưng hành động lại không đủ để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của những quốc gia này.

Trước đây, Mỹ đã tổ chức hai hội nghị thượng đỉnh về châu Phi vào năm 2014 và 2022, nhưng mục đích chính chỉ là đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc tại châu lục này, đồng thời truyền bá các giá trị và niềm tin chính trị Mỹ.

Ngược lại, cách Trung Quốc xem châu Phi như đồng chí và đối tác kinh doanh mang lại kết quả ấn tượng.

Năm 2022, khối lượng thương mại Trung Quốc-châu Phi đạt 282 tỷ USD, gấp gần 5 lần so với Mỹ. Các dự án cơ sở hạ tầng do Trung Quốc tài trợ cho châu Phi hiện diện khắp nơi. Quốc gia tỷ dân cũng được hưởng lợi từ việc tiếp cận nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm tại châu Phi, khi dân số của châu lục này gần ngang bằng với Trung Quốc.

Một học sinh người Uganda học tiếng Trung ở trường. Ảnh: Shutterstock
Một học sinh Uganda học tiếng Trung ở trường. (Nguồn: Shutterstock)

Theo ông Tang, quyền lực mềm của Trung Quốc cũng được thể hiện rõ nét tại đây.

Trái ngược với tình trạng bị đóng cửa tại thị trường Mỹ, các Viện Khổng Tử lại phát triển mạnh mẽ ở châu Phi. Viện Khổng Tử tại Đại học Dodoma (Tanzania) cung cấp chương trình cử nhân nghệ thuật Trung Quốc cho hơn 200 sinh viên. Sự thành công của các Viện Khổng Tử tại châu Phi cũng phản ánh “dấu chân” của văn hóa Trung Quốc trên lục địa này.

Người dân châu Phi cũng coi trọng kinh nghiệm quản trị của Trung Quốc. Tiêu biểu như trường lãnh đạo Mwalimu Julius Nyerere (Tanzania), được mô phỏng theo trường Đảng Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, đào tạo các nhà lãnh đạo trẻ triển vọng từ các đảng cầm quyền của Tanzania, Nam Phi, Angola, Namibia, Zimbabwe và Mozambique.

Sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc tại châu Phi là điều không cần phải bàn cãi. (Nguồn: Shutterstock)
Sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc tại châu Phi là điều không cần phải bàn cãi. (Nguồn: Shutterstock)

Tuy nhiên, thành công của Trung Quốc ở châu Phi đang vướng phải một số trở ngại. Ngoài vấn đề “bẫy nợ”, thách thức còn đến từ chính trong nội bộ nhiều quốc gia. Một số tỏ ra thờ ơ, thậm chí xem thường Hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc-châu Phi và vai trò của lục địa đen với quốc gia tỷ dân này.

Ông Tang chỉ rõ, một bộ phận người dân Trung Quốc lo sợ về rủi ro kinh tế và chính trị trong các khoản đầu tư của nước này tại châu Phi. Tuy nhiên, chiến lược của Trung Quốc tại châu Phi lại đến từ quan điểm lịch sử, hướng về về lợi ích chung và tôn trọng lẫn nhau.

Trung Quốc xây dựng mối quan hệ sâu sắc với châu Phi, không chỉ dựa trên lợi ích kinh tế mà còn trên nền tảng lịch sử-văn hóa. Thông qua các dự án hạ tầng, hỗ trợ phát triển và sự tôn trọng lẫn nhau, Trung Quốc đạt được những thành tựu tích cực, trở thành đối tác quan trọng của châu Phi.

Dù phải đối mặt nhiều thách thức cả bên trong và bên ngoài nhưng nhờ chiến lược dài hạn dựa trên hợp tác và tôn trọng, Trung Quốc không những khẳng định vị thế của một cường quốc kinh tế mà còn là đối tác đáng tin cậy trong công cuộc phát triển của châu Phi.

* Ông Wenfang Tang hiện là Giáo sư, Trưởng khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn tại Đại học Hongkong cơ sở Thâm Quyến. Lĩnh vực nghiên cứu của ông bao gồm Văn hóa chính trị, Chính trị quần chúng và Khảo sát dư luận.

Tham vọng trở thành trung tâm quản lý tài sản mới của khu vực, một quốc gia Đông Nam Á quyết vượt Singapore và Hong Kong (Trung Quốc)

Tham vọng trở thành trung tâm quản lý tài sản mới của khu vực, một quốc gia Đông Nam Á quyết vượt Singapore và Hong Kong (Trung Quốc)

Indonesia đang kỳ vọng trở thành trung tâm quản lý tài sản trong khu vực, sẵn sàng cạnh tranh với 2 'ông lớn' trong khu ...

Khám phá Bát Đạt Lĩnh, địa điểm đẹp và nổi tiếng nhất của Vạn Lý Trường Thành, Trung Quốc

Khám phá Bát Đạt Lĩnh, địa điểm đẹp và nổi tiếng nhất của Vạn Lý Trường Thành, Trung Quốc

Đặt chân đến Bát Đạt Lĩnh, đoạn đẹp nhất của Vạn Lý Trường Thành, du khách sẽ phải sửng sốt trước vẻ đẹp ngoạn mục ...

Trung Quốc nâng cấp quan hệ với một quốc gia châu Phi

Trung Quốc nâng cấp quan hệ với một quốc gia châu Phi

Ngày 3/9, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng nguyên thủ của một quốc gia châu Phi tuyên bố nâng cấp quan hệ song ...

Tin thế giới 5/9: Tổng thống Nga bất ngờ tuyên bố ủng hộ bà Harris, cuộc 'thay máu' ở Ukraine, lời hứa của Trung Quốc với châu Phi

Tin thế giới 5/9: Tổng thống Nga bất ngờ tuyên bố ủng hộ bà Harris, cuộc 'thay máu' ở Ukraine, lời hứa của Trung Quốc với châu Phi

Diễn biến xung đột ở Ukraine và cuộc cải tổ Nội các quy mô lớn của Tổng thống Volodymyr Zelensky, Tổng thống Nga nói về ...

(theo SCMP)

Bài viết cùng chủ đề

Cạnh tranh Mỹ-Trung Quốc

Xem nhiều

Đọc thêm

Giá vàng hôm nay 6/10/2024: Giá vàng tăng vọt, SJC cán mốc mới, lý do duy nhất giữ ‘quyền lực’ cho vàng, dự đoán thời điểm đỉnh 3.000 USD/ounce

Giá vàng hôm nay 6/10/2024: Giá vàng tăng vọt, SJC cán mốc mới, lý do duy nhất giữ ‘quyền lực’ cho vàng, dự đoán thời điểm đỉnh 3.000 USD/ounce

Giá vàng hôm nay 6/10/2024, giá vàng phục hồi ấn tượng, chuyên gia ngày càng thận trọng. Thời điểm đạt 3.000 USD/ounce. Giá vàng SJC lên mốc mới.
Giá tiêu hôm nay 6/10/2024: Thị trường mua bán cầm chừng, sự bùng nổ về giá giúp ngành hàng hồ tiêu xuất khẩu sớm về đích

Giá tiêu hôm nay 6/10/2024: Thị trường mua bán cầm chừng, sự bùng nổ về giá giúp ngành hàng hồ tiêu xuất khẩu sớm về đích

Giá tiêu hôm nay 6/10/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở các địa phương trọng điểm, giao dịch từ 146.000 – 147.000 đồng/kg.
Pháp muốn hạn chế quyền của EC trong tài trợ Ukraine, kêu gọi ngừng cấp vũ khí cho Israel và khẳng định chắc nịch một điều

Pháp muốn hạn chế quyền của EC trong tài trợ Ukraine, kêu gọi ngừng cấp vũ khí cho Israel và khẳng định chắc nịch một điều

Pháp đã đề xuất hạn chế quyền của Ủy ban châu Âu trong tài trợ cho Ukraine mà không có sự giám sát rộng rãi từ các nước thành viên ...
Tổng thư ký Louise Mushikiwabo: Việt Nam là nhân tố không thể thiếu trong cộng đồng Pháp ngữ

Tổng thư ký Louise Mushikiwabo: Việt Nam là nhân tố không thể thiếu trong cộng đồng Pháp ngữ

Đó là khẳng định của Tổng thư ký Pháp ngữ Louise Mushikiwabo trong cuộc gặp với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm vào ngày 5/10.
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước gặp lãnh đạo Lào, Canada, Bỉ, Thuỵ Sỹ và Armenia

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước gặp lãnh đạo Lào, Canada, Bỉ, Thuỵ Sỹ và Armenia

Ngày 5/10, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã gặp và trao đổi với lãnh đạo các nước Lào, Canada, Bỉ, Thuỵ Sỹ và Armenia.
Thầy Nguyễn Xuân Khang đã lập 'Dự án Làng Nủ'

Thầy Nguyễn Xuân Khang đã lập 'Dự án Làng Nủ'

Tối 4/10, thầy Nguyễn Xuân Khang, Chủ tịch Hội đồng trường Marie Curie (Hà Nội) cho biết đã lập 'Dự án Làng Nủ'.
Pháp muốn hạn chế quyền của EC trong tài trợ Ukraine, kêu gọi ngừng cấp vũ khí cho Israel và khẳng định chắc nịch một điều

Pháp muốn hạn chế quyền của EC trong tài trợ Ukraine, kêu gọi ngừng cấp vũ khí cho Israel và khẳng định chắc nịch một điều

Pháp đã đề xuất hạn chế quyền của Ủy ban châu Âu trong tài trợ cho Ukraine mà không có sự giám sát rộng rãi từ các nước thành viên và Nghị viện châu Âu.
Tổng thống Ukraine sẽ trình bày 'kế hoạch chiến thắng' để 'chấm dứt ngay xung đột' với các đồng minh tại Đức sắp tới

Tổng thống Ukraine sẽ trình bày 'kế hoạch chiến thắng' để 'chấm dứt ngay xung đột' với các đồng minh tại Đức sắp tới

Tổng thống Ukraine cho biết nước này sẽ trình bày 'kế hoạch chiến thắng' tại cuộc họp thường kỳ của các đồng minh ở căn Đức vào ngày 12/10 tới.
Hezbollah nã tên lửa vào căn cứ không quân Israel, Tel Aviv lệnh sơ tán ở miền Trung Gaza, chuyển hướng vào Hamas

Hezbollah nã tên lửa vào căn cứ không quân Israel, Tel Aviv lệnh sơ tán ở miền Trung Gaza, chuyển hướng vào Hamas

Hezbollah tuyên bố phóng tên lửa vào căn cứ không quân ở miền Bắc Israel trong khi Tel Aviv ra lệnh sơ tán ở miền Trung Gaza để chuẩn bị cho hành động mới...
Nga bí mật phát triển vũ khí thế hệ mới

Nga bí mật phát triển vũ khí thế hệ mới

Nga đang bí mật phát triển thế hệ thiết bị bay không người lái (UAV) mới để thay thế các loại thiết bị bay trinh sát Orlan-10 và Orlan-30 trên chiến trường.
Quân đội Israel lần đầu tấn công vào đền thờ Hồi giáo ở Nam Lebanon

Quân đội Israel lần đầu tấn công vào đền thờ Hồi giáo ở Nam Lebanon

Quân đội Israel ngày 5/10 cho biết lực lượng của họ đã tấn công các chiến binh Hezbollah bên trong một đền thờ Hồi giáo ở miền Nam Lebanon vào đêm qua.
Kazakhstan lên kế hoạch phát triển điện hạt nhân, ai sẽ là nhà thầu được chọn?

Kazakhstan lên kế hoạch phát triển điện hạt nhân, ai sẽ là nhà thầu được chọn?

Ngày mai 6/10, Kazakhstan sẽ tiến hành cuộc trưng cầu dân ý về việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân theo sắc lệnh của Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev ký hôm 2/9.
Cuộc đua giành chức Chủ tịch LDP: Hành trình cam go

Cuộc đua giành chức Chủ tịch LDP: Hành trình cam go

Cuộc đua vào chiếc ghế Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản (LDP) ngày 27/9 đang nóng hơn bao giờ hết.
Pháp: Nội các mới, thách thức cũ

Pháp: Nội các mới, thách thức cũ

Sau hai tháng rưỡi kể từ cuộc bầu cử Quốc hội trước thời hạn, Thủ tướng Michel Barnier đã công bố nội các mới với thành phần ngả mạnh sang cánh hữu.
Thượng đỉnh Bộ tứ: Hằng số và biến số

Thượng đỉnh Bộ tứ: Hằng số và biến số

Khẳng định những 'hằng số' giữa vô vàn 'biến số' là trọng tâm của Hội nghị thượng đỉnh Bộ tứ ngày 21/9 tại Delaware (Mỹ).
Căng thẳng Somalia-Ethiopia: Chưa tháo được kíp nổ

Căng thẳng Somalia-Ethiopia: Chưa tháo được kíp nổ

Vòng đàm giữa Somalia và Ethiopia một lần nữa bị hoãn cho thấy tương lai mờ mịt trong việc giải quyết bất đồng gia tăng giữa hai quốc gia này.
Trung Quốc chào đón hai Thủ tướng từ châu Âu: Hợp tác trong khác biệt

Trung Quốc chào đón hai Thủ tướng từ châu Âu: Hợp tác trong khác biệt

Chuyến thăm Trung Quốc mới đây của hai Thủ tướng từ hai quốc gia châu Âu là Tây Ban Nha và Na Uy minh chứng rõ nét cho điều này.
Ngoại giao con thoi của Thủ tướng Anh

Ngoại giao con thoi của Thủ tướng Anh

Kể từ khi nhậm chức, Thủ tướng Anh Keir Starmer tiến hành công du các đối tác quan trọng nhằm cải thiện quan hệ song phương hậu Brexit...
Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

Cộng đồng Pháp ngữ: Từ chung ngôn ngữ đến cùng sứ mệnh

La Francophonie là tên gọi của cộng đồng các quốc gia và vùng lãnh thổ có sử dụng tiếng Pháp, ngôn ngữ được sử dụng nhiều thứ năm trên thế giới...
Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu

Những biểu hiện của biến đổi khí hậu, sự tác động của El Nino và La Nina khiến 2024 là năm ghi nhận nhiều kỷ lục thiên tai đáng buồn...
Ông Ishiba Shigeru, vị Thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản là ai?

Ông Ishiba Shigeru, vị Thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản là ai?

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ishiba Shigeru bất ngờ giành chiến thắng trong cuộc đua vào ghế Chủ tịch LDP, đồng nghĩa sẽ trở thành thủ tướng Nhật Bản tiếp theo.
Cách tiếp cận của EU với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương: Từ chiến lược đến thực tiễn

Cách tiếp cận của EU với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương: Từ chiến lược đến thực tiễn

Là tên dự án nghiên cứu thực hiện bởi Trường ĐH KHXH&NV, với sự hỗ trợ của Viện KAS (Đức) được thực hiện trong 3 năm, từ 2021 đến 2023, qua 3 giai đoạn.
Giải pháp toàn cầu, hướng tới tương lai tốt đẹp hơn

Giải pháp toàn cầu, hướng tới tương lai tốt đẹp hơn

Liên hợp quốc hiện là diễn đàn đa phương quan trọng hàng đầu để các quốc gia đối thoại, cùng thúc đẩy giải pháp cho các vấn đề khu vực và toàn cầu.
Kỷ nguyên mới trong hợp tác Trung Quốc-châu Phi

Kỷ nguyên mới trong hợp tác Trung Quốc-châu Phi

Những cam kết tại Diễn đàn hợp tác Trung Quốc-châu Phi diễn ra mới đâycho thấy một cách tiếp cận mới trong quan hệ hợp tác với lục địa đen của Bắc Kinh.
Phiên bản di động