| Giá dầu giảm, đồng Ruble mất giá. (Nguồn: Enca.com) |
Lao đao theo Nga
Giá dầu thô trên thị trường thế giới hiện ở mức rất thấp và nước Nga phải đối mặt với khả năng bị khủng hoảng kinh tế. Vốn là các nền kinh tế phụ thuộc vào dầu mỏ và nền kinh tế nước Nga, những nước trong khu vực Trung Á cũng gặp phải nhiều khó khăn.
Cụ thể, tại Kazakhstan đang xuất hiện ngày càng nhiều hành động chống đối chính phủ bất thường, liên quan tới việc đồng nội tệ của nước này mất giá quá nhanh. Chỉ trong vòng một năm, đồng nội tệ của Kazakhstan mất giá tới 50% so với đồng Dollar. Nền kinh tế của Uzbekistan và Tajikistan, phụ thuộc vào nguồn ngoại tệ từ lực lượng lao động tại Nga gửi về, cũng đang lao đao do nguồn ngoại tệ giảm, nguyên nhân là bởi nền kinh tế Nga gặp khó và đồng Ruble mất giá.
Tajikistan, nước có nguồn tiền từ lực lượng lao động tại nước ngoài (chủ yếu là tại Nga) gửi về chiếm tới 40% GDP, phải hứng chịu thiệt hại nặng nề khi tổng số tiền lao động gửi về trong năm 2015 giảm tới 40% so với năm 2014. Lượng tiền gửi về Uzbekistan cũng giảm tới 50%. Đồng tiền của Tajikistan mất giá 40%. Tỷ giá chính thức của đồng nội tệ Uzbekistan ổn định, song tỷ giá thực tế tại thị trường đã giảm tới hơn 5%.
Bất ổn xã hội và tầm ngắm của IS
Khó khăn kinh tế một lần nữa khơi dậy sự bất mãn của người dân đối với các chế độ độc tài ở Trung Á, làm tăng khả năng dẫn tới sự mất ổn định xã hội và kích động những tổ chức cực đoan, quá khích.
Tháng 1/2016, tại khu vực miền Nam Kazakhstan, nhiều người dân không thể trả được các khoản vay đã tổ chức kháng nghị cơ quan tài chính. Các cuộc biểu tình chống Chính phủ với sự tham gia của hàng nghìn người cũng nổ ra tại Azerbaijan. Do cơ cấu kinh tế của Kazakhstan và Azerbaijan rất giống nhau nên giới phân tích nhận định rằng những gì đã diễn ra tại Azerbaijan cũng sẽ lặp lại tại Kazakhstan.
Bên cạnh đó, sự bất mãn của người dân tăng cao thì chính quyền lại tăng cường siết chặt quản lý. Theo các hãng truyền thông, Chính phủ Tajikistan trong tháng 1/2016 đã đề nghị Quốc hội nước này xem xét bản Hiến pháp sửa đổi, theo đó dỡ bỏ các rào cản để cho phép đương kim Tổng thống nước này tiếp tục tranh cử. Nếu được thông qua, bản Hiến pháp trên sẽ thừa nhận chế độ Tổng thống suốt đời. Nội dung giảm tuổi để có thể tranh cử Tổng thống trong bản dự thảo Hiến pháp sửa đổi cũng được coi là biện pháp để chuẩn bị cho con trai Tổng thống đương nhiệm tranh cử.
Chính quyền Kazakhstan hồi tháng 1/2016 cũng đã quyết định tiến hành bầu cử Quốc hội vào tháng 3 tới - một sự kiện đáng lẽ phải được tiến hành ngay đầu năm 2016. Giới quan sát cho rằng việc lùi thời gian bầu cử nhằm giúp chính quyền củng cố quyền lực trong bối cảnh người dân ngày càng bất mãn.
Nghèo đói cùng với căm ghét chế độ khiến Trung Á là nơi dễ bị tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng xâm nhập. Có thông tin cho biết có tới hàng nghìn người từ Trung Á đã tham gia IS. Hiện nay, IS đang đẩy mạnh các hoạt động tại khu vực miền Bắc Afghanistan, nơi giáp ranh với khu vực Trung Á. Nhiều người lo ngại rằng những yếu tố trên có thể sẽ khiến khu vực Trung Á dần rơi vào vòng ảnh hưởng của IS.