Một thoáng văn học Thụy Điển: Sara Lipman, một tâm linh [Kỳ 2]

HỮU NGỌC
Từ những năm 70 thế kỷ XX, văn đàn Thụy Điển chuyển từ hình thức chính trị nóng hổi về hình thức tiểu thuyết cổ điển với một phong cách mới: các tác giả viết từng bộ sách miêu tả quá trình phát triển của lịch sử xã hội Thụy Điển với bề sâu của tư liệu và ý thức chính trị đã được mài giũa.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Một thoáng văn học Thụy Điển: Sara Lipman, một tâm linh [Kỳ 2]
Nhà văn Sara Lidman. (Nguồn: sverigesradio)

Sara Lidman viết trong bản tóm tắt lý lịch (Curriculum Vitae) của bà: “Năm 1975, tôi đã trở về quê và bắt đầu nghiên cứu lại vùng này. Tất cả miền Bắc (Norrland) đang bị phá rừng và mất dân rất nhanh. Tôi muốn biết tại sao và làm cách nào tổ tiên tôi lại đến sống ở miền đất cằn cỗi này - những động lực gì, ngoài sự ham sống, lúc đó đã đưa họ đến chốn này? Công cuộc nghiên cứu đã khiến cho tôi viết một bộ tiểu thuyết năm tập.

Câu chuyện được đặt vào cuối thế kỷ XIX. Việc xây dựng đường sắt gắn miền này với tư bản và chính quyền nhà vua là sợi chỉ đỏ xuyên qua toàn bộ tấn kịch của câu chuyện. Những ước vọng ngự trị tâm trí con người, khiến họ mù quáng và biến họ thành những động lực chỉ có thể nhận thấy được khi đã quá muộn.”

Sara đã trở lại những đề tài địa phương mình như trong giai đoạn mới vào nghề văn, những đề tài nhấn mạnh vào ảnh hưởng địa lý và môi trường đó: với con người, nhưng với một tầm vóc lịch sử sâu sắc. Người dân quê hương nghèo khó của Sara có mặc cảm với dân các vùng khác ở miền Trung và miền Nam.

Sara miêu tả cuộc đấu tranh nhẫn nại của họ để sống tốt đẹp hơn và chống lại sự bất công. Tính nhạy cảm của chị, văn phong trữ tình thể hiện bằng ngôn ngữ địa phương, đảm bảo cho ngòi bút của chị một vị trí hàng đầu trong văn học Thụy Điển hiện đại.

Sara đã khám phá ra ý nghĩa tượng trưng và nhân văn của địa lý miền Bắc, xứ Lillvattnet, của đầm lầy, rừng nguyên thủy, băng tuyết, tối tăm, nhà cửa thưa thớt:

“Trên độ cao sáu dặm, một vùng không có cả nhà tranh,

không gặp ai, không có mặt trăng, mặt trời, không thấy một con đường

Chỉ nhìn thấy cây linh sam tuyết phủ tiến lại gần ta không ngớt.

Cho đến khi mình phát sợ

và ngày càng phục con ngựa đã tìm cách đi vòng được;

vào đúng lúc, để tránh cho mình bị chôn vùi dưới tuyết và lá thông;

sao ngựa lại lần ra đường mà đi theo, đó là phép lạ!

Và người đồng hành nhạt nhẽo nhất trở thành vô giá;

tiếng nói, hơi thở, động tác của người ấy

và tất cả những kỷ niệm người ấy mang theo

dồn lại trong một sinh vật bền bỉ

khiến y khóc với những cây linh sam mọc lổn nhổn, dũng mãnh

và đơn điệu”

(Đá của Na-bôt)

Trong cảnh hoang vu lạnh lẽo ấy, mỗi con người sống sót có một giá trị biểu tượng từ từng hành động nhỏ nhoi - chặt cây, đào mương, câu cá, vỡ hoang - đoàn kết với nhau để khỏi bị thiên nhiên nuốt chửng, để văn minh lấn dần. Nhưng khi văn minh bắt đầu đứng vững thì con người bắt đầu bóc lột nhau, phân biệt giàu nghèo. Đó là tấn bi kịch được kể lại trong bộ ba tiểu thuyết: Tên đầy tớ dễ bảo của Người (1977), Những đứa con của phẫn nộ (1979), Đá của Na-bôt (1981).

Tuy từ giữa những năm 70, Sara đã gác những đề tài về châu Phi và Việt Nam để lại trở về với xóm làng quê hương, chị vẫn không quên hai miền đất đã từng làm trái tim chị rung động. Câu trích trên chị viết năm 1990.

Mùa Thu năm 1991, bản thân tôi được chứng kiến tấm lòng của Sara đối với Việt Nam. Mấy hôm trước khi tôi rời Thụy Điển, Viện Thụy Điển cho biết, chị mới ở miền Bắc về, hẹn đến tìm tôi, mời đi ăn cơm trưa ở một hiệu ăn Tàu gần để xem có món Việt Nam nào không.

Cũng nhân dịp ấy, chị hỏi thăm tôi về một số người quen ở Việt Nam, tình hình Việt Nam ra sao, chị chăm chú lắng nghe lắm. Khi tôi nói chuyện về văn hóa Việt Nam ở Thư viện Hoàng gia, chị đã đến nghe và rủ theo một người bạn là giáo sư văn học so sánh ở Mỹ cùng đến nghe; cuối buổi nói, chị hỏi thêm về Việt Nam.

Hôm sau, chị nhờ vị giáo sư ấy đến đón tôi đến nhà một người bạn là nơi chị ở khi về thủ đô; tại đây, chúng tôi tiếp tục nói chuyện về Việt Nam, và chị cùng anh bạn giáo sư cho tôi biết tình hình Thụy Điển cho đến buổi chiều. Tối hôm sau, chị lại đưa tôi đi xem vở opera “Cây sáo thần” của Mozart. Chị hỏi han sức khỏe của tôi, sợ tôi không chịu được rét.

Khi từ biệt, chị ghi vào bức ảnh hồi chị còn trẻ và viết tặng tôi mấy chữ: “Thấy anh là lại thấy lại Việt Nam! Với tình cảm chị em, Sara!”

Tôi hiểu tất cả những điều ưu ái của chị không phải dành cho riêng tôi, mà cho cả nhân dân Việt Nam. Tôi mới chỉ gặp chị lần đầu, nhưng có cái may là người hoạt động văn hóa Việt Nam lâu ngày chị mới gặp trên đất Thụy Điển, trong khi chị miệt mài vào một mạch sáng tác khác.

Một thoáng văn học Thụy Điển

Một thoáng văn học Thụy Điển

Năm 1991, nhân chuyến công tác tại Thụy Điển, tôi có vinh dự được gặp và nói chuyện với Giáo sư, Tiến sĩ văn chương ...

Vài ý kiến khác về văn học Thụy Điển [Kỳ 2]

Vài ý kiến khác về văn học Thụy Điển [Kỳ 2]

Thụy Điển là một nước ở xa tít Bắc Âu, dường như cô đơn trong giá lạnh, đất rộng người thưa. Trước đây, văn học ...

Văn học thiếu nhi Thụy Điển [Kỳ 1]

Văn học thiếu nhi Thụy Điển [Kỳ 1]

Những năm 60 và 70 của thế kỷ XX, sách viết cho thanh thiếu niên Thụy Điển thành hàng văn hóa xuất khẩu, do chúng ...

Văn học thiếu nhi Thụy Điển [Kỳ 2]

Văn học thiếu nhi Thụy Điển [Kỳ 2]

Giai đoạn ba của văn học thiếu nhi Thụy Điển là giai đoạn “văn học hiện đại” bắt đầu từ 1945, sau Thế chiến II. ...

Một thoáng văn học Thụy Điển: Sara Lipman, một tâm linh [Kỳ 1]

Một thoáng văn học Thụy Điển: Sara Lipman, một tâm linh [Kỳ 1]

“Tôi được hân hạnh làm việc với bà trong một thời gian, tôi thấy tất cả: Sara Lidman là một tâm linh“, chị Carina, cán ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Tình trạng bạo lực gia tăng tại thủ đô Port-au-Prince của Haiti đã cướp đi sinh mạng của hơn 4.500 người từ đầu năm tới nay.
HLV Pep Guardiola không được phép rời đi khi Man City xuống hạng?

HLV Pep Guardiola không được phép rời đi khi Man City xuống hạng?

Hợp đồng mới của HLV Pep Guardiola không cho phép ông rời đi ngay cả khi Man City bị phạt xuống hạng.
Đội tuyển futsal nữ Việt Nam vô địch giải futsal nữ Đông Nam Á 2024

Đội tuyển futsal nữ Việt Nam vô địch giải futsal nữ Đông Nam Á 2024

Đội tuyển nữ futsal Việt Nam giành chiến thắng trước đội tuyển nữ futsal Thái Lan ở trận chung kết để nhận HCV giải futsal nữ Đông Nam Á 2024.
Trừng phạt Nga: Lý do thực sự Mỹ mạnh tay với Gazprombank; Thụy Sỹ 'nhập cuộc'; Slovakia, Hungary đang làm điều này

Trừng phạt Nga: Lý do thực sự Mỹ mạnh tay với Gazprombank; Thụy Sỹ 'nhập cuộc'; Slovakia, Hungary đang làm điều này

Gazprombank đã nằm trong tầm ngắm của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden suốt nhiều năm.
Giá heo hơi hôm nay 22/11: Giữ giá trên cả 3 miền, nguồn cung thị trường toàn cầu giảm sút

Giá heo hơi hôm nay 22/11: Giữ giá trên cả 3 miền, nguồn cung thị trường toàn cầu giảm sút

Nhìn chung, giá heo hơi hôm nay giữ ổn định trên cả nước. Theo khảo sát, thị trường heo hơi toàn quốc hiện dao động trong khoảng 60.000 - 63.000 ...
ICC ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng và cựu Bộ trưởng Quốc phòng, Israel phản ứng mạnh

ICC ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng và cựu Bộ trưởng Quốc phòng, Israel phản ứng mạnh

Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng và cựu Bộ trưởng Quốc phòng của Israel cũng như thủ lĩnh Hamas.
Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

Australia: Ngành du lịch kỳ vọng tăng trưởng tốt nhờ công cụ mới

LIVE Framework là một công cụ tương tác, thân thiện với người dùng, giúp doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ truy cập thông tin kịp thời và chính xác.
Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Festival Huế 2024: Những trải nghiệm mới trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe

Từ ngày 22-24/11, Tuần lễ du lịch Chăm sóc sức khỏe - Wellness Tourism Weekend sẽ diễn ra trong khuôn khổ Lễ hội mùa Đông của Festival Huế 2024.
Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Nhật Bản: Trải nghiệm đặc biệt vào ban đêm với đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số

Những hành khách trên 'đoàn tàu nghệ thuật kỹ thuật số' chạy ban đêm ở Osaka (Nhật Bản) sẽ có dịp chiêm ngưỡng khung cảnh theo cách đặc biệt.
Tà Lài (Đồng Nai): Nơi giao thoa giữa văn hóa và thiên nhiên

Tà Lài (Đồng Nai): Nơi giao thoa giữa văn hóa và thiên nhiên

Tà Lài không chỉ nổi bật với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, mà còn là một địa phương giàu bản sắc văn hóa của tỉnh Đồng Nai.
Phục vụ nhu cầu đi lại dịp Tết Nguyên đán 2025, 6 sân bay sẽ tăng thời gian khai thác đêm

Phục vụ nhu cầu đi lại dịp Tết Nguyên đán 2025, 6 sân bay sẽ tăng thời gian khai thác đêm

Cục Hàng không Việt Nam sẽ tổ chức theo dõi tình hình đặt giữ chỗ, giá vé máy bay trên các đường bay nội địa trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025.
Thái Lan tăng số ngày nghỉ lễ trong năm 2025 để kích cầu du lịch

Thái Lan tăng số ngày nghỉ lễ trong năm 2025 để kích cầu du lịch

Thái Lan sẽ có 21 ngày nghỉ chính thức, không kể ngày nghỉ bù, vào năm 2025 để để thúc đẩy du lịch và nền kinh tế nói chung.
Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Di sản văn hóa phi vật thể: 15 năm bảo tồn, phát huy giá trị Dân ca Quan họ Bắc Ninh

Bắc Ninh đã không ngừng nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Dân ca Quan họ với nhiều cơ chế đặc thù.
Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Khám phá xác tàu đắm bí ẩn nhiều thế kỷ trong hồ lớn nhất Na Uy

Một xác tàu đắm được các nhà nghiên cứu Na Uy phát hiện ra tại Hồ Mjøsa của nước này, được xác định là có niên đại khoảng 7 thế kỷ trước.
Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Bộ sưu tập lấy cảm hứng từ các bảo vật quốc gia của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Mang tên 'Khơi dậy tinh hoa, nối dài di sản', bộ sưu tập độc đáo đến từ thượng hiệu lụa DeSilk đã được giới thiệu tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'

Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã có Công văn gửi UBND tỉnh Quảng Trị về việc xây dựng Bảo tàng Quốc gia 'Ký ức chiến tranh và khát vọng hòa bình'.
Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Theo dấu chân Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trung Quốc

Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức trưng bày chuyên đề 'Dấu chân Hồ Chí Minh ở Trung Quốc'.
Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Sôi nổi hoạt động kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh

Từ 11-30/11, nhiều hoạt động được tổ chức nhân dịp kỷ niệm 15 năm Dân ca Quan họ Bắc Ninh được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của ...
Phiên bản di động