 |
| Binh lính Mỹ trong một cuộc truy quét chiến binh Taliban tại Afghanistan vào năm 2007 (Ảnh: silicon.com) |
Trong bối cảnh mọi thứ ở chiến trường Afghanistan “rối như tơ vò” sau gần 10 năm Mỹ đưa quân vào đây, Tổng thống Obama và các quan chức quân sự cấp cao của ông đã tìm đến các chuyên gia để xin tư vấn và điều mà họ quan tâm nhất là có thể rút ra được bài học gì từ cuộc chiến tranh Việt Nam để áp dụng cho cuộc chiến hiện tại ở Afghanistan.
Ý kiến trái chiều về cuộc chiến ở Việt Nam
Stanley Karnow, tác giả của cuốn sách: Vietnam: A History (tạm dịch là Việt Nam: Một lịch sử), là nhà viết sử từng đoạt giải Pulitzer và là học giải hàng đầu về cuộc chiến tranh Việt Nam. Mùa hè vừa qua, các quan chức cấp cao của Mỹ gồm Đaị sứ Mỹ tại Afghanistan - Richard Holbrooke và Tướng Stanley McChrystal, chỉ huy quân đội Mỹ và quân đồng minh ở Afghanistan, đã liên hệ với ông Karnow để xin tư vấn về cuộc chiến tranh mà họ đã mắc kẹt ở Afghanistan suốt gần 10 năm qua.
Tướng McChrystal đã hỏi ông Karnow, 84 tuổi, một câu hỏi đơn giản nhưng đầy ý nghĩa: "Liệu có bất kỳ bài học nào chúng ta rút ra được từ cuộc chiến ở Việt Nam có thể áp dụng được với cuộc chiến ở Afghanistan hiện nay hay không?" Và câu trả lời của học giả Karnow cũng đơn giản chẳng kém: "Bài học lớn nhất mà chúng ta có thể áp dụng được là ngay từ đầu chúng ta đã không nên gây ra cuộc chiến ở Afghanistan”.
Đúng là những lời lẽ khôn ngoan, sáng suốt nhưng lại chẳng có ích gì đối với Tướng McChrystal. Thích hay không thích thì ông McChrystal đã bị mắc kẹt trong cuộc chiến tranh này cùng với gần 68.000 binh lính Mỹ và 35.000 binh lính Châu Âu. Tổng thống Mỹ Barack Obama đã giao cho Tướng McChrystal nhiệm vụ xem xét lại chiến lược của cuộc chiến ở Afghanistan và phác thảo một chiến lược mới có thể giúp Mỹ giành chiến thắng.
Là một người rất thích đọc sách, ông McChrystal đã đọc cuốn sách của Karnow nhưng ông cũng đọc nhiều cuốn sách khác, trong đó có cuốn A Better War (tạm dịch là Một cuộc chiến tranh tốt đẹp hơn) của tác giả Lewis Sorley, một trung tá nghỉ hưu. Trong cuốn sách này, đối lập với ý kiến chung của hầu hết các chuyên gia, tác giả Sorley cho rằng đáng ra Mỹ đã có thể chiến thắng ở Việt Nam nếu Quốc hội Mỹ không cắt viện trợ quân sự cho miền Nam Việt Nam.
Không có gì đáng ngạc nhiên khi cuốn sách của Sorley lại thu hút nhiều sự chú ý của các quan chức cấp cao trong Lầu Năm Góc và trong trụ sở của Tướng McChrystal ở thủ đô Kabul trong bối cảnh Mỹ đang quá khát khao một chiến thắng ở Afghanistan.
Một cuốn sách khác cũng thu hút sự chú ý lớn của các quan chức và cố vấn hàng đầu của Mỹ là cuốn Lessons in Disaster (tạm dịch là Những bài học trong Thảm họa) của tác giả Gordon Goldstein. Cuốn sách này giải thích việc Tổng thống Kennedy và Johnson đã không có được những lời khuyên tốt về cuộc chiến ở Việt Nam như thế nào. Đây là cuốn sách có chung cách nghĩ với hầu hết nhiều chuyên gia khác, đó là, cuộc chiến Việt Nam là một cuộc chiến vô vọng và không thể thắng đối với Mỹ.
Trước những ý kiến trái chiều như trên, rõ ràng Tổng thống Obama vốn đang lúng túng trước yêu cầu đòi tăng thêm quân của các tướng lĩnh Mỹ ở Afghanistan lại càng thấy bối rối hơn. Tuy nhiên, khi Mỹ đang khao khát một chiến thắng ở chiến trường Afghanistan thì giới lãnh đạo Mỹ không thể thích thú với những ý kiến cho rằng cuộc chiến ở Việt Nam là không thể thắng hay là đáng ra Mỹ không nên đến Afghanistan.
Chính vì lẽ đó, điều mà họ quan tâm nhất lúc này là giả thuyết của ông Sorley về việc đáng ra Mỹ có thể giành chiến thắng trong cuộc chiến ở Việt Nam trước đây. Vậy, nếu có vế đáng ra thì chắc chắn Mỹ đã mắc sai lầm chết người nào đó ở Việt Nam. Và như vậy, điều các quan chức Mỹ cần lúc nào là tìm những sai lầm chết người đó để tránh lặp lại ở Afghanistan và để giành một chiến thắng ở chiến trường này.
Bài học lớn nhất từ cuộc chiến Việt Nam
Rõ ràng, hầu như tất cả mọi người đều coi việc Mỹ thất bại ở Việt Nam là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên một số nhà lịch sử cho rằng có hai thời điểm mà Mỹ có thể tránh được thất bại. Thời điểm thứ nhất là giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh - năm 1965. Nếu Lyndon Johnson tấn công mạnh mẽ Việt Nam lúc đó, cắt đứt nguồn tiếp tế, viện trợ và miền Nam Việt Nam thì Bắc Việt Nam có thể đã lùi bước.
Thời điểm thứ hai là 5 năm sau đó khi quân đội Mỹ cuối cùng đã thành công với một chiến lược chống nổi dậy mới. Nếu Mỹ tiếp tục cung cấp nhiều viện trợ và binh lính hơn thì có thể miền Nam Việt Nam vẫn độc lập với Bắc Việt Nam và khiến cho Việt Nam trở nên chia cắt như Triều Tiên hiện nay. Tuy nhiên, phấn lớn các nhà lịch sử và các chuyên gia không đồng ý với quan điểm này.
Điều làm cho cuộc tranh luận về luận điểm của Sorley hiện nay đặc biệt thú vị tất nhiên là điều mà như Tướng McChrystal đã hỏi ông Karnow về việc liệu có bài học nào rút ra từ cuộc chiến Việt Nam có thể áp dụng để tìm lối thoát cho cuộc chiến ở Afghanistan hay không.
Phải nói thẳng là không có sự giống nhau hoàn toàn giữa cuộc chiến ở Việt Nam và Afghanistan. Tất cả các cuộc chiến đều khác nhau. Nhưng một số người thừa nhận có một số vấn đề mà ông Obama đang đối mặt về việc lãnh đạo cuộc chiến tranh giống với ở Việt Nam.
Một trong những bài học đáng ngạc nhiên nhất mà một số nhà phân tích cho rằng có thể rút ra từ cuộc chiến ở Việt Nam không phải là việc đó là cuộc chiến không thể thắng mà là họ có thể giành chiến thắng nếu tổng thống đừng theo đuổi một cuộc chiến nửa đường. Giống như câu nói mà Tổng thống Eisenhower rất thích nói là: Nếu bạn chiến đấu, “bạn phải chiến đấu cho đến khi thắng."
Một số chuyên gia còn cho rằng sở dĩ Mỹ thua ở Việt Nam là do Tổng thống Johnson lúc đó không toàn tâm toàn ý cho cuộc chiến tranh này mà mải theo đuổi một việc khác. Cũng giống như Afghanistan không phải là Việt Nam, Tổng thống Obama không phải là Tổng thống Johnson. Trái tim của Tổng thống Johnson thực sự thuộc về giấc mơ của ông về một Xã hội Lớn. Không rõ trái tim của Tổng thống Obama thuộc về điều gì.
Tuy nhiên, chắc chắn ông ấy sẽ nghĩ về việc lịch sử sẽ đánh giá ông ấy như thế nào. Ông ấy muốn tỏ ra mình là một người kiên quyết. Nếu ông ấy đánh giá cuộc chiến ở Afghanistan có thể chiến thắng thì ông ấy cần phải ủng hộ hết mình cho cuộc chiến đó.
Nếu Tổng thống Obama quyết định rằng cuộc chiến ở Afghanistan là quá khó khăn, không thể thắng do giới lãnh đạo ở đất nước này quá tham nhũng, do quá nhiều người dân Afghanistan mãi mãi coi lính Mỹ là những kẻ chiếm đóng xa lạ và rằng việc tăng thêm quân chỉ làm cho phong trào nổi dậy mạnh mẽ hơn, làm các lực lượng an ninh Afghanistan phụ thuộc hơn thì Mỹ không nên chịu đựng mãi một cuộc chiến tranh gây lãng phí hơn 40 tỉ USD/năm và làm chảy máu không biết bao những binh lính trẻ của họ.
Nếu như vậy, Tổng thống Obama cần bắt đầu chuẩn bị cho việc rút dần quân ra khỏi Afghanistan và giải thích cho người Mỹ và thế giới lý do tại sao điều đó là cần thiết.
Có vẻ như Tổng thống Obama đang có xu hướng tìm một lập trường ở giữa – một thỏa hiệp. Ông ấy có thể quyết định tăng thêm quân - khoảng 20.000 quân. Nếu làm như vậy, ông Obama có thể sẽ lặp lại sai lầm của ông Johnson: làm vừa đủ để kẻ thù ngồi vào bàn thương lượng và giữ cho phe diều hâu trong nước không tấn công ông. Nhưng như trường hợp của Tổng thống Johnson, điều đó không phát huy tác dụng mà lại làm cho ông này kẹt sâu hơn nữa trong cuộc chiến ở Việt Nam.
Trên đây chỉ là ý kiến của một số chuyên gia còn tựu chung lại mọi người đều cho không đồng ý với luận điểm của Sorley cho rằng Mỹ có thể thắng ở Việt Nam. Ông George Herring, một nhà lịch sử am hiểu rất rõ cuộc chiến Việt Nam, đã nói rằng ông “cảm thấy kinh sợ khi cuốn sách của Sorley lại được quan chức Mỹ quan tâm một cách nghiêm túc như vậy".
Theo Herring, “cuộc chiến ở Việt Nam là không thể thắng đối với Mỹ bất chấp việc Mỹ sẵn sàng trả bất kỳ cái giá nào". Như vậy, có vẻ như bài học lớn nhất mà Mỹ có thể rút ra được từ cuộc chiến ở Việt Nam lại không thể áp dụng được cho cuộc chiến ở Afghanistan. Đó là, Mỹ không nên đưa quân vào Afghanistan.
Theo VnMedia
