Thủ tướng Nhật Bản trong bài toán về chiến lược của Mỹ

Minh Vương
Một Tokyo thường xuyên bổ nhiệm Thủ tướng mới sẽ tác động đến vai trò cường quốc khu vực của Nhật Bản nói riêng và quan hệ với Mỹ nói chung.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Ấn phẩm phụ của tờ nhật báo đưa tin về việc Thủ tướng Suga Yoshihide tuyên bố từ chức, phát hành ở thủ đô Tokyo ngày 3/9. (Nguồn: AFP)
Ấn phẩm phụ của tờ nhật báo đưa tin Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide tuyên bố từ chức, phát hành ở thủ đô Tokyo ngày 3/9. (Nguồn: AFP)

Ngày 22/9, tờ Nikkei Asia đã đăng bài phân tích của tác giả Jeffrey W. Hornung về tác động của những thay đổi trên chính trường Nhật Bản với quan hệ đồng minh Nhật-Mỹ.

Thành tựu đặc biệt của cựu Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo trong 8 năm cầm quyền là hình thành một bộ máy lãnh đạo với quyết sách có thể đoán định, phản ánh sự hiện diện vững chắc và cam kết của Tokyo tại khu vực đang đối mặt với nhiều thách thức an ninh.

Tuy nhiên, ngày 29/9 tới, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền sẽ bầu nhà lãnh đạo mới thay thế ông Suga Yoshihide, người kế nhiệm ông Abe chỉ trong 12 tháng. Trong bối cảnh đó, có ý kiến lo rằng điều này là dấu hiệu về việc Nhật Bản sẽ quay trở lại thời kỳ thường xuyên thay đổi Thủ tướng trong thời hậu Chiến tranh Lạnh hay không.

Nếu kịch bản này trở thành sự thực thì sẽ tác động đáng kể tới liên minh Nhật-Mỹ, cũng như các chính sách đối ngoại và an ninh của Nhật Bản.

Đi tìm sự ổn định

Công bằng mà nói, ông Suga đã làm tốt hơn nhiều người tiền nhiệm vốn chỉ giữ vị trí Thủ tướng thời gian ngắn và hiếm khi có bất kỳ hành động nào đáng kể về đối ngoại khi cầm quyền.

Trước hết, hãy xem xét khả năng của một thủ tướng trong củng cố quan hệ đồng minh Nhật-Mỹ. Ông Suga vẫn chưa công bố chính sách an ninh lớn hay sáng kiến liên minh nào, ngoại trừ mong muốn xây dựng quan hệ an ninh rõ ràng với Đài Loan (Trung Quốc).

Một phần lớn thành công của cựu Thủ tướng Abe Shinzo đến từ sự đồng thuận ngày càng tăng ở trong nước về nhu cầu đối phó với các thách thức an ninh mới. Đồng thời, duy trì quyền lực thời gian dài đã giúp ông Abe triển khai nhiều thay đổi quan trọng.

Chẳng hạn, chính quyền của ông Abe đã thông qua luật an ninh, hợp pháp hóa quyền tự vệ tập thể, củng cố hệ thống tên lửa phòng không, đồng thời sửa đổi bản hướng dẫn quốc phòng Nhật-Mỹ để bổ sung vai trò, nhiệm vụ mới.

Thành công như vậy cần có thời gian. Việc giữ chức Thủ tướng thời gian dài đã giúp ông Abe xây dựng vốn liếng chính trị, liên minh và sự đồng thuận trong bộ máy để tiến lên trong các lĩnh vực mới.

Ngược lại, các chính quyền tồn tại trong thời gian ngắn thường tập trung vào đối nội, trong khi dựa vào bộ máy hành chính để đưa ra các chính sách ít tranh cãi hơn. Do vậy, kết quả thường giống nhau khi không có những ý tưởng hoặc sáng kiến mới.

Ngoại lệ hiếm hoi là cựu Thủ tướng Ryutaro Hashimoto. Trong 2 năm (1996-1998), chính quyền của ông đã đạt thỏa thuận với Washington về căn cứ quân sự của lực lượng lính thủy đánh bộ Mỹ ở Okinawa và sửa đổi hướng dẫn quốc phòng Nhật-Mỹ.

thu-tuong-nhat-ban-toi-thai-lan-du-hoi-nghi-asean
Trong 8 năm làm Thủ tướng, ông Abe Shinzo đã có 176 chuyến công du tới 80 nước. (Nguồn: Kyodo)

Lung lay vị thế

Mặt khác, sự thay đổi liên tục ở vị trí lãnh đạo khiến Nhật Bản khó đóng vai “người chơi chiến lược”.

Thực tế cho thấy các nhà lãnh đạo cầm quyền trong thời gian dài có xu hướng xây dựng tầm nhìn toàn cầu. Nhiệm kỳ càng dài, niềm tin vào triển khai chính sách đối ngoại càng lớn. Không phải dĩ nhiên mà ông Koizumi Junichiro và Abe Shinzo đã trở thành bộ mặt toàn cầu của Nhật Bản.

Là người ủng hộ liên minh tự nguyện, cựu Thủ tướng Koizumi đã để Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF) tham gia chiến dịch ở Iraq và Afghanistan. Ông Abe đã phát triển tầm nhìn chiến lược về vai trò của Tokyo trên thế giới với khái niệm Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, khởi xướng Đối thoại an ninh bốn bên (Bộ tứ), với sự tham gia của Mỹ, Ấn Độ và Australia.

Trong khi đó, các Thủ tướng cùng thời nhưng tại nhiệm ngắn hơn không thể đạt thành tựu như vậy. Ông Kaifu Toshiki không thể điều động SDF tới Iraq trong chiến tranh vùng Vịnh. Ý tưởng của ông Aso Taro về vòng cung tự do và thịnh vượng không đi đến đâu. Khái niệm “tình huynh đệ” của ông Hatoyama Yukio có số phận tương tự.

Họ không thiếu tầm nhìn, song chẳng thể thực hiện được do nhiệm kỳ bị rút ngắn khi mất sự ủng hộ ở trong nước.

Các nhà lãnh đạo có thời gian tại nhiệm ngắn thường dành tập trung duy trì nền tảng chính trị hơn là xây dựng liên minh cần thiết ở trong nước và quốc tế để thúc đẩy sáng kiến mới.

Thế giới hưởng lợi từ những đóng góp của Nhật Bản và vì vậy, việc Tokyo quay lại thời kỳ thường xuyên thay đổi lãnh đạo lợi ít, hại nhiều.

Đồng minh lo ngại

Sự thay đổi thường xuyên ở vị trí thủ tướng Nhật Bản có thể tác động tiêu cực đến ảnh hưởng của Mỹ ở khu vực. Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của chính quyền ông Donald Trump bắt nguồn từ khái niệm của cựu Thủ tướng Abe Shinzo.

Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Joe Biden, Washington vẫn kiên trì với chiến lược này. Thủ tướng Suga Yoshihide là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến Nhà Trắng dưới thời ông Biden.

Tokyo cũng là địa điểm mở màn trong chuyến công du nước ngoài chính thức đầu tiên của Ngoại trưởng Antony Blinken, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và Đô đốc John Aquilino, Chỉ huy Lực lượng Mỹ ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tất cả những sự kiện này đã ít nhiều nói lên vai trò trung tâm của Nhật Bản trong chiến lược của Mỹ.

Trên thực tế, các nhà lãnh đạo cầm quyền trong thời gian dài có xu hướng xây dựng tầm nhìn toàn cầu. Nhiệm kỳ càng dài, niềm tin trong triển khai chính sách đối ngoại càng lớn.

Washington cũng hưởng lợi từ sự ổn định chính trị của Tokyo. Trong 8 năm, ông Abe Shinzo đã có 176 chuyến thăm tới 80 quốc gia, xây dựng mối quan hệ chiến lược để kiểm soát ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực, từ pháp lý, ngoại giao tới tư tưởng.

Đồng thời, ông tích cực thúc đẩy, củng cố hợp tác an ninh với nhiều nước qua triển khai lực lượng, tập trận phối hợp lớn, đa dạng ở trong và ngoài khu vực.

Thông qua Nhật Bản, Mỹ có thể tiếp cận đối tác không có quan hệ chặt chẽ với Washington nhưng lại thân thiết với Tokyo. Một khi thiếu vắng ổn định chính trị lâu dài, nhiều sáng kiến nhằm xây dựng quan hệ với đối tác không còn là ưu tiên cao với lãnh đạo Nhật Bản, khiến Mỹ gặp khó hơn.

Hiện tại, chưa rõ liệu cuộc bỏ phiếu tới của LDP có khởi đầu cho giai đoạn có nhiều thủ tướng ngắn hạn của Nhật Bản, hay chỉ là sự lạc nhịp tạm thời.

Lịch sử đang thiên về khả năng đầu tiên. Trong trường hợp đó, tác động của thay đổi này tới chính sách an ninh, đối ngoại của Nhật Bản cũng như quan hệ đồng minh Nhật-Mỹ sẽ thực sự đáng kể.

Nhật Bản là một cường quốc quan trọng, chừng nào các nhà lãnh đạo nước này có thể duy trì ổn định chính trị để thực hiện các cam kết của mình.

Một khi bước vào thời kỳ thường xuyên thay đổi Thủ tướng, vai trò này của Tokyo có thể sẽ không còn như trước.

Trước thềm Thượng đỉnh Bộ tứ: Quan điểm chung quyết liệt của Nhật Bản-Ấn Độ ở Biển Đông và Biển Hoa Đông

Trước thềm Thượng đỉnh Bộ tứ: Quan điểm chung quyết liệt của Nhật Bản-Ấn Độ ở Biển Đông và Biển Hoa Đông

Ngày 24/9, Bộ Ngoại giao Nhật Bản cho biết, các nhà lãnh đạo nước này và Ấn Độ bày tỏ sự “phản đối quyết liệt” ...

Nhật Bản: Bầu cử chủ tịch LDP vào giai đoạn nước rút, cơ hội chia đều cho 4 ứng cử viên

Nhật Bản: Bầu cử chủ tịch LDP vào giai đoạn nước rút, cơ hội chia đều cho 4 ứng cử viên

Chủ đề trọng tâm của cuộc tranh luận ngày 23/9 là chính sách ứng phó với Covid-19 và các biện pháp tài chính kinh tế ...

(theo Nikkei Asia)

Xem nhiều

Đọc thêm

Phát động chiến dịch chung tay phòng chống bệnh sốt xuất huyết năm thứ 14

Phát động chiến dịch chung tay phòng chống bệnh sốt xuất huyết năm thứ 14

Chiến dịch 'JUMBO VAPE - Chung tay phòng chống bệnh sốt xuất huyết' nhằm tuyên truyền phòng chống bệnh sốt xuất huyết trên toàn quốc vừa được phát động.
Bài tarot hôm nay 23/11: Đâu là điểm nhấn khiến người khác chú ý tới bạn?

Bài tarot hôm nay 23/11: Đâu là điểm nhấn khiến người khác chú ý tới bạn?

Thông qua một lá bài tarot, bạn sẽ khám phá thông điệp điểm nhấn nào khiến người khác chú ý đến bạn? Hãy rút ngay một lá bài để giải ...
Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng tiếp tục tăng nhanh, cuộc săn hàng giá hời bắt đầu, chưa có lý do để điều chỉnh dự báo về vàng

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng tiếp tục tăng nhanh, cuộc săn hàng giá hời bắt đầu, chưa có lý do để điều chỉnh dự báo về vàng

Giá vàng hôm nay 22/11/2024: Giá vàng chưa dứt chuỗi tăng, mở cuộc săn hàng giá hời, không có lý do để điều chỉnh dự báo.
Từ năm 2025, giấy phép lái xe ô tô bị trừ hết điểm: Phải kiểm tra lý thuyết và mô phỏng để phục hồi điểm

Từ năm 2025, giấy phép lái xe ô tô bị trừ hết điểm: Phải kiểm tra lý thuyết và mô phỏng để phục hồi điểm

Bộ Công an ban hành Thông tư 65/2024, theo đó, người có giấy phép lái xe ô tô bị trừ hết điểm thì phải kiểm tra lý thuyết và mô ...
Nhận định, dự đoán tỷ số Aston Villa vs Crystal Palace, 22h00 ngày 23/11 - Vòng 12 Ngoại hạng Anh

Nhận định, dự đoán tỷ số Aston Villa vs Crystal Palace, 22h00 ngày 23/11 - Vòng 12 Ngoại hạng Anh

Nhận định trận đấu, dự đoán tỷ số Aston Villa vs Crystal Palace tại vòng 12 giải Ngoại hạng Anh được diễn ra vào lúc 22h00 ngày 23/11.
4 mẫu xe sedan cũ trong tầm giá 200 triệu đồng đáng mua nhất

4 mẫu xe sedan cũ trong tầm giá 200 triệu đồng đáng mua nhất

Với tài chính khoảng 200 triệu đồng, người dùng vẫn có thể lựa chọn một số mẫu xe sedan cũ còn 'chất' và tương xứng với số tiền đã bỏ ...
Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Phó đặc phái viên LHQ Najat Rochdi cho biết 2024 'sẽ là năm đẫm máu nhất' tại Syria trong vòng 4 năm qua.
Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso liệt cựu Tổng thống và tướng tình báo vào 'danh sách đen' khủng bố

Burkina Faso ngày 21/11 đã phong tỏa 'tài sản và nguồn lực' của hơn 100 người, trong đó có cựu Tổng thống Paul-Henri Sandaogo Damiba.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Thủ tướng Đức Olaf Scholz tiếp tục nhận được tín nhiệm của đảng SPD

Ông Olaf Scholz một lần nữa là ứng cử viên của SPD cho chức Thủ tướng Đức trong cuộc bầu cử sớm dự kiến diễn ra vào ngày 23/2/2025.
Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Dính bê bối tình dục, ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Mỹ xin rút lui

Hơn 1 tuần sau khi được đề cử làm Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu hạ nghị sĩ Matt Gaetz - đồng minh thân cận của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Sự cố đứt cáp ngầm ở Biển Baltic: Nga gạt phắt cáo buộc dính líu, Mỹ thận trọng không suy đoán, Đức cảnh báo 'chiến tranh hỗn hợp'

Hai sự cố đứt cáp viễn thông ngầm ở Biển Baltic hồi cuối tuần trước đã dấy lên những đồn đoán về hành vi phá hoại cũng như chủ mưu phía sau.
Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Tình trạng bạo lực gia tăng tại thủ đô Port-au-Prince của Haiti đã cướp đi sinh mạng của hơn 4.500 người từ đầu năm tới nay.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Sự trở lại của Tổng thống đắc cử Donald Trump mang nhiều hàm ý cho nước Mỹ và thế giới. Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có tiểu vùng Mekong cũng không nằm ...
‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

Quan hệ giữa Mỹ và Iran, từng là đồng minh thân cận thời đầu Chiến tranh Lạnh, đã biến thành đối đầu kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Mỹ-Trung chạy đua ngoại giao đường sắt, tìm đường tới mỏ khoáng sản châu Phi

Mỹ-Trung chạy đua ngoại giao đường sắt, tìm đường tới mỏ khoáng sản châu Phi

Nhằm tiếp cận trữ lượng khoáng sản khổng lồ của châu Phi, Mỹ và Trung Quốc đã bỏ vốn đầu tư cơ sở hạ tầng, bao gồm ngoại giao đường sắt tại đây.
Phiên bản di động