Tin thế giới 25/9: Ấn Độ xoa dịu Mỹ về vấn đề dầu mỏ, "nguy cơ nghiêm trọng" với trật tự quốc tế, Ba Lan-Thụy Điển tập trận Gotland Sentry

Tin thế giới 25/9: Ấn Độ xoa dịu Mỹ về vấn đề dầu mỏ, nguy cơ nghiêm trọng với trật tự quốc tế, Đức nỗ lực ngược dòng suy thoái

Phát biểu tại Đại hội đồng LHQ ngày 24/9, Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa công bố chiến lược ngoại giao mới của đất nước sau khi chính quyền của cựu Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ vào cuối năm 2024. (Nguồn: UN)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Trung Quốc kêu gọi bảo vệ thương mại tự do: Ngày 25/9, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào tuyên bố việc Mỹ đơn phương nâng thuế nhập khẩu đã giáng đòn nghiêm trọng vào hệ thống thương mại đa phương.

Phát biểu trong cuộc gặp với Tổng thư ký Hội nghị Liên hợp quốc (LHQ) về thương mại và phát triển (UNCTAD) Rebeca Grynspan bên lề Đại hội đồng LHQ tại New York, ông Vương Văn Đào kêu gọi tất cả các bên kiên quyết bảo vệ chủ nghĩa đa phương và thương mại tự do, đồng thời đóng góp vào sự ổn định và bền vững của nền kinh tế toàn cầu.

Hiện Bắc Kinh và Washington vẫn trong tình trạng căng thẳng thương mại. Tình hình leo thang sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump vào tháng 2 áp mức thuế 10% với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Đến tháng 3, mức thuế này được nâng lên 20%, và Trung Quốc đáp trả bằng thuế quan áp lên nông sản nhập khẩu từ Mỹ. (Sputnik)

* Ấn Độ xoa dịu Mỹ về vấn đề dầu mỏ: Bộ trưởng Công thương Ấn Độ Piyush Goyal ám chỉ nước này có thể mua thêm dầu từ Mỹ trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump liên tục kêu gọi New Delhi và Trung Quốc giảm mua dầu thô của Nga.

Phát biểu tại Diễn đàn đối tác chiến lược Mỹ - Ấn Độ ngày 25/9, Bộ trưởng Piyush Goyal nêu rõ: “Chúng tôi là những nước nhập khẩu năng lượng lớn từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm cả Mỹ. Chúng tôi kỳ vọng sẽ tăng cường thương mại với Mỹ về các sản phẩm năng lượng trong những năm tới".

Theo ông Piyush Goyal, mục tiêu an ninh năng lượng của New Delhi sẽ có sự tham gia rất lớn của Mỹ, giúp đảm bảo tính ổn định cao và đa dạng hóa nguồn năng lượng. (Times of India)

* Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc thăm Iraq sau hai thập kỷ: Trong khuôn khổ chuyến thăm Iraq đầu tiên của một Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc trong vòng 20 năm, ngày 24/9, Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Ahn Gyu-back hội kiến Thủ tướng Mohammed Shia Al Sudani để thảo luận biện pháp mở rộng hợp tác song phương.

Tại cuộc hội kiến, ông Ahn nhấn mạnh Iraq là một trong những nước xuất khẩu dầu hàng đầu của Hàn Quốc và hai nước đã thúc đẩy phát triển cùng có lợi với tư cách là đối tác trong lĩnh vực an ninh năng lượng. Đáp lại, ông Al Sudani bày tỏ hy vọng mở rộng hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và công nghiệp vũ khí dựa trên nền tảng hợp tác song phương hơn 50 năm qua.

Trong khuôn khổ chuyến thăm Iraq, ông Ahn hội đàm với Bộ trưởng Quốc phòng và Bộ trưởng Nội vụ nước này, thảo luận các biện pháp tăng cường trao đổi quân sự và hợp tác quốc phòng, gồm xây dựng căn cứ hải quân, căn cứ không quân và hệ thống giám sát biên giới. (Yonhap)

Châu Âu

*“Nguy cơ nghiêm trọng” với trật tự quốc tế: Tổng thống CH Czech Petr Pavel ngày 24/9 nhấn mạnh trật tự quốc tế đang đứng trước nguy cơ nghiêm trọng do xung đột Nga-Ukraine.

Phát biểu trước Khóa họp 80 Đại hội đồng LHQ ở New York (Mỹ), ông Pavel cho rằng luật pháp quốc tế ngày càng bị thách thức, đồng thời cảnh báo “những gì đang diễn ra ở châu Âu hôm nay có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào khác vào ngày mai”.

Tổng thống CH Czech lưu ý mối đe dọa không dừng ở xung đột mà còn mở rộng sang “chiến tranh hỗn hợp” gồm tung tin sai lệch, tấn công mạng và phá hoại nhằm làm suy yếu lòng tin công chúng. Ông khẳng định hòa bình chỉ thực sự tồn tại khi được xây dựng trên nền tảng luật pháp quốc tế. (Euronews)

* Đức nỗ lực "ngược dòng" suy thoái: Ngày 24/9, Thủ tướng Đức Friedrich Merz bảo vệ kế hoạch tài chính của liên minh trong cuộc thảo luận về ngân sách năm 2026 tại Quốc hội Liên bang.

Phát biểu tại Quốc hội Liên bang, người đứng đầu chính phủ Đức kêu gọi cải cách sâu rộng để ứng phó nguy cơ tiếp tục rơi vào suy thoái kinh tế, cũng như bất ổn toàn cầu, nhận định đất nước đang đối mặt một trong những giai đoạn thách thức nhất trong lịch sử hiện đại.

Ông Merz nói: “Chỉ có một nền kinh tế hướng đến tăng trưởng mới tạo ra được các nguồn lực cần thiết để tài trợ cho cơ sở hạ tầng, thể hiện sự đoàn kết và đảm bảo an sinh xã hội lâu dài”.

Đáp lại chỉ trích của phe đối lập, Thủ tướng Đức tuyên bố chính phủ đặt mục tiêu thúc đẩy đầu tư và tăng trưởng kinh tế nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện mức sống người dân. (DW)

* Ba Lan-Thụy Điển tập trận Gotland Sentry: Ngày 25/9, lực lượng vũ trang Thụy Điển và Ba Lan tiến hành cuộc tập trận quy mô trên đảo Gotland, nhằm kiểm tra khả năng triển khai nhanh các đơn vị trên bộ, trên biển và trên không trước nguy cơ bị tấn công.

Cuộc tập trận Gotland Sentry có sự tham gia của binh sĩ Thụy Điển, cùng lực lượng lính dù và đơn vị tên lửa bờ biển của Ba Lan, mô phỏng tình huống phòng thủ khẩn cấp.

Nằm cách căn cứ Hạm đội Baltic của Nga tại Kaliningrad khoảng 300 km, Gotland kiểm soát các tuyến hàng hải then chốt và giữ vai trò trọng yếu nếu NATO cần triển khai quân tiếp viện tới Lithuania, Latvia và Estonia.

Sau Chiến tranh Lạnh, hòn đảo dài 170 km này từng bị phi quân sự hóa. Tuy nhiên, từ năm 2018, Thụy Điển đã tái vũ trang Gotland với việc khôi phục trung đoàn Gotland, triển khai tên lửa đất đối không và mở rộng các cơ sở quân sự. (Barron's)

Trung Đông-châu Phi

* Người dân Guinea ủng hộ hiến pháp mới: Ngày 24/9, kết quả sơ bộ cuộc trưng cầu ý dân về bản hiến pháp mới tại Guinea, trong đó cho phép lãnh đạo chính quyền quân sự Mamady Doumbouya ra tranh cử, cho thấy gần 90% cử tri nước này bày tỏ ủng hộ.

Theo Bộ trưởng quản lý lãnh thổ Ibrahima Kalil Conde, 89,38% cử tri ủng hộ bản hiến pháp mới, với tỉ lệ đi bỏ phiếu là 86,42% trong tổng số 6,7 triệu cử tri hợp lệ.

Hiến pháp mới sẽ thay thế các khuôn khổ chuyển tiếp vốn cấm các thành viên của chính quyền quân sự cầm quyền tham gia tranh cử. Văn kiện này cũng đưa ra những thay đổi về mặt thể chế như kéo dài nhiệm kỳ Tổng thống từ 5 năm lên 7 năm và có thể gia hạn một lần. (Africa News)

* Trung Đông-Bắc Phi tăng gấp 3 tiêu thụ điện: Theo báo cáo mới của Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) ngày 24/9, nhu cầu tiêu thụ điện năng tại khu vực Trung Đông-Bắc Phi đã tăng gấp 3 lần từ năm 2000 đến 2024 và dự kiến tăng thêm 50% vào năm 2035.

Mức tăng trưởng này chủ yếu đến từ nhu cầu làm mát và khử mặn, chiếm khoảng 40% trong thập kỷ tới. Các yếu tố khác gồm đô thị hóa, công nghiệp hóa, giao thông điện hóa và phát triển hạ tầng số.

Hiện hơn 90% sản lượng điện khu vực dựa vào khí đốt và dầu mỏ. Tuy nhiên, nhiều nước đang đẩy mạnh giảm tỷ trọng dầu trong phát điện, nhằm dành cho xuất khẩu và lĩnh vực giá trị cao. Theo IEA, khí đốt sẽ đáp ứng một nửa nhu cầu tăng thêm, trong khi điện từ dầu mỏ giảm từ 20% xuống 5%. (THX)

* Syria công bố chiến lược ngoại giao mới: Phát biểu tại Đại hội đồng LHQ ngày 24/9, Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa công bố chiến lược ngoại giao mới của đất nước sau sự sụp đổ của chế độ cựu Tổng thống Bashar al-Assad vào cuối năm 2024.

Đánh dấu lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ một nhà lãnh đạo Syria xuất hiện tại diễn đàn LHQ, ông al-Sharaa phác họa ba trụ cột chính trong chiến lược phát triển quốc gia: ngoại giao cân bằng, đảm bảo an ninh - ổn định và thúc đẩy phát triển kinh tế.

Theo Tổng thống Syria, nước này đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong khôi phục quan hệ quốc tế và xây dựng quan hệ đối tác mới, cả ở cấp độ khu vực lẫn toàn cầu. (Ria Novostia)

Châu Mỹ

* Cuba sẵn sàng gia nhập thị trường carbon: Ngày 25/9, chính phủ Cuba thông báo hoàn thiện bộ các tiêu chuẩn pháp lý và kỹ thuật cho phép nước này lần đầu tiên tham gia thị trường carbon.

Các chứng chỉ này nhằm khuyến khích việc giảm phát thải khí nhà kính (GHG), yếu tố làm tăng nhiệt độ bề mặt Trái Đất, gây ra ác động có hại đến hệ sinh thái và đa dạng sinh học, thậm chí gây nguy hiểm cho sinh kế của người dân trên hành tinh.

Bộ trưởng Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường Cuba Armando Rodríguez Batista nhấn mạnh, chiến lược này nhằm thúc đẩy và triển khai các dự án giảm thiểu, ngăn ngừa và thu giữ GHG trong nước, đồng thời khẳng định đây là một trong những ưu tiên hàng đầu để đóng góp vào phát triển bền vững. (Prensa Latina)

* Mỹ ý định sa thải hàng loạt nhân viên liên bang: Nhà Trắng ngày 24/9 ra văn bản yêu cầu các cơ quan liên bang chuẩn bị kế hoạch sa thải hàng loạt trong trường hợp chính phủ Mỹ đóng cửa vào tuần tới, thay vì chỉ tạm thời cho nhân viên nghỉ việc không lương như các lần trước.

Văn bản do Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) phát đi nêu rõ, các cơ quan cần xác định những chương trình, dự án sẽ bị ảnh hưởng nếu Quốc hội không thông qua ngân sách trước ngày 1/10, đồng thời phải lập kế hoạch cắt giảm nhân sự và thông báo cho người lao động.

Ngay khi nhậm chức hồi tháng Một, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khởi động chiến dịch tinh gọn bộ máy liên bang. Theo Giám đốc Văn phòng nhân sự Liên bang Scott Kupor, đến cuối năm 2025 sẽ có khoảng 300.000 nhân viên rời biên chế, trong đó 154.000 người đã nhận gói hỗ trợ nghỉ việc và dự kiến chính thức rời khỏi hệ thống ngày 30/9. (CNN)

* AI "không còn là chân trời xa vời": "Số phận của nhân loại không thể bị phó mặc cho một thuật toán. Con người phải luôn giữ quyền quyết định đối với các quyết định sinh tử". Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres nhấn mạnh nội dung này tại phiên thảo luận mở của HĐBA LHQ về trí tuệ nhân tạo (AI), hòa bình và an ninh quốc tế ngày 24/9.

Ông Guterres khẳng định tầm quan trọng của việc con người kiểm soát AI sử dụng vũ lực, đồng thời kêu gọi HĐBA cũng như các quốc gia thành viên phải đảm bảo rằng việc sử dụng AI trong quân sự duy trì tuân thủ đầy đủ luật pháp quốc tế và Hiến chương LHQ.

Tổng thư ký LHQ cho biết AI không còn là một chân trời xa vời, mà đang hiện hữu, thay đổi cuộc sống hằng ngày, không gian thông tin và nền kinh tế toàn cầu với tốc độ chóng mặt. Câu hỏi không còn là liệu AI có ảnh hưởng đến hòa bình và an ninh quốc tế hay không, mà là thế giới sẽ định hình ảnh hưởng đó như thế nào.