Về miền ký ức phiên dịch với nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan

Thu Hiền
TGVN. Thời trẻ, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan từng là phiên dịch cho lãnh đạo cấp cao như Chủ tịch Hồ Chí Minh, Tổng Bí thư Lê Duẩn, Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Sau này, khi đảm nhiệm công tác khác, thậm chí là lãnh đạo trong ngành Ngoại giao, ông cũng có những lần phiên dịch “bất đắc dĩ”...
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
ve mien ky uc phien dich voi nguyen pho thu tuong vu khoan Mạn đàm về năm Canh Tý - Năm ngoại giao đa phương
ve mien ky uc phien dich voi nguyen pho thu tuong vu khoan Việt Nam và các nước EAEU cần làm gì để tiếp tục đẩy mạnh hợp tác kinh tế?
ve mien ky uc phien dich voi nguyen pho thu tuong vu khoan
Ông Vũ Khoan (đứng, ở giữa) trong lần dự buổi Bác Hồ tiếp đón học sinh trường tiểu học mang tên Hồ Chí Minh tại Liên Xô. (Ảnh tư liệu)

Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đã có những trải lòng về nghề phiên dịch tại buổi tọa đàm “Phiên dịch ngoại giao: 75 năm ký ức và con người” được tổ chức vừa qua tại Hà Nội.

{Trực tuyến} Phiên dịch Ngoại giao: 75 năm ký ức và con người

Xử lý “khủng hoảng”

Ông Vũ Khoan cho rằng, với phiên dịch ngoại giao, hai từ trách nhiệm có ý nghĩa rất lớn, làm phiên dịch không có nghĩa là chuyển ngữ mà là chuyển ý nhưng vẫn phải bảo đảm được ngữ. Nghề phiên dịch giúp kiến thức của cán bộ nâng lên, có thể xử lý tốt hơn khủng hoảng trong quan hệ quốc tế bởi đôi khi chỉ thay đổi một chữ cũng thay đổi toàn bộ chính sách.

Để minh chứng, ông nhớ lại khoảng thời gian khi làm Thứ trưởng Ngoại giao, phụ trách nhiều vấn đề trong đó có vấn đề lãnh sự, hồi hương. Hồi đó, phía đối tác yêu cầu Việt Nam “cưỡng bức hồi hương” nhưng phía Việt Nam đề nghị “tự nguyện hồi hương”, do vậy, ông nghĩ rằng cần chọn một từ mang ý nghĩa trung gian - “hồi hương có trật tự” để hai bên thỏa hiệp với nhau và cuối cùng thỏa hiệp đã thành công. “Rõ ràng, chỉ có vốn ngoại ngữ vững mới có thể nghĩ ra được giải pháp trong tình thế đó", ông nói.

Làm phiên dịch, theo nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan cũng không thể thiếu sự nhạy bén và khéo léo. Sau Hội nghị Paris, ông làm phiên dịch tháp tùng Tổng Bí thư Lê Duẩn và Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm Liên Xô. Đoàn đến thăm thành phố Saint-Petersburg tham dự một cuộc mít tinh lớn và có Thủ tướng Liên Xô đi cùng. Thời điểm đó giữa Việt Nam và Liên Xô có những điểm đồng lớn nhưng cũng có khác biệt. Tại cuộc mít tinh, khi Thủ tướng Liên Xô đọc diễn văn thì phía ta nhận thấy có những quan điểm không trùng, do vậy, Tổng Bí thư Lê Duẩn có nói với Thủ tướng Phạm Văn Đồng bác bỏ. Nhưng giữa đông đảo công chúng, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã xử lý rất khéo léo, ông không bác bỏ quan điểm mà nêu cao tư tưởng của Lê Nin.

“Tôi phải dịch những lời đó của Thủ tướng trước hàng nghìn người, đó là một áp lực vô cùng lớn. Thủ tướng Phạm Văn Đồng phát biểu rất hùng hồn, vì thế, tôi cũng phải thể hiện ý của ông hùng hồn như vậy, đó là pha ứng phó rất khó nhưng tôi cũng đã xử lý được”, nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan nhớ lại. "Sau khi về nước, Thủ tướng Phạm Văn Đồng mới nói những điều nhạy cảm không nên thể hiện trước công chúng, từ đây, tôi cũng học được rằng trước công chúng không thể để đối tác mất mặt và cần ứng xử khéo léo”.

Những vốn liếng trong nghề dịch có lần giúp ông “cứu thua” các sự kiện đối ngoại. nguyên Phó Thủ tướng nhắc lại kỷ niệm tại Hội nghị Thượng đỉnh APEC Thượng Hải, khi ông là Bộ trưởng Bộ Thương mại. Từ châu Âu, ông đáp máy bay về Thượng Hải và gặp Thủ tướng Phan Văn Khải. Tại Thượng Hải, Thủ tướng Phan Văn Khải đã gặp Tổng thống Nga Putin, nhưng cả hai bên đều không có phiên dịch viên. Vậy là ông Vũ Khoan phải làm phiên dịch “bất đắc dĩ”.

Khi ấy, Tổng thống Nga Putin rất ngạc nhiên về trình độ tiếng Nga của ông và cũng ngạc nhiên khi từ một phiên dịch viên thời trẻ, ông đã trở thành một Bộ trưởng, Bí thư Trung ương Đảng.

ve mien ky uc phien dich voi nguyen pho thu tuong vu khoan
Ông Vũ Khoan phát biểu tại Tọa đàm “Phiên dịch ngoại giao: 75 năm ký ức và con người”, ngày 27/2 tại Hà Nội. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Bao thuốc của Bác Hồ

Tấm gương sáng, bậc thầy với nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan và với các thế hệ phiên dịch đối ngoại Việt Nam chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc. Bác Hồ biết chín thứ tiếng và cho đến khi ngoài 70 tuổi vẫn còn chăm học ngoại ngữ.

Nguyên Phó Thủ tướng hồi tưởng: “Có lần tôi lên dịch cho Bác, trong khi chờ khách đến, tôi thấy Bác lấy thuốc lá ra hút. Trong hộp thuốc lá có mẩu giấy, Bác cứ lẩm nhẩm đọc. Tôi không dám hỏi, nhưng nghe thì thấy Bác lẩm nhẩm tiếng Nga. Tôi mới hỏi: Bác muốn học tiếng Nga ạ? Bác nói mình vốn biết tiếng Nga nhưng do lâu năm không sử dụng nên vốn từ vựng bị rơi rụng, thành ra giờ phải học lại”.

Bác để một mảnh giấy trong hộp thuốc, trên có ghi 10 từ tiếng Nga. Mỗi ngày Bác hút khoảng 1 bao thuốc lá, tương đương 20 điếu. Cứ mỗi lần mở hộp thuốc lấy 1 điếu là Bác lại nhẩm đọc từ mới. Mỗi ngày 10 từ, cho rơi rụng đi thì cũng học được 5–7 từ. “Cả đời tôi gặp biết bao người nhưng chưa thấy ai chăm học ngoại ngữ như Bác Hồ cả”, nguyên Phó thủ tướng Vũ Khoan thán phục.

Bác Hồ rất giỏi tiếng Anh. Ông Vũ Khoan kể lại: “Mới đầu nghe đồn Bác biết tiếng Anh, tôi nghĩ chắc Bác cũng biết chứ không thạo. Nhưng lần lên dịch ở Phủ Chủ tịch, nghe Bác nói tiếng Anh với khách mà tôi thấy sợ, Bác nói giỏi quá. Sau tôi có đọc lại những lá thư Bác Hồ viết cho Quốc tế cộng sản bằng tiếng Anh, thì đúng là chữ Bác thật, viết rất chuẩn. Thế ra tiếng Anh của Bác rất giỏi chứ không như người ta nghĩ Bác chỉ giỏi tiếng Pháp đâu”.

Nguyên Phó Thủ tướng cho biết Bác Hồ nói tiếng Trung Quốc không hay lắm, vì Bác nói giọng Quảng Đông (chứ không phải giọng Bắc Kinh). Nhưng bù lại, vốn chữ Hán của Bác lại “rất thâm hậu”. Ngoài thạo tiếng nước ngoài, Bác Hồ còn biết cả tiếng dân tộc thiểu số như Tày, Nùng, Mán...

“Đời tôi thấy hai người rồi, một ông Nga, một ông Trung Quốc, trông thấy Bác Hồ là ‘xỉu’, không dịch được. Cho nên phiên dịch giỏi là phải có bản lĩnh, không được sợ, phải bình tĩnh ứng phó”, ông Vũ Khoan chia sẻ.

Trước đây nhiều người nghĩ phiên dịch là công việc dễ dàng nhưng thực sự đây là một công việc khó khăn, vất vả và không hề đơn giản. Rất nhiều cán bộ lãnh đạo trong Bộ Ngoại giao đều từng trưởng thành từ phòng phiên dịch hoặc từng là phiên dịch. Nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan đề xuất Bộ Ngoại giao nên tổ chức thêm các khóa đào tạo về phiên dịch để phiên dịch trở thành một ngành; bồi dưỡng các cán bộ trong ngành kiến thức về ngoại giao, lịch sử ngoại giao, kinh tế quốc tế…

“Phiên dịch phải biết tất cả, không trừ một lĩnh vực nào”, ông nói, đồng thời đề xuất nhiều chính sách cho các cán bộ làm nghề phiên dịch. Nếu không có chính sách tốt thì ngành ngoại giao sẽ không thể có cán bộ giỏi.

“Thông điệp của tôi đưa ra đối với thế hệ mới của ngành phiên dịch đó là: Chính sách, chính sách và chính sách. Hiện nay chúng ta mới chỉ có phiên dịch tầm quốc gia nhưng vẫn chưa có những phiên dịch tầm quốc tế”, nguyên Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

ve mien ky uc phien dich voi nguyen pho thu tuong vu khoan

Phóng sự: Phiên dịch Ngoại giao - 75 năm ký ức và con người

TGVN. Chính thức được thành lập theo Sắc lệnh số 47 ngày 07/4/1946 do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký, đội ngũ phiên dịch của ...

ve mien ky uc phien dich voi nguyen pho thu tuong vu khoan

Phiên dịch ngoại giao: Chuyện những “lính đặc nhiệm” chỉ nhận lệnh, không thoái thác

TGVN. Một mùa xuân mới đang về, gió thầm thì, mưa lắc rắc. Thông điệp của trời xuân, mưa xuân là gì nhỉ, ai dịch?

ve mien ky uc phien dich voi nguyen pho thu tuong vu khoan

Cựu Đại sứ Nguyễn Trọng Vĩnh trong ký ức người phiên dịch

TGVN. Với ông Nguyễn Ngọc Diên, từng làm cán bộ phiên dịch tại Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc, cựu Đại sứ Nguyễn ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Thêm 9 quốc gia được Trung Quốc miễn thị thực trong nỗ lực thúc đẩy du lịch và ngoại giao

Công dân Hàn Quốc và Slovakia đã được thêm vào danh sách những người không cần thị thực để đến thăm trong tối đa 15 ngày
Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024: Thị trường giảm, nguy cơ mất mùa do thời tiết không thuận, nhiều đại lý, doanh nghiệp nhỏ trữ hàng chờ giá

Giá tiêu hôm nay 3/11/2024 tại thị trường trong nước tiếp tục giảm ở một số địa phương trọng điểm, giao dịch từ 140.000 – 141.200 đồng/kg.
Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024: Giá vàng rung lắc giữa sóng bầu cử Mỹ, lời khuyên cho nhà đầu tư thông minh, vàng nhẫn ‘dấn’ thêm một bước

Giá vàng hôm nay 3/11/2024, giá vàng chao đảo trước một cuộc bầu cử Mỹ nhiều biến số. Thị trường trong nước biến động cùng chiều thế giới.
Cùng hòa mình vào văn hóa các dân tộc Việt Nam tháng 11 này

Cùng hòa mình vào văn hóa các dân tộc Việt Nam tháng 11 này

Tháng 11, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) sẽ tổ chức các hoạt động với chủ đề “Về miền ...
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernández

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernández

Chiều 2/11, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp đồng chí Esteban Lazo Hernández, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ ...
Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận đưa vào hoạt động tiểu dự án 2.253 tỷ đồng vì môi trường bền vững

Ninh Thuận chính thức khánh thành dự án “Môi trường bền vững các thành phố duyên hải - Tiểu dự án tại thành phố Phan Rang - Tháp Chàm".
Bộ Ngoại giao tổ chức công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 tại Thành phố Hồ Chí Minh

Bộ Ngoại giao tổ chức công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 tại Thành phố Hồ Chí Minh

Ngày 1/11 tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Ngoại giao phối hợp với Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) tổ chức Hội thảo công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 dành ...
Đại sứ quán Việt Nam tại Saudi Arabia quảng bá sản phẩm tại Triển lãm Halal Expo

Đại sứ quán Việt Nam tại Saudi Arabia quảng bá sản phẩm tại Triển lãm Halal Expo

Từ ngày 28-30/10, Đại sứ quán Việt Nam tại Saudi Arabia đã tham dự Triển lãm Halal Expo được tổ chức tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm Riyadh.
Công đoàn Bộ Ngoại giao tham dự Hội thi Giới thiệu mô hình và thuyết minh ý tưởng cải cách hành chính năm 2024

Công đoàn Bộ Ngoại giao tham dự Hội thi Giới thiệu mô hình và thuyết minh ý tưởng cải cách hành chính năm 2024

Ngày 1/11, Công đoàn Viên chức Việt Nam và Bộ Nội vụ tổ chức chung khảo Hội thi Giới thiệu mô hình và thuyết minh ý tưởng cải cách hành chính.
Giá heo hơi hôm nay 2/11: Tăng, giảm trái chiều tại 2 miền Nam, Bắc; nhập khẩu thịt và phụ phẩm động vật dùng làm thực phẩm tăng nhẹ

Giá heo hơi hôm nay 2/11: Tăng, giảm trái chiều tại 2 miền Nam, Bắc; nhập khẩu thịt và phụ phẩm động vật dùng làm thực phẩm tăng nhẹ

Giá heo hơi hôm nay điều chỉnh tăng, giảm trái chiều tại thị trường miền Bắc và miền Nam, giao dịch trong khoảng 58.000 - 64.000 đồng/kg.
Hội phụ nữ ASEAN tại Ankara tổ chức hoạt động thiện nguyện

Hội phụ nữ ASEAN tại Ankara tổ chức hoạt động thiện nguyện

Hoạt động thăm Trung tâm trẻ tình thương Ankara là một trong những hoạt động được Phu nhân Đại sứ Việt Nam khởi xướng...
Đoàn đại biểu cấp cao Bộ Quốc phòng Việt Nam thăm làm việc tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc

Đoàn đại biểu cấp cao Bộ Quốc phòng Việt Nam thăm làm việc tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc

Từ ngày 29-31/10, Đoàn đại biểu do Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến dẫn đầu sang thăm làm việc tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc.
Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023: Để chính sách song hành với thực tiễn bảo đảm quyền của người di cư

Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023: Để chính sách song hành với thực tiễn bảo đảm quyền của người di cư

Theo Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự, Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 cho thấy những kết quả đạt được trong xây dựng hoàn thiện chính sách liên quan đến di cư.
Đại diện Phái đoàn IOM: Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 phản ánh nỗ lực thúc đẩy di cư an toàn

Đại diện Phái đoàn IOM: Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 phản ánh nỗ lực thúc đẩy di cư an toàn

Theo Quyền Trưởng đại diện Phái đoàn IOM, Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 đã góp phần củng cố vị thế quốc gia đi đầu trong việc triển khai Thỏa thuận GCM.
Công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam với nhiều nội dung mới lần đầu tiên được cập nhật

Công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam với nhiều nội dung mới lần đầu tiên được cập nhật

Sáng ngày 29/10, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp với Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) tổ chức Hội thảo công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023.
Công dân Việt Nam tại Trung Đông cần chủ động tìm nơi trú ẩn

Công dân Việt Nam tại Trung Đông cần chủ động tìm nơi trú ẩn

Theo thông tin mới nhất từ cơ quan đại diện Việt Nam tại khu vực Trung Đông, các công dân Việt Nam hiện vẫn đang an toàn.
Đại sứ quán Việt Nam khuyến cáo cộng đồng người Việt đang sinh sống, học tập và làm việc tại Israel

Đại sứ quán Việt Nam khuyến cáo cộng đồng người Việt đang sinh sống, học tập và làm việc tại Israel

Căn cứ tình hình tại Israel và để đảm bảo an toàn về con người và tài sản, Đại sứ quán Việt Nam gửi thông báo đến cộng đồng người Việt tại Israel.
Tiếp tục khuyến cáo công dân Việt Nam rời khỏi Lebanon trước nguy cơ xung đột

Tiếp tục khuyến cáo công dân Việt Nam rời khỏi Lebanon trước nguy cơ xung đột

Ngày 26/9, Đại sứ quán Việt Nam tại Ai Cập kiêm nhiệm Lebanon tiếp tục đề nghị công dân Việt Nam rời khỏi quốc gia đang có nguy cơ xung đột.
Tìm hiểu các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại

Tìm hiểu các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại

Chiều 22/3, đã diễn ra sinh hoạt chuyên đề với chủ đề 'Các nguyên tắc trong việc lựa chọn thực đơn chiêu đãi đối ngoại'.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Là một quốc gia Đông Nam Á, Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng nước này có 86% dân số theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Là quốc gia Đông Nam Á nên Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng 86% dân số nước này theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Khi gặp một người Hà Lan bất kì, thật khó để nhận xét về địa vị hay khả năng tài chính của họ thông qua vẻ bề ngoài...
Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Cùng khám phá đôi nét về văn hóa giao tiếp và con người Bỉ để hiểu rõ hơn về đất nước được coi là 'trái tim châu Âu' qua bài viết dưới đây!
Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Trong tháng 12 có 12 quốc gia kỷ niệm Ngày Quốc khánh, bao gồm Romania, Lào, UAE, Thái Lan, Phần Lan, Burkina Faso, Kenya, Bhutan, Niger, Qatar...
Phiên bản di động