50 năm bình thường hóa quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản: Gấu trúc, hoa anh đào và một 'lời nhắc' của lịch sử

Vy Anh
Báo Mainichi (Nhật Bản) vừa qua đã đăng bài phân tích của Giáo sư Rumi Aoyama, làm việc tại Viện nghiên cứu châu Á-Thái Bình Dương thuộc Đại học Waseda, trong đó nhìn lịch sử của 50 năm bình thường hóa quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
50 năm bình thường hóa quan hệ Trung-Nhật: Gấu trúc, hoa anh đào và một 'lời nhắc' của lịch sử
Ngày 29/9/1972, Thủ tướng Nhật Bản lúc đó là Kakuei Tanaka và Thủ tướng Trung Quốc khi đó là Chu Ân Lai đã ký Tuyên bố chung bình thường hóa quan hệ ngoại giao. (Nguồn: Mainichi Japan)

Ước nguyện xưa và nỗi lòng nay

Để đánh dấu kỷ niệm 50 năm bình thường hóa quan hệ, Nhật Bản và Trung Quốc đã nhất trí phát hành một bộ tem đặc biệt vào đúng ngày 29/9, ngày Tuyên bố bình thường hóa quan hệ song phương được ký kết cách đây tròn 50 năm.

Bộ tem thể hiện hình ảnh chú gấu trúc dễ thương được vẽ bằng mực đen (loại mực chuyên được sử dụng để viết thư pháp) đang cầm ngọn trúc kèm với hoa anh đào (quốc hoa của Nhật Bản) và hoa mẫu đơn (quốc hoa của Trung Quốc).

Chú gấu trúc đầu tiên được đưa tới Nhật Bản vào năm 1972, là biểu tượng cho sự kiện bình thường hóa quan hệ giữa 2 quốc gia Đông Bắc Á này.

Ngày 29/9/1972, Thủ tướng Nhật Bản lúc đó là Kakuei Tanaka và Thủ tướng Trung Quốc khi đó là Chu Ân Lai đã ký Tuyên bố chung, trong đó nêu rõ: “Hiện thực hóa nguyện vọng của người dân 2 nước về việc chấm dứt chiến tranh và bình thường hóa quan hệ Trung-Nhật sẽ đi vào lịch sử quan hệ song phương, đồng thời mở ra kỷ nguyên mới của mối quan hệ này”.

Không giống như bầu không khí cách đây 50 năm, cả Nhật Bản và Trung Quốc đều không lên kế hoạch tổ chức kỷ niệm ngày đáng nhớ này một cách rầm rộ vào năm nay. Quốc tang cựu Thủ tướng Abe Shinzo được cử hành vào ngày 27/9, chỉ 2 ngày trước sự kiện kỷ niệm chính thức, gần như “chiếm sóng” toàn bộ truyền thông Nhật Bản. Tuy nhiên, việc Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trực tiếp đến Nhật Bản tham dự lễ quốc tang cũng là một hoạt động gây nhiều chú ý.

Nhưng đó chỉ là những lý do bề nổi. Có những nguyên nhân sâu xa đang tạo ra bầu không khí nguội lạnh nhất định trong quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản. Xung đột Nga-Ukraine, căng thẳng ở Eo biển Đài Loan khiến dư luận Nhật Bản thay đổi đáng kể mức độ quan tâm đối với các sự kiện liên quan đến quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản.

Xung đột tại Ukraine khiến người dân Nhật Bản lo lắng rằng cuộc sống bình yên này có thể bị phá hủy bất kỳ lúc nào, đồng thời quan ngại về một tình huống xấu có thể xảy ra ở Eo biển Đài Loan, tác động trực tiếp đến an ninh của Nhật Bản.

Mặt khác, tại Trung Quốc, tiếng nói chỉ trích Nhật Bản ngày càng gia tăng kể từ cuộc bầu cử Hạ viện Nhật Bản hồi năm ngoái. Đầu năm nay, Chính phủ Trung Quốc đã cảnh báo Nhật Bản “cần thận trọng trong các bước đi và không nên 'nhặt hạt dẻ trong đống lửa'”. Mức độ thể hiện lập trường của Trung Quốc đối với Nhật Bản đã khiến cho tình cảm của người dân Trung Quốc đối với Nhật Bản giảm sút đáng kể.

Trong bầu không khí đó, ngày 17/8 vừa qua một cuộc hội đàm giữa Cố vấn An ninh Quốc gia Nhật Bản và Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc đã được tiến hành, kéo dài hơn 7 giờ đồng hồ. Tuy nhiên, bức ảnh được hai bên công bố trên báo chí không có hình ảnh quốc kỳ đằng sau, chỉ có 2 cây xanh cùng 2 quan chức Trung Quốc, Nhật Bản không bắt tay. Tất cả tạo ra cảm giác trống vắng và lạnh lẽo.

Rõ ràng, quan hệ Nhật-Trung đang ở ngã ba đường và đầy khó khăn. Quan hệ giữa 2 nước sẽ ổn thỏa hơn nếu vẫn giữ được cách nhìn và cách tiếp cận trên cơ sở hướng tới ổn định quan hệ song phương phù hợp với tình hình mới.

50 năm bình thường hóa quan hệ Trung-Nhật: Gấu trúc, hoa anh đào và một 'lời nhắc' của lịch sử
Quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản đứng trước nhiều khó khăn. (Nguồn: China Daily)

Một “vách ngăn mềm" kiềm chế xung đột

50 năm kể từ khi 2 nước tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao, đã có những thay đổi lớn ở nhiều cấp độ, trên cả lĩnh vực chính tị, kinh tế, xã hội ở mỗi nước.

Giai đoạn từ những năm 1970-1980, “tình hữu nghị Nhật Bản-Trung Quốc” là mục tiêu hướng tới của quan hệ song phương. Đặc biệt là những năm 1980, Trung Quốc với nhu cầu khổng lồ về vốn và công nghệ tiên tiến từ các nước phương Tây đã đặt quan hệ Nhật Bản-Trung Quốc lên vị trí hàng đầu trong chương trình nghị sự của chính sách đối ngoại, thậm chí coi trọng hơn cả Mỹ và các nước châu Âu.

Suốt 5 thập kỷ, quan hệ Nhật Bản-Trung Quốc đã có những bước chuyển rõ rệt, nhưng dường như có sự tách biệt giữa chính trị và giao lưu nhân dân. Hẳn còn rất ít người Nhật Bản nhớ đến bộ phim Mikan no taikyoku, ra mắt năm 1982 với sự hợp tác của các nhà sản xuất Nhật Bản và Trung Quốc và đã trở thành "cơn sốt" tại Trung Quốc. Sau bộ phim, dư luận nhân dân 2 nước đều kỳ vọng về tương lai tốt đẹp, vượt qua những dư âm sót lại của chiến tranh và hướng tới hòa giải dân tộc. Nhiều người Nhật Bản thời đó đã vô cùng yêu mến đất nước Trung Quốc.

Nhìn vào lịch trình các sự kiện trong năm kỷ niệm 50 năm bình thường hóa quan hệ có thể thấy rõ điều đó. Các cuộc thi hùng biện bằng tiếng Trung, cuộc thi tìm hiểu về Nhật Bản, giao lưu học sinh, sinh viên Nhật-Trung, triển lãm thư pháp, hòa nhạc... được 2 bên phối hợp tổ chức đã gợi nhớ lại bầu không khí của những năm 1980.

Các loại hình giao lưu đa dạng theo phong cách “gấu trúc và hoa anh đào” đang phát huy vai trò quan trọng đối với tổng thể quan hệ Nhật Bản-Trung Quốc, vốn chịu ảnh hưởng lớn từ yếu tố chính trị và an ninh. Ngay cả khi không nhận được nhiều quan tâm từ chính phủ 2 nước, các hoạt động giao lưu về điện ảnh, ngôn ngữ vẫn không ngừng phát triển. Dường như chính phủ 2 nước đang cố gắng tạo nên một “vách ngăn” an toàn để vấn đề chính trị không làm ảnh hưởng đến giao lưu chính trị và xã hội.

Từ góc độ đó, với bối cảnh tình hình địa chính trị quốc tế ngày càng diễn biến phức tạp, việc chính phủ Nhật Bản và Trung Quốc cùng nỗ lực duy trì liên lạc và đối thoại đóng vai trò quan trọng hàng đầu, và “vách ngăn” để kiềm chế xung đột đang được thúc đẩy.

Kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao, Trung Quốc-Nhật Bản hướng tới 'tích cực và ổn định'

Kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao, Trung Quốc-Nhật Bản hướng tới 'tích cực và ổn định'

Cả Trung Quốc và Nhật Bản đều bày tỏ thiện chí sẵn sàng hợp tác, xây dựng quan hệ trong bối cảnh hai bên còn ...

Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh: Tăng cường đoàn kết và quan hệ đối tác quốc tế  trong giải quyết các thách thức toàn cầu

Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh: Tăng cường đoàn kết và quan hệ đối tác quốc tế trong giải quyết các thách thức toàn cầu

Báo TG&VN trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh tại Phiên thảo luận chung ...

Lý do Nhật Bản và Hàn Quốc bình thường hóa hợp tác quốc phòng sau 6 năm

Lý do Nhật Bản và Hàn Quốc bình thường hóa hợp tác quốc phòng sau 6 năm

Ngày 7/9, Nhật Bản và Hàn Quốc đã nối lại đối thoại quốc phòng cấp cao lần đầu tiên sau 6 năm nhằm đối phó ...

Việt Nam ủng hộ mọi nỗ lực phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên bằng biện pháp hòa bình

Việt Nam ủng hộ mọi nỗ lực phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên bằng biện pháp hòa bình

Vào các ngày 8 và 10/6, Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) đã họp thảo luận về việc dự thảo Nghị quyết của Hội ...

Tuyên bố chung của Mỹ với hai đồng minh Hàn Quốc và Nhật Bản khác biệt khi nhắc đến Nga và Trung Quốc như thế nào?

Tuyên bố chung của Mỹ với hai đồng minh Hàn Quốc và Nhật Bản khác biệt khi nhắc đến Nga và Trung Quốc như thế nào?

Hai tuyên bố chung cấp lãnh đạo Mỹ-Hàn và Mỹ-Nhật trong chuyến công du châu Á đầu tiên của Tổng thống Joe Biden đều tập ...

Đọc thêm

Lỡ hẹn với ngày xanh tập 2: Duyên phát hiện đưa nhầm chiếc USB cho Chủ tịch Thắng

Lỡ hẹn với ngày xanh tập 2: Duyên phát hiện đưa nhầm chiếc USB cho Chủ tịch Thắng

Lỡ hẹn với ngày xanh tập 2, Duyên mới phát hiện đã đưa nhầm cho Chủ tịch Thắng (NSƯT Mai Nguyên) chiếc USB có chứa bài thuyết trình.
Nhật Bản đăng cai đối thoại quốc phòng với các quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 2

Nhật Bản đăng cai đối thoại quốc phòng với các quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 2

Cuộc họp diễn ra trước thềm Hội nghị lãnh đạo Quần đảo Thái Bình Dương lần thứ 10, dự kiến diễn ra vào tháng 7 tới tại Tokyo, Nhật Bản.
TP. Hồ Chí Minh công bố kế hoạch tuyển sinh vào lớp 1, lớp 6, lớp 10

TP. Hồ Chí Minh công bố kế hoạch tuyển sinh vào lớp 1, lớp 6, lớp 10

UBND TP. Hồ Chí Minh vừa công bố kế hoạch tuyển sinh vào lớp 1, lớp 6, lớp 10. Năm nay đối với lớp 6 sẽ khảo sát vào các ...
Dự báo thời tiết ngày mai (20/3): Bắc Bộ trời rét, có mưa; Bắc Trung Bộ mưa to cục bộ; phía Nam ngày nắng, Nam Bộ có nắng nóng

Dự báo thời tiết ngày mai (20/3): Bắc Bộ trời rét, có mưa; Bắc Trung Bộ mưa to cục bộ; phía Nam ngày nắng, Nam Bộ có nắng nóng

Thông tin dự báo thời tiết các khu vực ngày mai (20/3) từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia.
Chiến lược vàng - Tổng thống Nga ‘cao tay’ hóa giải ma trận 16.000 lệnh trừng phạt thế nào?

Chiến lược vàng - Tổng thống Nga ‘cao tay’ hóa giải ma trận 16.000 lệnh trừng phạt thế nào?

Dùng Chiến lược vàng - Tổng thống Nga Putin đã ‘cao tay’ hóa giải ma trận 16.000 lệnh trừng phạt, khiến mục tiêu cyyar Mỹ và phương Tây phá sản?
Hoa hậu Hà Kiều Anh rạng rỡ dưới ánh nắng cùng những mẫu đầm Xuân Hè

Hoa hậu Hà Kiều Anh rạng rỡ dưới ánh nắng cùng những mẫu đầm Xuân Hè

Hoa hậu Hà Kiều Anh tôn vẻ rạng rỡ, trẻ trung qua những mẫu đầm họa tiết hoa mai - đào của bộ đôi Vũ Ngọc và Son.
Nhật Bản đăng cai đối thoại quốc phòng với các quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 2

Nhật Bản đăng cai đối thoại quốc phòng với các quốc đảo Thái Bình Dương lần thứ 2

Cuộc họp diễn ra trước thềm Hội nghị lãnh đạo Quần đảo Thái Bình Dương lần thứ 10, dự kiến diễn ra vào tháng 7 tới tại Tokyo, Nhật Bản.
Bị phạt 464 triệu USD, tỷ phú Donald Trump... không đủ tiền mặt để kháng cáo dù sắp đến hạn, điều gì sẽ xảy ra?

Bị phạt 464 triệu USD, tỷ phú Donald Trump... không đủ tiền mặt để kháng cáo dù sắp đến hạn, điều gì sẽ xảy ra?

Ông Donald Trump phải nộp phạt tổng cộng 464 triệu USD liên quan vụ kiện vì tội gian lận tài chính ở New York.
Xung đột Nga-Ukraine: Ông Zelensky thúc giục Quốc hội Mỹ mở 'hầu bao', Thổ Nhĩ Kỳ không vui vì EU

Xung đột Nga-Ukraine: Ông Zelensky thúc giục Quốc hội Mỹ mở 'hầu bao', Thổ Nhĩ Kỳ không vui vì EU

Tổng thống Ukraine hối thúc Quốc hội Mỹ về việc viện trợ quân sự cho Kiev, cho rằng điều này rất quan trong trong xung đột của nước này với Nga.
Ngoại trưởng Mỹ đến Philippines

Ngoại trưởng Mỹ đến Philippines

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã tới thủ đô Manila của Philippines và sẽ có cuộc gặp ba bên với những người đồng cấp nước chủ nhà và Nhật Bản.
Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khủng hoảng Haiti: Washington nói tình huống nhân đạo 'thảm khốc nhất', cả nghìn người Mỹ tìm cách tháo chạy

Khoảng 1.000 công dân Mỹ yêu cầu Bộ Ngoại giao nước này hỗ trợ để rời Haiti, trong bối cảnh khủng hoảng nghiêm trọng tại quốc gia Mỹ Latinh.
Vừa phóng tên lửa đạn đạo, Triều Tiên lại tung vũ khí 'siêu mạnh duy nhất trên thế giới'

Vừa phóng tên lửa đạn đạo, Triều Tiên lại tung vũ khí 'siêu mạnh duy nhất trên thế giới'

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong-un đã chỉ đạo cuộc huấn luyện sử dụng pháo phản lực phóng loạt cỡ nòng 600 mm.
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu về Ukraine mới đây tại Paris với những lời kêu gọi tiếp tục hỗ trợ Ukraine nhưng đã không đưa ra được biện pháp cụ thể nào.
Hoàn thiện cấu trúc an ninh của NATO: ‘Hành trình Odyssey’ đã kết thúc!

Hoàn thiện cấu trúc an ninh của NATO: ‘Hành trình Odyssey’ đã kết thúc!

Khác với Phần Lan, hành trình trở thành thành viên NATO của Thụy Điển gập ghềnh, khó lường và kéo dài hơn rất nhiều.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan là tháng thứ Chín trong lịch Hồi giáo, được xem là tháng linh thiêng nhất trong năm đối với người Hồi giáo trên toàn thế giới.
Vụ vượt ngục gây 'sốc' và mối quan hệ với các băng đảng khét tiếng ở Haiti

Vụ vượt ngục gây 'sốc' và mối quan hệ với các băng đảng khét tiếng ở Haiti

Bất ổn chính trị, băng đảng tội phạm mọc lên như nấm khiến cuộc sống của người dân Haiti bị đe dọa nghiêm trọng, khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng.
‘Guồng máy’ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia

‘Guồng máy’ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia

Mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN-Australia có vai trò quan trọng đối với hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.
Phiên bản di động