Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương ở 'tuổi' thứ 2

Vũ Hiền
TGVN. Tương lai sự lãnh đạo của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương phụ thuộc vào tính hợp pháp mà Washington có được thông qua mạng lưới các đồng minh trong khu vực. Tuy nhiên, ở mức độ nào đó, Mỹ đang ngày càng trở nên xa dần các đối tác châu Á của mình.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
chien luoc an do duong thai binh duong o tuoi thu 2 "Cơn sốt" tàu sân bay tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương
chien luoc an do duong thai binh duong o tuoi thu 2 Mỹ sắp công bố chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mới
chien luoc an do duong thai binh duong o tuoi thu 2
Tổng thống Donald Trump lên chiếc Air Force One trở về Washington sau khi tham dự Thượng đỉnh Đông Á tại Manila, Philippines ngày 14/11/2017. (Nguồn: AP)

Nghiên cứu gần đây lấy ý kiến của giới tinh hoa ở khu vực Đông Nam Á cho thấy, có tới 68% số người được hỏi cho rằng, mức độ can dự của Mỹ với Hiệp hội ASEAN dưới thời Tổng thống Donald Trump đã suy giảm. Vào thời điểm các đối tác an ninh thương mại phát triển mạnh nhất của Mỹ đều nằm ở châu Á, độ tin cậy của Washington ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương là một câu hỏi bỏ ngỏ, theo đó, các đồng minh và đối tác của Mỹ trong khu vực có thể tìm cách "phòng bị nước đôi" trước các cam kết hoặc mở rộng các lựa chọn của họ.

Nhận thức khác biệt

Không khó để nhận thấy, chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở của Chính quyền Trump là một "điểm cộng" đáng giá cho chính sách của Mỹ ở khu vực châu Á. Theo báo cáo mới nhất của Lầu Năm Góc công bố hồi tháng Sáu, chiến lược này tập trung chủ yếu vào sự can dự của Mỹ ở nhiều lĩnh vực, bao gồm kinh tế, an ninh và việc định ra những quy tắc, luật lệ vốn tuân theo lối tư duy chiến lược trước đó của Washington về khu vực này. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực của ông chủ Nhà Trắng, cùng lời tuyên bố hùng hồn về một khu vực "tự do và rộng mở", các đối tác trong khu vực dường như vẫn đang do dự trong việc triển khai các cam kết đã được tái khẳng định trước đó.

Vấn đề bắt nguồn từ sự khác biệt to lớn trong nhận thức giữa Mỹ và châu Á. Xét về mặt kinh tế và an ninh, Mỹ tăng cường áp dụng chính sách bảo hộ với các đồng minh truyền thống trong khu vực, thực hiện một số chính sách loại trừ các đối thủ cạnh tranh chiến lược và "quay lưng" trước các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu. Những chính sách về kinh tế và an ninh nói trên của Washington được cho là đang làm "xấu đi" những nhìn nhận quốc tế về cam kết của Mỹ đối với sự thịnh vượng chung. Trong khi đó, xét về khía cạnh quản trị, những nỗ lực của cường quốc hàng đầu thế giới nhằm củng cố quy tắc pháp trị, tính minh bạch, trách nhiệm giải trình, nhân quyền và dân chủ lại vấp phải "cơn bão ngược" của các chế độ chuyên quyền trên thế giới.

Trên thực tế, tầm ảnh hưởng của Mỹ đối với khu vực đã suy giảm tương đối so với tầm ảnh hưởng của các cường quốc đang trỗi dậy như Trung Quốc và Ấn Độ. Bất chấp mối quan hệ bền chặt của Mỹ với khu vực về mặt kinh tế, quân sự và giao lưu nhân dân, giới hoạch định chính sách Mỹ cần phải thừa nhận thực tế, châu Á đã "vỡ mộng" trước khả năng Washington có thể đem lại các thành tựu tốt đẹp cho khu vực, sau khi quốc gia này phải chịu tổn thất nặng nề trong các hoạt động can thiệp quân sự ở Trung Đông.

Trong khi đó, giới hoạch định quân sự nhận định rằng, mức độ sẵn sàng can dự của Mỹ so với Nga hay Trung Quốc là cả một khoảng cách. Ví dụ, các sáng kiến mới đây của Mỹ, trong đó có Đạo luật BUILD, nhằm hỗ trợ nhu cầu đầu tư cơ sở hạ tầng trị giá 26 nghìn tỷ USD ở châu Á từ nay đến năm 2030, đang được triển khai dưới dạng hỗ trợ phát triển. Tuy nhiên, cách tiếp cận của Mỹ đã bị cản trở do hạn chế nguồn lực cũng như hạn chế trong công tác phối hợp giữa các nhà hoạch định chính sách và lĩnh vực tư nhân. Bên cạnh đó, những công kích của Chính quyền Trump đối với các quy tắc thương mại tự do và sự coi nhẹ các thể chế toàn cầu và các sáng kiến đa phương, như Hiệp định CPTPP và Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, đã cho thấy Washington không có sự gắn kết và nhất quán trong chính sách.

Ngay cả những do dự ban đầu của Chính quyền Trump nhằm phản đối những vi phạm nhân quyền ở Myanmar và Philippines cũng như sự ra đi của Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton đã càng làm rõ sự thất bại của Washington trong quá trình triển khai chính sách đối ngoại và quá trình ra quyết định liên quan an ninh quốc gia.

Trong khi đó, xét về xu hướng chính trị ở Mỹ, cử tri nước này muốn lựa chọn những ứng cử viên sẵn sàng bảo vệ lợi ích của nước Mỹ. Điều này được phản ánh qua chính sách "nước Mỹ trước tiên" của cựu tỉ phú New York Donald Trump, động lực gần đây của các ứng viên Dân chủ tiềm năng khi muốn chính sách đối ngoại của Mỹ mang tính chất bảo thủ hơn, ít phô diễn hơn, cũng như xu hướng ngày càng gia tăng về việc hợp nhất các lợi ích đặc biệt trong nước nhằm hạn chế sự can dự của Washington ở bên ngoài.

Muôn trùng thách thức

Những xu hướng nói trên đặt ra một thách thức to lớn đối với giới hoạch định chính sách Mỹ trong việc đáp ứng các kỳ vọng của nước ngoài về quá trình triển khai các cam kết của Mỹ đối với chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nhất là khi mối quan tâm của Washington ngày càng bị suy giảm do cán cân quyền lực Mỹ-Trung đã thay đổi.

Lợi ích hạn hẹp và chủ nghĩa giao dịch "bập bõm" của ông Trump trong cách hành xử với các nước đối tác cũng như với các nước đối thủ đã tạo nên những hệ quả tiêu cực đối sự quản lý mạng lưới liên minh của Mỹ ở châu Á. Có thể thấy, việc Chính quyền Trump do dự can thiệp công khai những bất đồng và xung đột về thương mại và chính trị giữa Nhật Bản và Hàn Quốc đã tạo thuận lợi cho Trung Quốc "nhảy vào" can thiệp khi kêu gọi Seoul và Tokyo tiến tới một thỏa thuận thương mại tự do ba bên.

Không chỉ vậy, các nước ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cũng do dự tham gia chiến lược này của Mỹ. Mặc dù các nước thành viên ASEAN, Ấn Độ, Sri Lanka, Maldives, thậm chí Pakistan, tỏ ra bất bình với chiến lược "chuỗi ngọc trai" của Trung Quốc, song sự phụ thuộc của các quốc gia này đối với Trung Quốc về kinh tế đã buộc họ có thái độ "lập lờ nước đôi" với chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ, lúc thì xoay về Washington, khi thì lại xa lánh. Do đó, với tình hình khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương có nguy cơ trở nên bất ổn hơn, các nước trong khu vực này buộc phải bảo vệ những lợi ích của chính họ trước tiên, trong bối cảnh trật tự khu vực gắn kết dựa trên luật pháp vẫn chưa được hình thành.

Tại Biển Đông đang tranh chấp, ASEAN vẫn thận trọng trước khả năng hạn hẹp của Washington trong việc trừng phạt các hành động gây hấn bất đối xứng của Bắc Kinh. Những lãnh đạo của ASEAN như Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte lo ngại về việc phụ thuộc quá nhiều vào một cường quốc nước ngoài cách xa Manila. Các cuộc thảo luận về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc sẽ gây trở ngại thêm cho sự can dự của Mỹ. Nếu yêu cầu của Bắc Kinh về việc không cho phép các nước ASEAN tập trận chung với cường quốc bên ngoài được chấp thuận trong nội dung COC, điều này sẽ xói mòn những nỗ lực của ASEAN khi muốn duy trì vai trò của Washington ở khu vực Đông Nam Á.

Ở Nam Á cũng đang diễn ra tình trạng tương tự. Vụ đụng độ ở khu vực biên giới gần đây giữa Ấn Độ và Trung Quốc và giữa Ấn Độ và Pakistan liên quan đến vùng Jammu và Kashmir đang tranh chấp đã góp phần thúc đẩy New Delhi thực hiện chính sách ngoại giao quyết đoán hơn, trong đó tập trung mở rộng hợp tác quân sự và chia sẻ tình báo với Washington. Tuy nhiên, những chỉ trích của Tổng thống Trump về chủ nghĩa bảo hộ thương mại của Ấn Độ, kèm theo đó là sự không chắc chắn về cạnh tranh Mỹ-Trung, đã khiến New Delhi cũng có thái độ "lập lờ nước đôi" với Washington.

Mỹ có thể làm tốt hơn công tác thông tin tuyên truyền rằng, những nỗ lực của Washington ở khu vực không hoàn toàn liên quan đến việc chống lại Bắc Kinh. Mỹ có thể làm tốt hơn khi thúc đẩy chính sách phát triển ở các quốc gia sở hữu nguyên tắc về quản trị bền vững và bao hàm, chẳng hạn như tính minh bạch, giải trình có trách nhiệm và trao quyền cho người dân ở tầng lớp thấp. Còn ở những nước cần xây dựng năng lực thể chế và phát triển cơ sở hạ tầng, Mỹ cần tài trợ vốn cho họ.

Trong bối cảnh môi trường địa chính trị khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đa dạng và đầy biến động, con đường đi đến sự quản trị tốt sẽ vấp phải không ít thất bại. Tuy nhiên, về lâu dài, sự hiện diện bền vững của Mỹ ở châu Á có thể giúp thuyết phục các quốc gia vẫn hoài nghi về một hệ thống dựa trên luật pháp có thể thúc đẩy các điều kiện để đạt được sự ổn định chính trị và sức mạnh kinh tế.

chien luoc an do duong thai binh duong o tuoi thu 2

Kỷ nguyên "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương" đặt ra nhiều thách thức cho Australia

TGVN. Trong bài viết trên tờ Korea Times, chuyên gia Nick Bisley* lý giải tại sao Australia theo đuổi chiến lược “Ấn Độ Dương - ...

chien luoc an do duong thai binh duong o tuoi thu 2

Mỹ cung cấp 1,8 tỷ USD cho Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương năm 2018

“Không có quốc gia nào đầu tư tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nhiều hơn Hoa Kỳ, quốc gia với nguồn đầu tư ...

chien luoc an do duong thai binh duong o tuoi thu 2

​Mỹ đổi tên PACOM thành Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Quân đội Mỹ ngày 30/5 đã đổi tên Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương (PACOM) thành Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, một ...

Vũ Hiền (theo The Diplomat)

Xem nhiều

Đọc thêm

Sau Ấn Độ, Tổng thống Sri Lanka chuẩn bị công du Trung Quốc

Sau Ấn Độ, Tổng thống Sri Lanka chuẩn bị công du Trung Quốc

Tổng thống Sri Lanka Anura Kumara Dissanayake sẽ đến thăm Trung Quốc - quốc gia cho vay song phương lớn nhất của hòn đảo này vào giữa tháng Giêng tới.
Fed đau đầu 'dè chừng' loạt chính sách khó lường của ông Donald Trump

Fed đau đầu 'dè chừng' loạt chính sách khó lường của ông Donald Trump

Sự trở lại của ông Donald Trump tại Nhà Trắng đang đưa Fed vào thế khó khi phải đối mặt với những bất ổn từ các đề xuất chính sách ...
Cuộc đua chip DDR5 giá rẻ: Trung Quốc quyết định cuộc chơi?

Cuộc đua chip DDR5 giá rẻ: Trung Quốc quyết định cuộc chơi?

Nhà sản xuất DRAM tiên tiến nhất Trung Quốc đang lên kế hoạch chiếm lĩnh thị trường chip DDR5 với khối lượng sản xuất lớn và giá thành cạnh tranh.
Dự báo lạc quan về tăng trưởng nông nghiệp Thái Lan năm 2025 bất chấp khó khăn

Dự báo lạc quan về tăng trưởng nông nghiệp Thái Lan năm 2025 bất chấp khó khăn

Ngành nông nghiệp Thái Lan dự kiến ghi nhận mức tăng trưởng từ 1,8% đến 2,8% vào năm tới nhờ vào các yếu tố như nguồn nước an toàn.
Tổng thống Biden phê chuẩn ngân sách, chính phủ Mỹ thoát nguy cơ đóng cửa trong gang tấc

Tổng thống Biden phê chuẩn ngân sách, chính phủ Mỹ thoát nguy cơ đóng cửa trong gang tấc

Nhà Trắng thông báo Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 21/12 đã ký phê chuẩn thành luật dự luật cấp ngân sách cho chính phủ liên bang đến giữa tháng ...
Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa bằng phương thức hòa bình

Bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa bằng phương thức hòa bình

Để bảo vệ được Tổ quốc từ sớm, từ xa, phải tiến hành đồng bộ các giải pháp, trong đó phương thức hòa bình luôn là ưu tiên hàng đầu.
Sau Ấn Độ, Tổng thống Sri Lanka chuẩn bị công du Trung Quốc

Sau Ấn Độ, Tổng thống Sri Lanka chuẩn bị công du Trung Quốc

Tổng thống Sri Lanka Anura Kumara Dissanayake sẽ đến thăm Trung Quốc - quốc gia cho vay song phương lớn nhất của hòn đảo này vào giữa tháng Giêng tới.
Tổng thống Biden phê chuẩn ngân sách, chính phủ Mỹ thoát nguy cơ đóng cửa trong gang tấc

Tổng thống Biden phê chuẩn ngân sách, chính phủ Mỹ thoát nguy cơ đóng cửa trong gang tấc

Nhà Trắng thông báo Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 21/12 đã ký phê chuẩn thành luật dự luật cấp ngân sách cho chính phủ liên bang đến giữa tháng 3/2025.
Xung đột Israel-Hamas: Đàm phán ngừng bắn ở Gaza đang ở giai đoạn cuối, kỳ vọng 'về đích' một thỏa thuận ngày càng tăng

Xung đột Israel-Hamas: Đàm phán ngừng bắn ở Gaza đang ở giai đoạn cuối, kỳ vọng 'về đích' một thỏa thuận ngày càng tăng

Người ta tin rằng thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza, trong đó có việc thả các con tin Israel, sắp được thực hiện.
Trung Quốc tố Mỹ chính là mối đe dọa lớn nhất với an ninh toàn cầu

Trung Quốc tố Mỹ chính là mối đe dọa lớn nhất với an ninh toàn cầu

Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã lên án báo cáo gần đây của Lầu Năm Góc về sự phát triển nhanh chóng của quân đội nước này.
Tỷ phú Mỹ tiết lộ kế hoạch sẽ cải tổ ứng dụng TikTok

Tỷ phú Mỹ tiết lộ kế hoạch sẽ cải tổ ứng dụng TikTok

Tỷ phú Mỹ Frank McCourt sẽ thay đổi mô hình quảng cáo của công ty trên Tik Tok để người dùng có quyền kiểm soát các quảng cáo và loại nội dung mà họ muốn ...
Nga tố khoản vay của G7 cho Ukraine từ tài sản phong tỏa của Moscow là hành vi gian lận

Nga tố khoản vay của G7 cho Ukraine từ tài sản phong tỏa của Moscow là hành vi gian lận

Ngày 21/12, Đại sứ quán Nga tại Anh chỉ trích kế hoạch chuyển hơn 2 tỷ bảng Anh (2,5 tỷ USD) cho Ukraine của Anh là 'âm mưu gian lận'.
Châu Âu: Khi ‘đầu tàu’ trật bánh

Châu Âu: Khi ‘đầu tàu’ trật bánh

Biến động trong bộ máy lãnh đạo tại Pháp và Đức có thể tác động không nhỏ tới quỹ đạo phát triển của châu Âu hiện nay.
Tổng thống Sri Lanka thăm Ấn Độ: Định hình quỹ đạo quan hệ láng giềng, nêu gương về hợp tác vượt biên giới

Tổng thống Sri Lanka thăm Ấn Độ: Định hình quỹ đạo quan hệ láng giềng, nêu gương về hợp tác vượt biên giới

Ấn Độ là điểm đến đầu tiên trong chuyến công du nước ngoài của ông Anura Kumara Dissanayake kể từ khi đắc cử Tổng thống Sri Lanka cách đây 3 tháng.
Đại sứ Nguyễn Quang Khai bình luận về cơn địa chấn bất ngờ ở Syria và tương lai khu vực

Đại sứ Nguyễn Quang Khai bình luận về cơn địa chấn bất ngờ ở Syria và tương lai khu vực

Chỉ 11 ngày dưới sự tấn công của lực lượng đối lập HTS, Tổng thống Bashar al-Assad đã phải rời khỏi Syria...
Thủ tướng Anh tới Trung Đông và Cyprus: Chuyến thăm mở đường

Thủ tướng Anh tới Trung Đông và Cyprus: Chuyến thăm mở đường

Chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Anh Keir Starmer tới Trung Đông phản ánh ưu tiên và quan điểm của xứ sở sương mù trong hợp tác với khu vực này.
Nepal-Trung Quốc: ‘Phá lệ’ để thành công?

Nepal-Trung Quốc: ‘Phá lệ’ để thành công?

Việc Thủ tướng Nepal KP Sharma Oli chọn Trung Quốc làm điểm dừng chân trong chuyến công du đầu tiên phản ánh thay đổi đáng chú ý từ Kathmandu.
Tổng thống Hàn Quốc ban bố tình trạng khẩn cấp: Giọt nước tràn ly ở Seoul

Tổng thống Hàn Quốc ban bố tình trạng khẩn cấp: Giọt nước tràn ly ở Seoul

Vào nửa đêm 3/12, một cơn 'địa chấn' đã làm rung chuyển Hàn Quốc sau khi Tổng thống Yoon Suk Yeol bất ngờ ban bố tình trạng khẩn cấp.
Từ thiết quân luật đến luận tội

Từ thiết quân luật đến luận tội

Cụm từ 'thiết quân luật' từ lâu đã bị coi là điều cấm kỵ ở Hàn Quốc do vết thương mà lệnh này mang lại trong lịch sử.
Cập nhật kho vũ khí hạt nhân toàn 'hàng khủng' của Nga

Cập nhật kho vũ khí hạt nhân toàn 'hàng khủng' của Nga

Sau khi Nga tiến hành cuộc tấn công vào Ukraine bằng tên lửa đạn đạo Oreshnik, kho vũ khí hạt nhân của nước này được quan tâm hơn bao giờ hết.
'Ván cờ' Syria: Làm rõ 'người chơi’ chính, ai là ai của ai?

'Ván cờ' Syria: Làm rõ 'người chơi’ chính, ai là ai của ai?

Cuộc nội chiến kéo dài ở Syria đã thu hút sự chú ý của thế giới sau khi lực lượng nổi dậy bất ngờ chiếm giữ hầu hết Aleppo.
Những vũ khí ‘chết chóc’ nhất lịch sử (Kỳ 2): Công cụ hạt nhân hủy diệt hàng loạt liệu có đám gờm hơn một nỗi khiếp sợ vô hình?

Những vũ khí ‘chết chóc’ nhất lịch sử (Kỳ 2): Công cụ hạt nhân hủy diệt hàng loạt liệu có đám gờm hơn một nỗi khiếp sợ vô hình?

Vũ khí hạt nhân đặc biệt nổi bật vì sự hủy diệt tuyệt đối và khả năng đe dọa toàn cầu, song vẫn có những công cụ khác có sức phá hủy kinh hoàng.
Giải mã tên lửa Oreshnik mà Nga mới 'trình làng' trong cuộc tấn công vào Ukraine

Giải mã tên lửa Oreshnik mà Nga mới 'trình làng' trong cuộc tấn công vào Ukraine

Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết Mosco sẽ tiếp tục thử nghiệm tên lửa Oreshnik trong chiến đấu sau khi dùng để tấn công Ukraine ngày 21/11.
Kênh đào nhân tạo: Cánh cổng thần kỳ kết nối thế giới

Kênh đào nhân tạo: Cánh cổng thần kỳ kết nối thế giới

Sự xuất hiện của kênh đào nhân tạo giúp phá vỡ giới hạn địa lý, mở ra vô vàn cơ hội cho sự phát triển kinh tế, văn hóa và chính trị toàn cầu.
Phiên bản di động