Covid-19 và SARS-CoV-2: Câu chuyện sau những cái tên

TGVN. Cái tên “thực sự” của chủng mới virus corona (SARS-CoV-2) và dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới virus corona (Covid-19) là câu chuyện ly kỳ, song cũng đầy mâu thuẫn. Bình luận của Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
covid 19 va sars cov 2 cau chuyen sau nhung cai ten 'Cuộc chiến' chống đại dịch Covid-19: Thế giới cần niềm tin và sự lạc quan
covid 19 va sars cov 2 cau chuyen sau nhung cai ten Dịch Covid-19: Nhà mốt nổi tiếng chuyển sang sản xuất khẩu trang
covid 19 va sars cov 2 cau chuyen sau nhung cai ten
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại họp báo ngày 22/3 của Nhà Trắng về tình hình Covid-19. (Nguồn: AFP/Getty Images)

Từ tranh cãi đặt tên…

Kể từ khi đại dịch bùng phát tại Trung Quốc, virus Corona đã được gán cho nhiều cái tên khác nhau. Ở giai đoạn đầu, nó được gọi là “Virus Vũ Hán”, sau đó là “Virus corona Vũ Hán”. “Virus corona Trung Quốc” và sau đó là 2019-nCoV. Phải đến ngày 11/2, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) mới đặt tên chính thức cho đại dịch này là Covid-19. Chính xác hơn, Covid-19 là thuật ngữ nói về căn bệnh do virus corona gây ra, với “Co” là “Corona”, “Vi” là Virus, “d” là viết tắt của từ “căn bệnh” (disease) và “19” chỉ về thời điểm phát hiện, đầu tháng 12/2019.

Tên khoa học của loại virus corona gây ra Covid-19, SARS-CoV-2, cũng phức tạp không kém. “SARS” viết tắt của “Hội chứng hô hấp cấp tính nặng” (Severe Acute Respiratory Syndrome), thể hiện mối liên hệ giữa virus Corona này với chủng virus gây ra dịch SARS năm 2003; “CoV-2” viết tắt của Coronavirus và số 2 được dùng để phân biệt nó với loại virus năm 2003.

Mặc dù virus corona đã có tên khoa học, song WHO lại từ chối sử dụng cụm từ này trong tuyên bố chính thức, thay vào đó là “virus gây ra Covid-19” hay “Covid-19 virus”. Theo WHO, “việc sử dụng SARS có thể gây ra hậu quả ngoài ý muốn, tạo ra nỗi lo lắng không cần thiết đối với nhiều người, đặc biệt là tại châu Á, nơi chịu ảnh hưởng lớn nhất của dịch SARS năm 2003”. Ngày 13/2, Giám đốc Điều hành WHO Michael Ryan khẳng định SARS-CoV-2 là thuật ngữ chuyên ngành, còn Covid-19 là cụm từ thông dụng với mọi người.

Trớ trêu thay, ngay cả giới khoa học cũng tranh cãi về cái tên này. Trong thư gửi tạp chí y khoa danh tiếng Lancet ngay sau đó, 6 đồng tác giả từ Trung Quốc cho rằng SARS-CoV-2 khiến người không có chuyên môn hiểu lầm rằng họ mắc phải SARS, tác động tiêu cực tới ổn định xã hội, phát triển kinh tế của các quốc gia chịu dịch; đồng thời đề xuất tên gọi mới là HCoV-19, hay virus corona ở người 2019. Phản hồi lá thư trên hồi tháng 3, nhóm 12 nhà khoa học từ Mỹ và Trung Quốc lại cho rằng SARS-CoV-2 là tên gọi phù hợp, bởi nó không xuất phát từ tên gọi liên quan với dịch SARS, mà đến từ liên hệ về di truyền với chủng virus gây ra dịch năm 2003.

covid 19 va sars cov 2 cau chuyen sau nhung cai ten
Ngay cả giới khoa học cũng tranh cãi về tên chuyên ngành của chủng virus Corona. (Nguồn: AP)

Đến điều hiển hiện

Câu chuyện càng phức tạp hơn khi vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi SARS-CoV-2 là “virus Trung Quốc”, Covid-19 là “cúm Vũ Hán”, chỉ trích Bắc Kinh chậm trễ khi cung cấp thông tin cho thế giới về dịch bệnh khiến nhiều nước, trong đó có Washington, “tốn thời gian” trong công tác phòng, chống và kiểm soát dịch.

Hành động nêu trên tưởng chừng như không có gì mới, khi trước đó, giới khoa học thường đặt tên cho các loại vi khuẩn và virus dựa trên nơi phát hiện hoặc bùng phát, hoặc dựa trên tên của nhà khoa học khám phá ra chúng như Hội chứng Hô hấp Trung Đông (MERS), sốt Lassa (tên một thị trấn ở Nigeria) hay Sốt xuất huyết Crimean-Congo. Với người dân Việt Nam, cái tên quen thuộc hơn cả có lẽ là viêm não Nhật Bản.

Tuy nhiên, vào năm 2015, WHO đã chính thức công nhận những rắc rối trong đặt tên các dịch bệnh truyền nhiễm dựa trên nơi xuất xứ hay sắc tộc, đồng thời khuyến cáo giới nghiên cứu, khoa học và truyền thông không có hành động tương tự. Lý do chính khiến WHO đổi cách đặt tên đến từ yếu tố chính trị và truyền thông, bởi gắn tên bệnh dịch truyền nhiễm nguy hiểm với tên địa danh có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới uy tín, hình ảnh của nơi đó.

Vì thế, tuyên bố nêu trên của Tổng thống Donald Trump rõ ràng ẩn chứa hàm ý nhất định.

Thứ nhất, ông muốn kéo Bắc Kinh trở lại khẩu chiến trước thời điểm dịch bệnh diễn ra, nơi Washington từng có ưu thế nhất định, đồng thời hạn chế ảnh hưởng của “ngoại giao khẩu trang” từ cường quốc châu Á. Quan trọng hơn, ông muốn nhấn mạnh rằng Trung Quốc là “thủ phạm” khiến người dân lo sợ, thị trừng chứng khoán sụt giảm, gây tồn hại cho nền kinh tế Mỹ để tìm kiếm nhượng bộ mới từ phía Bắc Kinh một khi đàm phán thương mại giai đoạn mới trở lại.

Thứ hai, ông muốn tận dụng tranh cãi với Trung Quốc để “đánh lạc hướng” truyền thông khỏi khó khăn trong quá trình chống dịch. Bất chấp nỗ lực tích cực, Mỹ vẫn là quốc gia có số người nhiễm lớn thứ ba thế giới sau Trung Quốc và Italy với 41.000 người, trong đó có 520 ca tử vong.

Thứ tư, ông muốn xây dựng hình ảnh nhà lãnh đạo dẫn dắt nước Mỹ vượt thách thức khó nhằn đến từ cường quốc châu Á, củng cố vị thế của mình trước giai đoạn then chốt sắp tới của bầu cử Tổng thống. Cụ thể, khảo sát ngày 21/3 của ABC News cho thấy 55% số người được hỏi ủng hộ cách thức ứng phó với tình hình hiện nay của ông Trump, trong khi con số này trước đó chỉ là 43%.

Việc thường xuyên xuất hiện trong họp báo ngày tại Nhà Trắng cùng lực lượng chuyên trách chống Covid-19, thông qua nhiều gói hỗ trợ chính sách, áp đặt tình trạng khẩn cấp, cho phép Chính phủ đẩy nhanh sản xuất thiết bị y tế chống dịch, triển khai tàu chiến bệnh viện tới vùng dịch, nghiêm trị hành động đầu cơ khiến ông ghi điểm trong mắt người dân Mỹ.

Tuy nhiên, dẫu SARS-CoV-2 và Covid-19 được gọi với tên gì chăng nữa, hệ lụy toàn cầu đáng sợ của chúng là không thể phủ nhận và toàn thế giới, trong đó có Việt Nam, cần chung tay đẩy lùi đại dịch này.

covid 19 va sars cov 2 cau chuyen sau nhung cai ten Covid-19: 37 công dân bị mắc kẹt tại sân bay Changi, Singapore đã về nước an toàn

TGVN. Đại sứ Việt Nam tại Singapore Tào Thị Thanh Hương khẳng định, 37 công dân bị mắc kẹt tại sân bay Changi, Singapore do dịch ...

covid 19 va sars cov 2 cau chuyen sau nhung cai ten Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn kêu gọi người dân hãy dùng khẩu trang vải nhường khẩu trang y tế

TGVN. Ngày 24/3, Thứ trưởng Bộ Y tế PGS.TS Nguyễn Trường Sơn kêu gọi người dân hãy nhường khẩu trang y tế cho các nhân viên ...

covid 19 va sars cov 2 cau chuyen sau nhung cai ten ADB cam kết hỗ trợ Việt Nam chống Covid-19

TGVN. Trong thông cáo ngày 24/3, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho biết, sẵn sàng hỗ trợ kịp thời và linh hoạt cho ...

Phan Quân

Xem nhiều

Đọc thêm

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 13/11/2024, Lịch vạn niên ngày 13 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 13/11/2024, Lịch vạn niên ngày 13 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 13/11. Lịch âm 13/11/2024? Âm lịch hôm nay 13/11. Lịch vạn niên 13/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 13/11/2024: Tuổi Tuất công danh bình ổn

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 13/11/2024: Tuổi Tuất công danh bình ổn

Xem tử vi 13/11 - tử vi 12 con giáp hôm nay 13/11/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Tư ngày 13/11/2024: Bạch Dương vận trình công việc tốt

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Tư ngày 13/11/2024: Bạch Dương vận trình công việc tốt

Tử vi hôm nay 13/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Chủ tịch nước Lương Cường kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Cộng hòa Chile

Chủ tịch nước Lương Cường kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Cộng hòa Chile

Sáng 12/11 giờ địa phương, Chủ tịch nước Lương Cường rời tại thủ đô Santiago, kết thúc tốt đẹp chuyến thăm chính thức Cộng hòa Chile từ 9-11/11.
Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng: Bà Tố Nga là tấm gương về sự đấu tranh không mệt mỏi vì hòa bình và công lý

Thứ trưởng Lê Thị Thu Hằng: Bà Tố Nga là tấm gương về sự đấu tranh không mệt mỏi vì hòa bình và công lý

Ngày 12/11, Thứ trưởng Ngoại giao, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài Lê Thị Thu Hằng tiếp bà Trần Tố Nga, kiều bào ...
Phát biểu chính sách tại Đại học Chile, Chủ tịch nước Lương Cường đề xuất 5 định hướng phát triển hợp tác song phương

Phát biểu chính sách tại Đại học Chile, Chủ tịch nước Lương Cường đề xuất 5 định hướng phát triển hợp tác song phương

Sáng 12/11 giờ địa phương, tại thủ đô Santiago, Chủ tịch nước Lương Cường đã đến Đại học Chile để trao đổi với các giảng viên, sinh viên tại đây.
Tin thế giới 12/11: Ông Trump điểm tên chức ngoại trưởng Mỹ, EU cam kết ‘bơm' tiếp tiền cho Ukraine, Philippines tố Trung Quốc tăng sức ép

Tin thế giới 12/11: Ông Trump điểm tên chức ngoại trưởng Mỹ, EU cam kết ‘bơm' tiếp tiền cho Ukraine, Philippines tố Trung Quốc tăng sức ép

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong ngày.
Nga-Trung ca ngợi 'mối tình' bền chặt, Moscow chỉ điểm nhiệm vụ quan trọng nhất với Bắc Kinh, Mỹ bị gọi tên

Nga-Trung ca ngợi 'mối tình' bền chặt, Moscow chỉ điểm nhiệm vụ quan trọng nhất với Bắc Kinh, Mỹ bị gọi tên

Nga cho rằng, nhiệm vụ quan trọng nhất là chống lại chính sách 'kiềm chế kép' đối với nước này và Trung Quốc, do Mỹ và các nước đồng minh theo đuổi.
Tàu chiến mới nhất của Nga xuất hiện ở eo biển Manche

Tàu chiến mới nhất của Nga xuất hiện ở eo biển Manche

Ngày 12/11, Hạm đội phương Bắc của Nga thông báo tàu khu trục Đô đốc Golovko đã hoàn thành hải trình qua eo biển Manche.
Anh dự định 'chơi lớn' tại Hội nghị COP29

Anh dự định 'chơi lớn' tại Hội nghị COP29

Thụy Sỹ và Anh đang dẫn đầu các nỗ lực tài trợ và giảm phát thải để ứng phó biến đổi khí hậu trong khuôn khổ Hội nghị COP29.
Hậu Bầu cử Mỹ 2024: Đồn đoán danh tính Ngoại trưởng mới, Hàn Quốc toan tính trước chính sách đối ngoại của Washington thời 'Trump 2.0'

Hậu Bầu cử Mỹ 2024: Đồn đoán danh tính Ngoại trưởng mới, Hàn Quốc toan tính trước chính sách đối ngoại của Washington thời 'Trump 2.0'

Tổng thống đắc cử nước này Donald Trump dự kiến sẽ bổ nhiệm Thượng nghị sĩ Florida Marco Rubio làm Ngoại trưởng trong chính quyền mới.
Ông Donald Trump 'chọn mặt gửi vàng', bước chuẩn bị cho quan hệ với Trung Quốc, NATO có nên lo?

Ông Donald Trump 'chọn mặt gửi vàng', bước chuẩn bị cho quan hệ với Trung Quốc, NATO có nên lo?

Tổng thống đắc cử của Mỹ Donald Trump đã công bố một loạt cái tên mới mà ông sẽ bổ nhiệm vào đội ngũ nhân sự trong chính quyền sắp tới.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

GPT-5: Open AI mở ra chân trời mới

Sự kiện đang được giới công nghệ mong đợi có thể xảy ra ngay trong năm nay, là sự ra mắt của GPT-5.
30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

30 năm UNCLOS có hiệu lực: Vai trò giữ gìn trật tự pháp lý trên biển của ITLOS

Gần 30 năm qua, Tòa án Luật Biển quốc tế (ITLOS) góp phần quan trọng giữ gìn tính toàn vẹn, thúc đẩy tuân thủ UNCLOS.
Báo Mexico đề cao mối quan hệ truyền thống của Việt Nam với các nước Mỹ Latinh

Báo Mexico đề cao mối quan hệ truyền thống của Việt Nam với các nước Mỹ Latinh

Nhân chuyến thăm của Chủ tịch nước Lương Cường tới Chile và Peru, báo Mexico ngày 9/11 đăng bài viết 'Việt Nam tăng cường quan hệ với Mỹ Latinh'.
Học giả Trung Quốc đánh giá cao lời kêu gọi về chống lãng phí của Tổng Bí thư Tô Lâm

Học giả Trung Quốc đánh giá cao lời kêu gọi về chống lãng phí của Tổng Bí thư Tô Lâm

Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra rất kịp thời, thể hiện lập trường kiên định của ban lãnh đạo mới Việt Nam về phòng chống tham nhũng, lãng phí.
Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Nga cho rằng, thế giới đã bước vào giai đoạn dài biến động và thay đổi mà cuối cùng sẽ dẫn đến một trật tự thế giới đa cực.
Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Bầu cử Mỹ khép lại với những lo ngại từ giới chuyên gia rằng Washington có thể suy giảm cam kết trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gửi thông điệp chúc mừng tới Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump, khẳng định hai bên nên hợp tác, thay vì đối đầu.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Phiên bản di động