NHẬN DIỆN CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI MỸ

Nhân tố chi phối chính sách đối ngoại của Tổng thống Joe Biden

Dịch Dung
Phân tích và Bình luận chính trị
Đến thời điểm hiện tại, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden chưa thể hiện đường lối chính sách đối ngoại hoàn chỉnh và nhất quán. Lý do vì đâu và những nhân tố nào chi phối chính sách này? Phân tích của báo Thế giới & Việt Nam.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Tổng thống Mỹ Joe Biden. (Nguồn: GETTY IMAGES)
Tổng thống Mỹ Joe Biden. (Nguồn: GETTY IMAGES)

BÌNH LUẬN CỦA BÁO THẾ GIỚI & VIỆT NAM

Nước cờ của ông Biden trên bàn cờ chiến lược Nga-Mỹ-Trung Quốc-EU

Nước cờ của ông Biden trên bàn cờ chiến lược Nga-Mỹ-Trung Quốc-EU
TIN LIÊN QUAN

Trung Đông, Vùng Vịnh và Bắc Phi: Thay trọng tâm, đổi định hướng

Đến thời điểm hiện tại, tân Tổng thống Mỹ Joe Biden và cộng sự mới biểu lộ lẻ mẻ và rời rạc chính sách đối với đối tác này hay định hướng chiến lược cho khu vực kia chứ chưa thể hiện đường lối chính sách đối ngoại hoàn chỉnh và nhất quán.

Xem ra rất có thể vì hai lý do. Thứ nhất là ở những ngày tháng cầm quyền đầu tiên, ông Biden và cộng sự phải dành ưu tiên hành đầu và quan tâm nhiều nhất cho việc xử lý những vấn đề đối nội cấp thiết mà đến nay chuyện xử lý có tiến triển tích cực và thuận lợi nhưng chưa thể nói được là đã cơ bản ổn thoả và bền vững.

Thứ hai là quá trình xem xét lại và hoạch định lại chính sách đối ngoại chưa hoàn tất. Diện mạo chính sách đối ngoại của chính quyền mới ở Mỹ được ông Biden và cộng sự khái quát đại loại như sau:

Diện mạo chung của chính sách

Nước Mỹ trở lại với thế giới, ngoại giao lại được đặt vào trung tâm của chính sách đối ngoại, nước Mỹ lại đảm trách vai trò lãnh đạo thế giới Phương Tây, tập hợp, thống nhất thế giới Phương Tây dưới một quan niệm tự nhận chung rằng thế giới Phương Tây hiện thân cho dân chủ, Mỹ và Phương Tây nhân danh dân chủ đối địch với mô hình hệ thống chính trị độc tài, trực diện những thách thức đa dạng từ Trung Quốc và Nga, nhưng đồng thời những khi lợi ích cơ bản đòi hỏi thì vẫn tìm cách đối thoại với Trung Quốc và Nga.

Ngoài ra, Mỹ sẽ đảm nhận vai trò đi đầu trong việc giải quyết những vấn đề toàn cầu cấp thiết như chống biến đổi khí hậu trái đất, giải trừ vũ khí hạt nhân, an ninh mạng và ứng phó dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona gây ra.

Tuy nhiên, từ những phát ngôn công khai của ông Biden và cộng sự về mục tiêu hay định hướng của chính sách đối ngoại của chính quyền mới và từ những động thái của ông Biden và cộng sự trên phương diện đối ngoại thì đã có thể nhận diện ra được những nhân tố chính chi phối chính sách đối ngoại của ông Biden cho nhiệm kỳ cầm quyền này.

Ông Biden có cách tiếp cận và định hướng đối ngoại riêng nhưng cũng tiếp nối không ít cách tiếp cận và định hướng đối ngoại của người tiền nhiệm mà sự khác biệt có chăng chỉ ở phương thức thực hiện.

Lộ diện năm nhân tố cơ bản

Nhân tố thứ nhất là đối nội. Điều này không hề mới lạ bởi xưa nay ở mọi nơi trên thế giới chứ không chỉ có ở mỗi nước Mỹ, đối nội luôn chi phối đối ngoại. Thậm chí trên thế giới còn thịnh hành quan điểm và nhận thức cho rằng đối ngoại là sự tiếp nối của đối nội.

Ông Biden lên cầm quyền ở Mỹ trong bối cảnh tình hình chính trường và nội bộ xã hội Mỹ bị phân rẽ sâu sắc như chưa từng thấy trong lịch sử nước Mỹ. Sự phân rẽ này là một trong những nguyên nhân chính khiến cho nước Mỹ bị sa sút uy tín và ảnh hưởng trên thế giới trong thời gian qua. Nó làm cho nước Mỹ phải bận rộn với chính mình trước hết và nhiều nhất.

Ở những tháng ngày cầm quyền đầu tiên, ông Biden phải coi trọng đối nội hơn đối ngoại và phải dùng đối ngoại phục vụ đối nội, nhưng cả về sau này nữa, mọi mưu tính của người này về đối ngoại cũng vẫn đều phải đáp ứng trước hết nhu cầu đối nội. Chính sách đối với Trung Quốc, Nga và Iran bị ảnh hưởng và tác động nhiều nhất bởi nhân tố này.

Nhân tố thứ hai là lợi ích mà cụ thể ở đây bao hàm hai dạng lợi ích khác nhau là lợi ích của nước Mỹ và lợi ích riêng của ông Biden. Lợi ích cơ bản của Mỹ liên tục và nhất quán chứ không thay đổi cùng với sự thay đổi chính phủ.

Nhưng thứ tự ưu tiên của lợi ích cơ bản và cách thức thực hiện và bảo toàn lợi ích có thể thay đổi. Ở đây, chính sách đối ngoại của ông Biden bị chi phối bởi lợi ích được xác định và ưu tiên là khôi phục và tăng cường vai trò và ảnh hưởng lãnh đạo thế giới cho nước Mỹ, uy danh và vị thế của nước Mỹ trên thế giới.

Bên cạnh đó, lợi ích riêng được ông Biden xác định trong chính sách đối ngoại là dùng chính sách đối ngoại để gây dựng hình ảnh và có được sự công nhận ở Mỹ là Tổng thống thành công với việc khôi phục vai trò, vị thế, ảnh hưởng, uy danh và uy tín quốc tế của nước Mỹ.

Ông Biden cần tác động của điều này cho phe Đảng Dân chủ trong các cuộc bầu cử tới ở Mỹ, cho chính mình nếu tái ứng cử Tổng thống năm 2024 hoặc cho ứng cử viên của Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống ấy. Điều này vừa là nhân tố chi phối vừa là một mục tiêu của chính sách đối ngoại của ông Biden.

Mỹ sẽ vẫn coi trọng tiềm lực quân sự và sẵn sàng hành động quân sự nhưng chỉ khi cần thiết trong khi chính sách đối ngoại phục vụ sự trỗi dậy về kinh tế và công nghệ cao lại thường xuyên và quyết liệt.

Nhân tố thứ ba là hiệu quả thiết thực của chính sách đối ngoại thể hiện ở chỗ con người và kinh tế được đặt vào trung tâm phục vụ của chính sách đối ngoại. Chính sách đối ngoại phục vụ trực tiếp cho số đông và tầng lớp hạng trung trong xã hội. Chính sách đối ngoại phục vụ cho sự trỗi dậy về kinh tế và công nghệ cao của nước Mỹ.

Mỹ sẽ vẫn coi trọng tiềm lực quân sự và sẵn sàng hành động quân sự nhưng chỉ khi cần thiết trong khi chính sách đối ngoại phục vụ sự trỗi dậy về kinh tế và công nghệ cao lại thường xuyên và quyết liệt.

Nhân tố này đưa đến một hệ luỵ là ông Biden sẽ hết sức kiềm chế, nếu như không muốn nói là sẽ không làm việc phát động cuộc chiến tranh mới ở bên ngoài nước Mỹ, sẽ dần chấm dứt các cuộc chiến tranh mà Mỹ hiện vẫn bị sa lầy vào, sẽ tránh hết sức để xảy ra đột biến, nhưng đồng thời sẽ cạnh tranh chiến lược đến cùng và bằng mọi giá với đối tác nào đó thách thức Mỹ về kinh tế, tài chính, thương mại và công nghệ - như Trung Quốc là ví dụ điển hình.

Nhân tố chi phối thứ tư là coi trọng các tiêu chí và hệ quy chiếu của Mỹ về dân chủ, nhân quyền và nhà nước pháp quyền trong chính sách đối ngoại.

Thực chất ở đây là ý thức hệ và mô hình hệ thống chính trị. Sự biểu hiện điển hình hiện có thể thấy trong chính sách của ông Biden đối với Trung Quốc và Nga.

Nhân tố thứ năm là xác định ưu tiên mới trong chính sách đối ngoại mà cụ thể là ưu tiên theo đối tác, ưu tiên theo lĩnh vực đối ngoại và ưu tiên theo khu vực địa lý.

Cho đến thời điểm hiện tại, việc xác định ưu tiên này chưa hoàn tất. Nhưng về cơ bản có thể thấy việc đối phó Trung Quốc được ông Biden coi trọng hàng đầu, chủ nghĩa đa phương được ông Biden đề cao và khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương được ông Biden để ý đến nhiều hơn cả.

Nhìn vào năm nhân tố chi phối chính sách đối ngoại này của ông Biden có thể dễ dàng nhận thấy ông Biden có cách tiếp cận và định hướng đối ngoại riêng nhưng cũng tiếp nối không ít cách tiếp cận và định hướng đối ngoại của người tiền nhiệm mà sự khác biệt có chăng chỉ ở phương thức thực hiện.

Trung Đông, Vùng Vịnh và Bắc Phi: Thay trọng tâm, đổi định hướng

Trung Đông, Vùng Vịnh và Bắc Phi: Thay trọng tâm, đổi định hướng

(Bài sau: Chính sách của Biden đối với Trung Quốc và Nga)

TIN LIÊN QUAN
Không kích Iraq và Syria, Mỹ chuẩn bị cho 'kịch bản xấu' với Iran?
Cứng hay mềm, lợi và hại trong liên minh, liên kết về quốc phòng, an ninh
Thượng đỉnh Mỹ-Trung: Ván bài 'đỏ nhiều hơn đen' của Tổng thống Joe Biden
Ngoại giao ‘lối cũ’ của ông Joe Biden tại châu Âu
Thượng đỉnh Nga-Mỹ: Tia hy vọng bên bờ vực thẳm

Đọc thêm

Khơi thông 'điểm nghẽn', tìm cách thúc đẩy phát triển bền vững khu công nghiệp Việt Nam

Khơi thông 'điểm nghẽn', tìm cách thúc đẩy phát triển bền vững khu công nghiệp Việt Nam

Việc phát triển các khu công nghiệp thời gian qua đã bộc lộ một số 'điểm nghẽn', hạn chế, đòi hỏi cần phải có chính sách và hành động để ...
Vì sao những kẻ khủng bố nhà hát Crocus được tìm ra nhanh chóng?

Vì sao những kẻ khủng bố nhà hát Crocus được tìm ra nhanh chóng?

Những kẻ khủng bố nhà hát Crocus đã nhanh chóng bị cảnh sát Nga bắt giữ bởi những hình ảnh ghi lại từ camera giám sát.
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Trung Quốc

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Trung Quốc

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn sẽ thăm chính thức Trung Quốc từ ngày 3-4/4/2024 theo lời mời của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị.
Điện mừng Tổng thống Cộng hòa Indonesia

Điện mừng Tổng thống Cộng hòa Indonesia

Nhân dịp ông Prabowo Subianto được bầu làm Tổng thống Indonesia, Quyền Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân và Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi điện chúc mừng.
Bình luận của Việt Nam về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây

Bình luận của Việt Nam về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây

Chiều 28/3, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Nguyễn Đức Thắng đã bình luận về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: Nga xác nhận đã được Mỹ cảnh báo, Đức nói chẳng biết thông tin nào trước

Đức cho rằng, Mỹ có thể có manh mối về vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của hơn 140 ở ngoại ô thủ đô Moscow của Nga ...
Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Ngoại trưởng Mỹ thăm Hàn Quốc: Thông điệp nồng ấm

Sự hiện diện của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tại Seoul lần này cũng cho thấy quan hệ đồng minh tiếp tục gắn kết chặt chẽ giữa Mỹ và Hàn Quốc.
Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Phía sau kỳ vọng của Thái Lan ở EU

Thông điệp mà Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin muốn chuyển tới châu Âu, đặc biệt là Pháp và Đức là 'Thái Lan đã mở cửa kinh doanh trở lại'.
Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Tăng gắn kết, tìm đồng thuận

Chuyến thăm Mỹ của Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda cùng Thủ tướng Donald Tusk có thể coi là nỗ lực nâng tầm gắn kết mối quan hệ đồng minh với Mỹ.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Định hình cuộc đua ‘song mã’

Sau ngày Siêu thứ Ba, việc lựa chọn ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ và Cộng hòa gần như đã an bài.
Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp thăm CH Czech: Nỗ lực tìm kiếm đồng minh

Tổng thống Pháp đến CH Czech không chỉ đáp lễ mà còn là nỗ lực thể hiện vai trò dẫn dắt của nước Pháp và tìm kiếm sự ủng hộ của đồng minh.
Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Điều gì ẩn sau tuyên bố gửi quân đến Ukraine của ông Macron?

Thượng đỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu về Ukraine mới đây tại Paris với những lời kêu gọi tiếp tục hỗ trợ Ukraine nhưng đã không đưa ra được biện pháp cụ thể nào.
Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga: Lý do Moscow 'lọt' tầm ngắm của IS

Vụ tấn công đẫm máu ở Nga ngày 22/3 do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện cho thấy sự thay đổi mục tiêu của tổ chức khủng bố này.
Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao: Tiếng nói của kinh tế châu Á

Diễn đàn châu Á Bác Ngao được đánh giá là kênh hiệu quả để trao đổi ý kiến về các vấn đề kinh tế đáng quan tâm nhất trong suốt hai thập kỷ qua.
Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Chạy đua vũ khí hạt nhân, Mỹ đánh cược vào tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel?

Những rắc rối trong chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Sentinel đang khiến cho Mỹ khó tiếp cận mục tiêu răn đe hạt nhân của mình.
Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn ở Haiti: Nguồn cơn và nguy cơ

Bất ổn chính trị, tranh giành quyền lực giữa các băng đảng cùng các vụ đảo chính và nghèo đói là những gì mà người dân Haiti tiếp tục phải đối mặt...
70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

70 năm ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử

Baoquocte.vn. Ngày 13/3/1954 là ngày mở màn Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử - nguồn cổ vũ lớn lao cho toàn thể nhân dân ta trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.
Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan linh thiêng

Tháng Ramadan là tháng thứ Chín trong lịch Hồi giáo, được xem là tháng linh thiêng nhất trong năm đối với người Hồi giáo trên toàn thế giới.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động