Anh - Mỹ: “Mối quan hệ đặc biệt” xưa & nay

Thuật ngữ trên ra đời từ cách đây gần 7 thập kỷ, thế nhưng “mối quan hệ đặc biệt” có thực sự tồn tại?
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
anh my moi quan he dac biet xua nay Quan hệ Anh-Mỹ có khởi sắc dưới thời D.Trump?
anh my moi quan he dac biet xua nay Quan hệ Anh - Mỹ: Có còn đặc biệt?

Kể từ cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ cuối năm ngoái, Thủ tướng Anh Theresa May là nhà lãnh đạo đầu tiên trên thế giới đến thăm Nhà Trắng và gặp Tổng thống Donald Trump hôm 27/1. Trước đó một ngày, phát biểu tại cuộc họp với các nghị sĩ đảng Cộng hòa Mỹ ở Philadelphia, bà May nhấn mạnh: “Khi chúng ta cùng khám phá lại niềm tin giữa hai bên, chúng ta có cơ hội, thực chất là trách nhiệm, để làm mới “mối quan hệ đặc biệt” này”.

anh my moi quan he dac biet xua nay
Thủ tướng Anh Margaret Thatcher (trái) và Tổng thống Mỹ Ronald Reagan tại Hội nghị Thượng đỉnh Ottawa (Canada), ngày 21/7/1981. (Nguồn: AP)

Cụm từ “mối quan hệ đặc biệt” được Thủ tướng Anh Winston Churchill đề cập lần đầu tiên trong bài diễn văn lịch sử “Nguồn tiếp sức cho hòa bình” (Sinews of Peace) tại Đại học Westminster ở Missouri năm 1946. Trong đó, ông Churchill nhấn mạnh hai nước Anh và Mỹ có một “mối liên kết anh em của các dân tộc nói tiếng Anh”.

Theo nhà sử học Anthony Seldon, hai nước gắn bó với nhau trong nhiều thập kỷ qua bởi cùng chia sẻ lịch sử, cơ cấu chính phủ, lý tưởng và hợp tác quốc phòng. Ông nói, “nó (mối quan hệ đặc biệt) được tạo ra do sự đan xen của ba yếu tố: kẻ thù chung, quan hệ cá nhân giữa các nhà lãnh đạo và quan điểm ý thức hệ chung”.

Gần đây, chiến lược xoay trục sang châu Á của cựu Tổng thống Barack Obama - được nhiều người cho là bằng chứng về sự thay đổi các ưu tiên của Mỹ, và quan hệ với Anh là một trong những “quan hệ đặc biệt” mà Washington đã có với nhiều nước.

Franklin D. Roosevelt - Winston Churchill

Hai nhà lãnh đạo trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai đã duy trì mối quan hệ cá nhân thân thiết. Có cùng sở thích với thuốc lá và rượu mạnh, hai ông đã trao đổi 1.700 thư và điện tín từ năm 1939 - 1945. Trong một bức điện tín gửi Thủ tướng Anh Churchill năm 1942, Tổng thống Mỹ Roosevelt viết: “Thật tuyệt vời khi ở cùng thập kỷ với ông”.

Mặc dù không trực tiếp tham chiến nhưng bằng việc thông qua Đạo luật Lend-Lease, Mỹ đã hỗ trợ quân sự cho Anh trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai. Thủ tướng Churchill, có mẹ là người Mỹ, quan tâm tới việc “đưa người Mỹ vào cuộc chiến” hoặc ít nhất là tăng viện trợ quân sự cần thiết cho nước Anh. Vì vậy, tháng 8/1941, ông đã gặp Tổng thống Roosevelt trên một chiến hạm ngoài khơi Newfoundland, nơi cả hai đặt ra các mục tiêu cho thế giới hậu chiến tranh khi ký Hiến chương Đại Tây Dương. Tuy nhiên, Hiến chương này không giúp Tổng thống Roosevelt thành công trong việc kêu gọi công chúng Mỹ ủng hộ nước này tham chiến. Nhưng điều đó đã thay đổi sau vụ Nhật Bản tấn công vào Trân Châu Cảng tháng 12/1941.

Khoảng hai tuần sau vụ Trân Châu Cảng, Thủ tướng Churchill đã ở Nhà Trắng ba tuần nhằm phối hợp với chính quyền Mỹ đánh bại kẻ thù chung của họ. Tại đây, hai nhà lãnh đạo được mô tả là đã chia sẻ những giây phút thân tình nhất. Patrick Kinna - người viết tốc ký cho ông Churchill kể lại: một hôm, Thủ tướng vừa tắm xong, ông đi lại trong phòng mà chưa mặc đồ gì. Tổng thống Roosevelt gõ cửa, bước vào phòng và nhìn thấy người bạn Anh trong tình trạng như vậy, ông Churchill bình tĩnh nói: “Ông thấy đấy, Ngài Tổng thống, tôi không có gì phải che giấu ông”.

Dwight D. Eisenhower - Anthony Eden

Quan hệ Anh - Mỹ giảm xuống mức thấp trong những năm 1950 dưới thời hai nhà lãnh đạo này. Anthony Eden, người từng là Bộ trưởng Ngoại giao trong ba thập kỷ, đã trở thành Thủ tướng Anh vào năm 1955. Nhưng sự nghiệp Thủ tướng của ông sớm kết thúc do Cuộc khủng hoảng kênh đào Suez năm 1956, khi Tổng thống Ai Cập Gamal Abdel Nasser quốc hữu hóa con kênh nối liền Biển Đỏ và Địa Trung Hải vốn thuộc sở hữu của Anh và Pháp. Đối với Anh, kênh đào Suez là huyết mạch đến các mỏ dầu ở Vịnh Ba Tư. Anh, Pháp và Israel đã nhanh chóng đạt được thỏa thuận bí mật để thực hiện cuộc tấn công vào Ai Cập nhằm chiếm lại kênh Suez.

Tức giận vì không được thông báo trước về cuộc tấn công và lo sợ chiến tranh lan rộng hơn ở Trung Đông, Tổng thống Eisenhower đe dọa đồng minh Khối quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) là sẽ áp đặt lệnh trừng phạt nếu nước này không rút lực lượng của mình. Ông buộc Thủ tướng Eden tìm ra một giải pháp hòa bình, đồng thời ngăn cản Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cung cấp các khoản vay khẩn cấp cho Anh. Trước sức ép của Mỹ, Thủ tướng Eden buộc phải rút quân. Tháng 1/1957, ông từ chức sau 18 tháng cầm quyền và danh tiếng suy giảm nặng nề.

John F. Kennedy - Harold Macmillan

Hai nhà lãnh đạo, một người mới 40 tuổi, người kia 60, đã hồi sinh mối quan hệ Mỹ - Anh sau Cuộc khủng hoảng kênh đào Suez. Năm 1943, Thủ tướng Macmillan nói rằng Anh với Mỹ giống như “người Hy Lạp với người La Mã”. Hàm ý là tuy người La Mã thế chỗ người Hy Lạp, nhưng họ vẫn dựa trên kiến thức và trí tuệ của người Hy Lạp.

Mặc dù hai nhà lãnh đạo có quan hệ huyết thống theo nghĩa đen (cả hai phát hiện ra họ có quan hệ họ hàng xa), năm 1962, Tổng thống Kennedy đã hủy bỏ chương trình tên lửa Skybolt mà Mỹ hứa bán cho Anh nhằm giúp nước này xây dựng chương trình hạt nhân độc lập. Mỹ khi ấy lo lắng về việc tái diễn cuộc khủng hoảng Suez cũng như sự phổ biến vũ khí hạt nhân. Dù sao, Mỹ vẫn bán cho đồng minh bên kia Đại Tây Dương các tên lửa mang đầu đạn hạt nhân Polaris.

Ronald Reagan - Margaret Thatcher

“Mối quan hệ đặc biệt” giữa hai cường quốc được thể hiện sâu sắc nhất dưới thời Thủ tướng Thatcher và Tổng thống Reagan ở giai đoạn cuối của Chiến tranh Lạnh những năm 1980. Hai chính trị gia có cùng quan điểm về đường lối điều hành kinh tế như ủng hộ các chính sách tự do kinh doanh và cắt giảm chi tiêu công. Năm 1981, bà Thatcher là lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến thăm tân chủ nhân Nhà Trắng Reagan. “Người đàn bà thép đã tìm thấy chàng Romeo người Mỹ của mình”, tạp chí Time bình luận.

Tuy nhiên, tình bạn nổi tiếng không tránh khỏi những lúc căng thẳng. Bà Thatcher khiển trách ông Reagan vì cuộc xâm lược của Mỹ vào Grenada - thuộc địa cũ của Anh năm 1983. Nhưng một cuộc gọi xin lỗi của ông Reagan đã xoa dịu tất cả. Theo Reuters, bản ghi cuộc gọi đã được công bố năm 2014.

Trong điếu văn tại lễ tang cựu Tổng thống Reagan năm 2004, bà Thatcher gọi ông là một trong những người “gần gũi nhất về mặt chính trị và là người bạn thân thiết”. Mối quan hệ của bà với Reagan mật thiết đến nỗi bà gọi ông bằng tên thân mật là “Ronnie”. Trước đó, vào những năm đã nghỉ hưu, Reagan nói ông “rất may mắn” khi được biết Bà đầm thép.

anh my moi quan he dac biet xua nay
Thủ tướng Anh Theresa May và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Washington DC, tháng 1/2017. (Nguồn: Time)

George W. Bush - Tony Blair

Anh - Mỹ có thời gian dài “mặn nồng” dưới thời hai nhà lãnh đạo này. Nước Anh của ông Blair đã hỗ trợ mạnh mẽ cho nỗ lực quân sự của chính quyền Mỹ ở Afghanistan và Iraq. Tác giả cuốn tiểu sử của Thủ tướng Blair - nhà sử học Anthony Seldon - cho rằng tuy hai ông Blair và Bush không chia sẻ nhiều quan điểm cá nhân như bà Thatcher và ông Reagan, nhưng cả hai đều có chung kẻ thù: sự đe dọa của phiến quân Hồi giáo.

Ngay sau vụ khủng bố 11/9, ông Blair đã đến Nhà Trắng nhằm bày tỏ sự đoàn kết với Tổng thống Bush. “Thủ tướng Anh đã vượt qua đại dương để cho thấy sự đoàn kết của mình với nước Mỹ”, ông Bush nói trong diễn văn tại Quốc hội ngày 20/9/2001. Theo một báo cáo, ông Blair đã nỗ lực duy trì quan hệ đặc biệt Anh - Mỹ. Tháng 7/2002, ông Blair gửi thư cho ông Bush khẳng định: “Tôi sẽ đứng về phía ông, cho dù thế nào....”. Và năm 2003, hai nước cùng thực hiện kế hoạch tấn công Iraq.

Trong cuốn hồi ký có tựa đề “Tony Blair: Một cuộc hành trình”, cựu Thủ tướng Anh không tiếc lời ca ngợi cựu Tổng thống Bush. Điều này khiến dư luận Anh ví cuốn hồi ký như “thư tình” của ông Blair gửi ông Bush. Trong khi đó, cựu Tổng thống Mỹ cho biết ông Blair là người bạn gần gũi nhất trên trường quốc tế. Ông Bush nhấn mạnh: “Một số đồng minh của chúng tôi dao động, nhưng Tony Blair không bao giờ như vậy”, khi nói về sự ủng hộ của Anh với Mỹ trong cuộc chiến Iraq và Afghanistan.

Hiện nay, khi phải đối mặt với tương lai không chắc chắn bên ngoài Liên minh châu Âu (EU), Anh một lần nữa tìm kiếm liên minh đặc biệt với siêu cường thế giới dựa trên các nền tảng lịch sử. Theo nhà sử học Seldon, Tổng thống  Trump, có mẹ là người Scotland (một vùng thuộc Vương quốc Anh), cần kinh nghiệm cũng như sự am hiểu về vấn đề tình báo và an ninh của nữ Thủ tướng May. “Những nhu cầu chung mạnh mẽ sẽ làm cho Anh - Mỹ trở thành mối quan hệ quan trọng dưới thời Tổng thống Trump”, ông Seldon nói. Có thể thấy, quan hệ giữa hai nước sẽ khởi sắc nhưng còn “đặc biệt” hay không thì vẫn có không ít hoài nghi.

anh my moi quan he dac biet xua nay
Chiến tranh vì dầu mỏ

Ngày 20/3/2011, Liên quân Pháp - Anh - Mỹ bắt đầu chiến dịch “Bình minh Odissey” nhằm tấn công các căn cứ quân sự chế ...

anh my moi quan he dac biet xua nay
Quan hệ Anh - Mỹ: Có còn đặc biệt?

Dường như câu trả lời sẽ là "đương nhiên rồi". Nhưng kể cả khi Tổng thống Obama khẳng định mối quan hệ đặc biệt Mỹ ...

anh my moi quan he dac biet xua nay
Anh - Mỹ: “Mối quan hệ đặc biệt” xưa & nay

Thuật ngữ trên ra đời từ cách đây gần 7 thập kỷ, thế nhưng “mối quan hệ đặc biệt” có thực sự tồn tại?

Nhật Nguyên (theo Time)

Xem nhiều

Đọc thêm

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Ba ngày 5/11/2024: Cự Giải sự nghiệp vượng khí

Tử vi 12 cung hoàng đạo Thứ Ba ngày 5/11/2024: Cự Giải sự nghiệp vượng khí

Tử vi hôm nay 5/11/2024 của 12 cung hoàng đạo - Ma Kết, Bảo Bình, Song Ngư, Bạch Dương, Kim Ngưu, Song Tử, Cự Giải, Sư Tử, Xử Nữ, Thiên ...
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 5/11/2024, Lịch vạn niên ngày 5 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 5/11/2024, Lịch vạn niên ngày 5 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 5/11. Lịch âm hôm nay 5/11/2024? Âm lịch hôm nay 5/11. Lịch vạn niên 5/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 5/11/2024: Tuổi Tuất làm việc cần cù

Tử vi hôm nay, xem tử vi 12 con giáp hôm nay ngày 5/11/2024: Tuổi Tuất làm việc cần cù

Xem tử vi 5/11 - tử vi 12 con giáp hôm nay 5/11/2024 - Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất và Hợi về công việc, ...
Đối ngoại trong tuần: Thủ tướng kết thúc tốt đẹp chuyến công tác Trung Đông; công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam

Đối ngoại trong tuần: Thủ tướng kết thúc tốt đẹp chuyến công tác Trung Đông; công bố Hồ sơ Di cư Việt Nam

Báo TG&VN điểm lại một số hoạt động nổi bật của đối ngoại Việt Nam trong tuần từ 28/10-4/11.
Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Ít nhất 10 người đã thiệt mạng sau khi núi lửa Lewotobi Laki-laki ở miền Đông Indonesia phun trào.
Philippines tạo đà thúc đẩy ngành công nghiệp Halal với Saudi Arabia

Philippines tạo đà thúc đẩy ngành công nghiệp Halal với Saudi Arabia

Philippines đang tìm kiếm quan hệ đối tác mới với Saudi Arabia trong các lĩnh vực phát triển bền vững và Halal.
Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Núi lửa một nước Đông Nam Á phun trào, 10 người thiệt mạng

Ít nhất 10 người đã thiệt mạng sau khi núi lửa Lewotobi Laki-laki ở miền Đông Indonesia phun trào.
Tin thế giới 4/11: Nga tuyên bố giúp Iran một việc, Israel 'đoạn tuyệt' với một cơ quan LHQ, các ứng viên 'trắng đêm' trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ

Tin thế giới 4/11: Nga tuyên bố giúp Iran một việc, Israel 'đoạn tuyệt' với một cơ quan LHQ, các ứng viên 'trắng đêm' trước ngày bầu cử tổng thống Mỹ

Báo Thế giới và Việt Nam điểm một số tin quốc tế nổi bật trong 24h.
Nga vừa thể hiện thành ý vun đắp cho quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Syria, Ankara báo tin không vui

Nga vừa thể hiện thành ý vun đắp cho quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Syria, Ankara báo tin không vui

Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, Syria chưa sẵn sàng bình thường hóa quan hệ với phe đối lập ở nước này và theo nghĩa rộng hơn là với Ankara.
Tin Triều Tiên đưa quân đến Nga: Tổng thống Ukraine trách móc việc 'khoanh tay đứng nhìn', Tổng thư ký LHQ lên tiếng, Hàn Quốc tính sẵn kịch bản

Tin Triều Tiên đưa quân đến Nga: Tổng thống Ukraine trách móc việc 'khoanh tay đứng nhìn', Tổng thư ký LHQ lên tiếng, Hàn Quốc tính sẵn kịch bản

Tổng thư ký LHQ quan ngại trước thông tin binh sĩ Triều Tiên được đưa tới Nga và khả năng lực lượng này tiến về khu vực xung đột ở Ukraine.
Bầu cử tổng thống Mỹ 2024: Cuộc bám đuổi nghẹt thở đến 'giờ G', ứng cử viên Kamala Harris đã bỏ phiếu?

Bầu cử tổng thống Mỹ 2024: Cuộc bám đuổi nghẹt thở đến 'giờ G', ứng cử viên Kamala Harris đã bỏ phiếu?

Ngày 5/11, nước Mỹ bước vào cuộc bầu cử tổng thống tốn giấy mực nhất mỗi 4 năm. Cho đến giờ phút ấy, không ai có thể khẳng định chắc chắn điều gì.
Chảo lửa Trung Đông: Iran thề chống ách áp bức đến cùng, tiết lộ điều sẽ ảnh hưởng đến đòn đáp Israel

Chảo lửa Trung Đông: Iran thề chống ách áp bức đến cùng, tiết lộ điều sẽ ảnh hưởng đến đòn đáp Israel

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố, Tehran sẽ đáp trả mọi hành động quân sự nhằm vào lãnh thổ và an ninh của nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Đại sứ Phạm Quang Vinh: 'Độc lạ', gay cấn bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 và câu chuyện với Việt Nam

Theo Đại sứ Phạm Quang Vinh, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay rất sít sao, nhưng dù là ai thì quan hệ Việt Nam-Mỹ vẫn tiếp đà phát triển tích cực.
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: Ý nghĩa và tác động

Bầu cử Tổng thống Mỹ luôn có ý nghĩa quan trọng không chỉ trong nội bộ nước Mỹ mà còn với cộng đồng quốc tế.
Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Cuốn sách 'Trí tuệ nhân tạo từ góc nhìn quan hệ quốc tế': Hiểu để tự chủ, chủ động trong kỷ nguyên AI

Có thể khẳng định rằng AI không còn là một công nghệ của tương lai mà đã và đang định hình lại cục diện địa chính trị.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Hợp tác quân sự Nga-Triều Tiên, toan tính và phản ứng

Dư luận về leo thang căng thẳng ở bán đảo liên Triều chưa kịp lắng lại bùng lên với thông tin quân đội Triều Tiên xuất hiện ở Nga.
Tổng thống Phần Lan thăm Trung Quốc: Tìm khuôn khổ mới

Tổng thống Phần Lan thăm Trung Quốc: Tìm khuôn khổ mới

Chuyến thăm Trung Quốc ngày 28 - 31/10 của Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb phản ánh nỗ lực nâng tầm khuôn khổ hợp tác giữa một thế giới đầy biến động.
Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Bầu cử Mỹ trước 'giờ G': 'Kỳ phùng địch thủ' Trung Quốc vẫn gia tăng sức ảnh hưởng, chiến lược châu Á sẽ được định hình ra sao?

Cả ông Trump và bà Harris đều đang tìm cách mô tả bên kia là 'yếu thế trước Trung Quốc' trong nỗ lực vượt qua phe đối lập.
Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ Mỹ-Anh hậu bầu cử: Hai ngã rẽ trước chân trời mới

Quan hệ truyền thống Mỹ-Anh có thể sẽ đổi khác, khi cuộc bầu cử sắp tới mở ra hai viễn cảnh khác nhau cho mối thâm tình này.
Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Bài phát biểu tranh cử cuối cùng của bà Kamala Harris: Những 'đòn công kích' phút chót, so sánh rất giàu hình ảnh

Phó Tổng thống Kamala Harris đã có bài phát biểu khép lại chiến dịch tranh cử tại công viên Ellipse ở Washington, D.C.
'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

'Ván cờ' Nga-Ukraine trước ngã rẽ bầu cử Mỹ

Kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 sẽ có ảnh hưởng lớn đến cục diện xung đột Nga-Ukraine.
Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Quan hệ Mỹ-Ấn đi về đâu sau khi Nhà Trắng đổi chủ?

Bất kể ai giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chính quyền Washington mới cần tiếp tục xây dựng quan hệ hợp tác tốt đẹp với Ấn Độ.
Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Gia tăng 'sức nóng', BRICS được định vị là nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai

Sức ảnh hưởng toàn cầu đang gia tăng của BRICS định vị nhóm này sẽ là một nhân tố chủ chốt trong quản trị toàn cầu tương lai.
Phiên bản di động