Ông Mohamed A. El-Erian (*) hiện là Chủ tịch của Hội đồng Phát triển toàn cầu Mỹ. Trước đó, ông là CEO của Công ty Quản lý Harvard và Phó Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). El-Erian từng được vinh danh trong top 100 nhà tư tưởng toàn cầu của tạp chí Foreign Policy trong 4 năm liền, từ 2009 đến 2012. Báo TG&VN xin giới thiệu bài viết của ông cùng bạn đọc.
Hệ quả của cuộc trưng cầu ý dân tại Anh về việc rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), còn gọi là Brexit, đang được cộng đồng quốc tế theo dõi sát sao. Người dân trên khắp thế giới, đặc biệt là ở châu Âu, đang trông ngóng xem liệu Brexit sẽ diễn ra như thế nào, không chỉ để hạn chế những tác động không mong muốn của sự kiện này, mà còn để rút kinh nghiệm trong bối cảnh nhiều quốc gia đang đi theo xu hướng dân tộc chủ nghĩa.
Sự thận trọng của Anh
Ở Đức - quốc gia sẽ tổ chức tổng tuyển cử vào năm 2017, sự ủng hộ cho đảng cực hữu Sự lựa chọn khác cho nước Đức (AfD) đang ngày càng lớn, với bằng chứng là chiến thắng của AfD tại một số cuộc bầu cử cấp bang trong thời gian gần đây. Trong khi đó, tại Pháp, bà Marine Le Pen – lãnh đạo đảng Mặt trận Quốc gia, cũng đang cố gắng tận dụng xu hướng dân tộc chủ nghĩa để giành lợi thế trong cuộc đua vào Điện Elyseé vào năm sau.
Sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc không chỉ diễn ra ở châu Âu. Ở Mỹ, ứng viên Tổng thống của đảng Cộng hòa, ông Donald Trump đã cam kết rằng, nếu đắc cử, ông sẽ áp đặt thuế quan thương mại đối với Trung Quốc, xây dựng hàng rào dọc biên giới với Mexico, đồng thời cấm những người Hồi giáo nhập cư vào Mỹ.
Vậy có phải những ảnh hưởng kinh tế đã góp phần vào sự phát triển của chủ nghĩa dân tộc? Trong trường hợp cuộc trưng cầu ý dân ở Anh, những tác động tức thời của Brexit bao gồm sự hỗn loạn thị trường tài chính, cú sốc đối với người dân và lòng tin của những nhà đầu tư. Dù tình hình kinh tế - tài chính đã nhanh chóng bình ổn trở lại, nhưng có lẽ nhiều thách thức vẫn chờ đợi nước Anh ở phía trước.
| Trụ sở Ngân hàng Trung ương Anh ở London, Anh. (Nguồn: The Guardian) |
Một số chuyên gia đánh giá rằng, mức độ ảnh hưởng của Brexit phụ thuộc nhiều vào quá trình đàm phán giữa Anh và các đối tác châu Âu, đặc biệt là trong vấn đề tự do thương mại và thị trường tài chính. Hiện nay, chính quyền của Thủ tướng Anh Theresa May cũng đang thận trọng từng bước đưa “xứ sở sương mù” rời khỏi EU. Tuy nhiên, bà May nói rõ rằng, bản thân bà và các thành viên nội các sẽ không có trách nhiệm công bố các bản báo cáo về tiến độ Brexit cho công chúng.
Về phần mình, từ sau sự kiện người dân Anh đi bỏ phiếu hôm 23/6, Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) đã lập tức tăng tính thanh khoản cho nền kinh tế. Bên cạnh đó, BoE trấn an dư luận rằng ngân hàng này cam kết duy trì sự ổn định tài chính đồng thời phòng ngừa khả năng thị trường rơi vào hỗn loạn.
Sự thận trọng của BoE, cùng với tình hình kinh tế - tài chính vẫn tương đối ổn định ở châu Âu, đã làm yên lòng các công ty cũng như các hộ gia đình. Người dân châu Âu đang trông chờ xem liệu Anh sẽ đàm phán về Brexit theo hướng cứng rắn hay mềm mỏng, để từ đó người dân sẽ có những quyết định của riêng mình nhằm thích nghi mới hoàn cảnh mới.
Các yếu tố chính trị
| Ông Daniel Hodson, Chủ tịch Diễn đàn thảo luận về các dịch vụ tài chính (FSNF), nhận định “các động lực chính trị rõ ràng đang hướng tới một quá trình Brexit khó khăn”, và kịch bản này sẽ gây ra thiệt hại đối với người dân Anh. Trong trường hợp Anh quyết định rời khỏi liên minh hải quan EU, London sẽ phải đàm phán lại không chỉ hàng chục thỏa thuận trước đó mà còn phải tăng cường kiểm soát biên giới đối với dòng người và hàng hóa trên các tuyến hàng không, đường sắt và cảng biển. |
Việc Anh có thể duy trì ổn định giữa muôn vàn thách thức kinh tế - tài chính cho thấy rằng, với cách tiếp cận đúng, các yếu tố chính trị có thể ngăn chặn những cú sốc lớn như Brexit. Nếu như các nhà lãnh đạo Anh sớm vứt bỏ hệ thống thương mại cũng như các thỏa thuận kinh tế lâu đời với EU trước khi đạt được những giải pháp thay thế toàn diện và uy tín, tình hình có lẽ đã trở nên tồi tệ hơn hiện tại.
Dĩ nhiên, trong giai đoạn hiện nay, giới lãnh đạo ở Anh cũng đang gặp một số khó khăn nhất định. Một khi những điều khoản chi tiết trong việc Anh rời EU được công khai, các công ty và các hộ gia đình chắc chắn sẽ phản ứng, đặc biệt là khi quan hệ thương mại, kinh tế, tài chính giữa Anh và EU bị thay đổi nhiều. Sự phản ứng đó dường như là điều không thể tránh khỏi, và được dự báo sẽ làm chệch hướng phát triển kinh tế cũng như gây bất ổn thị trường tài chính.
| Cờ của Anh và EU bên ngoài trụ sở EU ở Brussels, Bỉ. (Nguồn: VentureBeat) |
Tuy nhiên, như đã nói ở trên, một cách tiếp cận thận trọng, được nghiên cứu kỹ lưỡng sẽ giúp quá trình Brexit bớt “đau đớn”. Chính phủ Anh cần cố gắng hết sức để việc đàm phán những nội dung nhạy cảm với EU diễn ra trong bí mật. Bên cạnh đó, khi đến lúc phải công bố những thay đổi trong quan hệ Anh – EU, London nên làm việc này trong bối cảnh họ cũng đang triển khai những chính sách cải cách trong nước một cách toàn diện và mạnh mẽ.
Một chiếc máy bay sẽ không thể cất cánh nếu động cơ trục trặc. Hoàn cảnh của Chính phủ Anh hiện nay cũng giống như vậy. London đang cố gắng chuẩn bị những yếu tố cần thiết cho một “động cơ” mới rồi mới tháo dỡ những thỏa thuận thương mại cũ với EU, qua đó nhằm tránh rơi vào những “vùng thời tiết xấu” hay thậm chí là “rơi máy bay”.
Cuối cùng, dù chuẩn bị kỹ lưỡng những phương án đối phó với Brexit, Thủ tướng Theresa May cùng các đồng minh cũng cần phải chứng tỏ sự kiên cường và tính linh hoạt hơn so với những người tiền nhiệm để giúp quá trình chuyển tiếp không đi chệch khỏi con đường phát triển và ổn định.
(*) Bài viết phản ánh quan điểm riêng của tác giả.