Thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ hai: Nhượng bộ nào để thành công?

Giới chuyên gia cho rằng trong 2 ngày họp 27 - 28/2 tới đây tại Hà Nội, khi đi vào thảo luận chi tiết tiến trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, Bình Nhưỡng có thể sẽ giải thể cơ sở hạt nhân Yongbyon để đòi Washington xóa bỏ cấm vận kinh tế.

Đến nay, Triều Tiên vẫn yêu cầu Mỹ bãi bỏ lệnh cấm vận. Trong khi đó, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đòi nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un phải đi một bước trước, tức là từ bỏ chương trình hạt nhân một cách “hoàn toàn, có kiểm chứng và không thể đảo ngược”. Câu hỏi đặt ra là để đạt được mục đích cuối cùng, mỗi bên cần sẵn sàng đánh đổi những gì?

Dĩ vãng Yongbyon

Về phía Triều Tiên, chính quyền Bình Nhưỡng đã nhiều lần đánh tiếng sẽ “hy sinh” cơ sở hạt nhân Yongbyon, nơi sản xuất urani và plutoni - hai vật liệu chính để chế tạo bom nguyên tử.

Tháng 9/2018, sau Hội nghị Thượng đỉnh liên Triều lần thứ ba, chính Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in nói rằng Bình Nhưỡng sẵn sàng đóng cửa tổ hợp hạt nhân Yongbyon nếu Mỹ đưa ra các biện pháp tương ứng. Tương tự, trả lời phỏng vấn của tờ Washington Post (Mỹ) đầu tháng 10/2018, Ngoại trưởng Hàn Quốc Kang Kyung-wha từng giải thích: “Nếu Bình Nhưỡng thực hiện điều này để đổi lấy biện pháp tương ứng từ phía Washington như tuyên bố kết thúc chiến tranh chẳng hạn, thì đó sẽ là một bước tiến rất lớn”. Bản thân Mỹ cũng trực tiếp xác nhận tin nhà lãnh đạo Kim Jong-un cam kết phá hủy cơ sở Yongbyon. 

Mặc dù vậy, một số người vẫn tỏ ra thận trọng trước thiện chí của Bình Nhưỡng, vì chương trình hạt nhân Triều Tiên không tập trung hết ở Yongbyon. Đây cũng không phải là nơi duy nhất sản xuất urani và plutoni. Chuyên gia Hàn Quốc Nam Sung-wook, nguyên Chủ tịch Viện An ninh và Chiến lược Quốc gia Hàn Quốc cho rằng cam kết của Kim Jong-un về phá hủy cơ sở Yongbyon là bước nhượng bộ bước đầu và lo ngại Bình Nhưỡng sẽ kéo dài thời gian để đòi đối phương nhượng bộ nhiều hơn.

Gần đủ là chưa đủ

Nhiều nhà quan sát cho rằng để Kim Jong-un chấp nhận “xóa sổ” cơ sở hạt nhân Yongbyon, Trump cũng phải có những bước “nhượng bộ thỏa đáng”. Đấy có thể là hiệp ước kết thúc cuộc Chiến tranh Triều Tiên, quyết định mở văn phòng đại diện tại Bình Nhưỡng, dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế...

Cuối tháng 1 vừa qua, Đặc phái viên Mỹ về Triều Tiên Stephen Biegun từng tuyên bố” “Tổng thống Trump sẵn sàng khép lại Chiến tranh Triều Tiên”. Tuy nhiên, trên thực tế, con đường dẫn tới một hiệp định hòa bình thực sự vẫn còn nhiều “chông gai” bởi với hiệp định hòa bình đó, Washington sẽ phải xem xét lại toàn bộ chiến lược của Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, mà trước tiên là sự hiện diện của hơn 28.000 lính Mỹ đang đồn trú tại Hàn Quốc. Không chỉ có Triều Tiên, Trung Quốc cũng đang nóng lòng muốn chấm dứt sự hiện diện của quân đội Mỹ ở ngay sát cạnh mình.Trong bối cảnh đó, phá hủy cơ sở hạt nhân Yongbyon là một bước nhượng bộ “chưa tương xứng”.

Ngoài kho vũ khí hạt nhân, Mỹ còn tập trung vào các loại tên lửa đạn đạo của Triều Tiên, vốn được cho là có thể “mang theo” đầu đạn hạt nhân tấn công các mục tiêu trên lãnh thổ Mỹ. Thế nhưng, liệu hai bên có đặt lên bàn cân các loại tên lửa tầm ngắn và tầm trung hay không? Nhật Bản và Hàn Quốc, hai quốc gia nằm trong tầm bắn của các loại tên lửa này, đang theo dõi sát sao bước đi của Mỹ và Triều Tiên, khi một “bước hụt” có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh quốc gia của họ.

Đây là một loạt khó khăn mà các chuyên gia cho rằng cả Mỹ lẫn Triều Tiên cần tìm cách vượt qua để làm vừa lòng đối phương. Do vậy, giới quan sát nhận định khả năng một hiệp định hòa bình được ký kết tại thượng đỉnh lần này là “khá thấp”.

Trả lời phỏng vấn của hãng tin AFP, chuyên gia Kim Dong-yub thuộc Viện Nghiên cứu Viễn Đông của Hàn Quốc tin rằng hai bên phải mất ít nhất 3 năm mới có thể tiến tới một hiệp định hòa bình. Dù vậy, chuyên gia này kỳ vọng cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều ở Hà Nội sẽ đặt nền tảng vững chắc cho “tiến trình dài hơi” đó.