 |
| Thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk (phải) và Chủ tịch Quốc hội Volodymyr Groysman. (Nguồn: BBC) |
Sự kiện Thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk tuyên bố từ chức hồi cuối tuần trước được xem như một hành động "cởi nút thắt" cho cuộc khủng hoảng chính trị rắc rối và gây nhiều sự chú ý ở Kiev trong thời gian vừa qua. Tuy nhiên, thực tế tình hình không lạc quan như người ta tưởng. Một số nhà phân tích thậm chí tin rằng, Chính phủ mới ở Ukraine sẽ chỉ là “bình mới rượu cũ” mà thôi.
Cuộc chia tay đáng buồn
Khi thông báo quyết định từ chức hôm Chủ nhật (10/4), Thủ tướng Yatsenyuk tuyên bố, ông tự hào về những thành tựu mà Chính phủ Ukraine đạt được trong thời gian ông nắm quyền. Ông Yatsenyuk tin rằng, những thành tựu đó sẽ được đánh giá cao vào thời điểm thích hợp nào đó.
Không rõ điều này có xảy ra hay không nhưng hiện tại ông Yatsenyuk đang là một trong những chính khách gây thất vọng nhiều nhất ở Ukraine.
Sự ra đi của ông Yatsenyuk đã được dự báo từ trước và nó chỉ là vấn đề thời gian. Hồi tháng Hai, ông đã phải chật vật mới thoát được cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm trong Quốc hội và sau đó còn trở thành tâm điểm chú ý khi hình ảnh ông bị một nghị sĩ Ukraine vác quẳng ra khỏi bục diễn thuyết tại Quốc hội bị phát tán rộng khắp. Đảng Mặt trận Nhân dân của ông thậm chí còn không xuất hiện trong các cuộc thăm dò dư luận gần đây vì thiếu sự ủng hộ của cử tri. Tỉ lệ ủng hộ dành cho ông Yatsenyuk và đảng của ông có lúc tụt xuống mức gần con số 0.
Dưới sự lãnh đạo của Yatsenyuk, nền kinh tế Ukraine đã chuyển từ trạng thái suy thoái nghiêm trọng sang đình trệ. Hệ thống thuế khoá vẫn nặng nề, các quyền sở hữu bất ổn, thói quan liêu cửa quyền, tham lam trong tầng lớp quan chức vẫn phổ biến và tầng lớp trung lưu ngày càng suy kiệt. Bất chấp mức tăng trưởng nhẹ hồi cuối năm ngoái, khu vực bán lẻ của Ukraine trong tháng Hai vẫn đang thu hẹp dần. Đây không phải là những kết quả mà người Ukraine mong muốn sau khi đứng lên tham gia cuộc cách mạng Maidan năm 2014.
Hai năm sau khí thế hừng hực với bao nhiêu lời cam kết, hứa hẹn và kỳ vọng về sự thay đổi, cải cách theo hướng tốt đẹp hơn, Ukraine giờ đây lại chìm vào sự thất vọng, chán nản và bất mãn. Volodymyr Bondarchuk, người tham gia tích cực vào phong trào Maidan và có cha thiệt mạng trong cuộc cách mạng này, đã từng rất tự hào về cách mà người dân Ukraine đứng lên đi theo ngọn cờ cải cách. Tuy nhiên, giờ đây, anh cảm thấy bị “phản bội” bởi giới chính trị ở Kiev – những người mà anh cho rằng đã không thể diệt trừ nạn tham nhũng và thất bại trong mục tiêu thay đổi chế độ quản lý đất nước. “Họ đang dùng đúng những phương pháp và cách thức mà giới lãnh đạo ở Kiev dùng cách đây hai năm".
Trong bối cảnh như vậy, sự ra đi của Thủ tướng Yatsenyuk là tất yếu và Tổng thống Petro Poroshenko cũng hiểu rõ điều đó khi đích thân ông thúc giục, gây sức ép để đồng minh gắn bó một thời với ông phải đưa ra quyết định từ chức. Đây rõ ràng là một cuộc chia tay đáng buồn đối với không chỉ Kiev mà với các các đồng minh phương Tây đã và đang hậu thuẫn mạnh mẽ cho chính quyền Ukraine nói chung và Thủ tướng Yatsenyuk nói riêng.
Cơ hội để thay đổi
Sự ra đi của Thủ tướng Yatsenyuk được đánh giá là mở ra cơ hội để Tổng thống Poroshenko đưa Ukraine thoát khỏi cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng trong nội bộ cầm quyền. Chính vì thế, tin tức này đã được đón nhận với những tín hiệu lạc quan nhất định. Chỉ số PFTS của Ukraine đã tăng lên chút ít hôm 11/4, một ngày sau thông báo về quyết định từ chức của ông Yatsenyuk được đưa ra. Đồng tiền Hyrvnia của Ukraine cũng đã tăng 0,39% so với USD.
Tổng thống Poroshenko giờ đây đã tránh được viễn cảnh đáng lo ngại nhất là phải tổ chức một cuộc bầu cử sớm mà đảng của ông có nguy cơ gặp thất bại. Bởi lẽ, bầu cử sớm cũng có nghĩa là cuộc khủng hoảng ở Ukraine phải mất thêm nhiều thời gian để giải quyết, cũng như Kiev sẽ không thể sớm nhận được khoản cứu trợ tài chính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) mà họ đang rất cần để phục hồi nền kinh tế.
Nhiệm vụ cấp bách hiện giờ của ông Poroshenko là đẩy nhanh hết sức có thể tiến trình thành lập chính phủ mới. Việc đầu tiên chính là tìm kiếm một ứng cử viên thích hợp cho vị trí Thủ tướng, thay thế cho ông Yatsenyuk. Hai ứng cử viên nổi bật nhất cho chức vụ Thủ tướng Ukraine hiện nay là nữ Bộ trưởng Tài chính Natalie Jaresko và Chủ tịch Quốc hội Volodymyr Groysman.
Bà Jaresko được cho là một sự lựa chọn yêu thích của phương Tây và bà này cũng tỏ ra nghiêm túc trong mong muốn chạy đua vào chiếc ghế quyền lực này. Tuy nhiên, vị nữ Bộ trưởng dường như ít có cơ hội bởi đảng của Tổng thống Poroshenko đang quyết liệt vận động ủng hộ cho Chủ tịch Quốc hội Groysman – một đồng minh lâu năm của ông Poroshenko.
Dù vậy, sự ủng hộ của Tổng thống Poroshenko dành cho ứng cử viên Groysman đang vấp phải sự tranh cãi lớn. Giới phân tích và các nhà quan sát cho rằng, việc ông Groysman được đưa vào vị trí lãnh đạo nội các Ukraine thực chất là chỉ là “bình mới rượu cũ”.
Ông Groysman không phải là một nhà lãnh đạo có tính độc lập cao. Ông này được cho là người luôn theo chân Tổng thống Poroshenko, cả khi là Thống đốc tỉnh Vinnitsa hay Chủ tịch Quốc hội. Những chương trình kinh tế mà ông Groysman có thể theo đuổi khi lên làm Thủ tướng bị đánh giá là không có triển vọng hứa hẹn sự thay đổi và đột phá. Ông này tuyên bố sẽ tăng cường nông nghiệp, xây dựng đường sá, chống tham nhũng... Tất cả những mục tiêu này chẳng khác mấy so với những kế hoạch của ông Yatsenyuk trước đó.
